Is er leven na de dood? De vraag moet gesteld sinds de implosie van ‘Arizona’, de mogelijke samenwerking tussen de N-VA, Vooruit, de CD&V, de MR en Les Engagés.
Tot 2 september krijgt Maxime Prévot (Les Engagés) de tijd ‘om de standpunten van de verschillende partijen dichter bij elkaar te brengen zodat de onderhandelingen zo snel mogelijk kunnen worden hervat’, aldus het paleis.
Ondertussen lekten zowel de socio-economische onderhandelingsnota als de begrotingstabel. Verbaal wapengekletter tussen Georges-Louis Bouchez (MR) en andere voorzitters, onder wie ex-formateur Bart De Wever (N-VA), zindert na. Hebben we ons collectief blindgestaard op wat een logische coalitie leek?
Niet per se, denkt politoloog Nicolas Bouteca (UGent). ‘Met de N-VA is het zeer logisch dat de grootste partij mee aan boord is. Daarnaast moesten de duidelijke winnaars van de verkiezingen – de MR, Les Engagés en de socialisten van Vooruit – mee. Bovendien valt Arizona het makkelijkst over te zetten naar de deelstaatregeringen. Maar inderdaad, er zijn nog andere coalities denkbaar.’
Saboteert Georges-Louis Bouchez de formatie? ‘Bart De Wever en Conner Rousseau zijn ook geen koorknapen’
Zoals?
Nicolas Bouteca: Een die nooit grondig werd bekeken: gooi de MR eruit en neem de PS aan boord. Dat is niet alleen een relatief stabiele meerderheid, ze zorgt er ook voor dat de politieke families samen zitten. In Arizona is zowel de socialistische als de liberale familie gesplitst. In ons land gebeurt zoiets zelden. Door de MR in te ruilen voor de PS is die scheeftrekking weggewerkt.
Wat zijn de praktische bezwaren tegen zo’n coalitie?
Bouteca: De MR was de grote winnaar van de verkiezingen. Zoiets kun je moeilijk naast je neerleggen. Maar er is nog een fundamenteler bezwaar. De relatief nieuwe en jonge voorzitters Conner Rousseau (Vooruit), Maxime Prévot (Les Engagés) en Sammy Mahdi (CD&V) tonen de wil om grote hervormingen door te voeren. En of je ze nu leuk vindt of niet, de Arizona-coalitie had enkele radicale hervormingen in petto, bijvoorbeeld op het vlak van de arbeidsmarkt. Neem de PS erbij en de kans op grijze compromissen groeit.
Denkt u dat Vooruit wacht tot de PS aan tafel schuift?
Bouteca: Een goede vraag. Rousseau staat niet te boek als iemand die op een oude manier aan politiek wil doen. Anderzijds wordt het makkelijker voor hem met de PS, want zo heeft hij minder oppositie op links. Ik denk dat zijn verstand ‘ja’ zou zeggen, maar of zijn hart dat ook wil, durf ik niet te zeggen.
‘De relatief nieuwe en jonge voorzitters Rousseau, Prévot en Mahdi tonen de wil om grote hervormingen door te voeren.’
Vóór de verkiezingen van 9 juni zei De Wever het open en bloot: met de PS is het moeilijker op socio-economisch vlak, maar makkelijker op het institutionele. Met de MR geldt het omgekeerde.
Bouteca: Zeker voor de klassieke achterban is het institutionele belangrijk. De N-VA heeft het confederalisme heel prominent uitgespeeld tijdens de campagne. In 2014, bij de vorming van de regering-Michel, heeft men het communautaire in de koelkast gestoken. Het moet dus nú gebeuren. Maar zelfs als men de MR inruilt voor de PS blijft de behoefte aan een tweederdemeerderheid. Tenzij je met een klassieke tripartite van socialisten, liberalen en christendemocraten plus N-VA werkt. Maar heeft iemand daar zin in?
De MR zou dan weer Vooruit willen wippen ten voordele van de Open VLD.
Bouteca: De commentaren daarop zijn bekend: zo’n centrumrechtse meerderheid heeft maar 76 zetels. In die constellatie wordt Kamerlid Jean-Marie Dedecker een belangrijke figuur, want hij kan beslissingen in z’n eentje tegenhouden. Dat zien weinig partijen zitten. Bovendien heeft die coalitie geen Vlaamse meerderheid, wat voor de N-VA noodzakelijk bleek.
‘In Arizona is zowel de socialistische als de liberale familie gesplitst. In ons land gebeurt zoiets zelden.’
Zelfs Vivaldi is mathematisch mogelijk, professor.
Bouteca: Daarvoor weegt het verleden te zwaar. De gretigheid waarmee de gewezen vivaldisten zich achter Arizona hebben geschaard, toont aan dat niemand nog zin heeft in Vivaldi. Niet vergeten: Ecolo, dat we nauwelijks nog zien, heeft een serieuze oplawaai gekregen op 9 juni. En bij de Open VLD, waar Eva De Bleeker de nieuwe voorzitter is, hebben de kandidaat-voorzitters zich volledig afgezet tegen Vivaldi.
En dus blijft Arizona de meest logische coalitie?
Bouteca: Ja. Tenzij de PS écht zin krijgt om terug te keren. Daarvoor moeten we vooral weten wat er in de interne keuken van de PS speelt. Maar goed, ik denk dat de Arizona-regering België in een andere plooi kan leggen. Hoe dan ook is het onwaarschijnlijk dat er iets gebeurt voor de gemeenteraadsverkiezingen van 13 oktober. De Wever gaat voor de sjerp in Antwerpen, Bouchez in Bergen, Rousseau in Sint-Niklaas en Prévot in Namen. Nu willen ze minstens de indruk wekken dat ze niet al te veel toegevingen willen doen.
Na het ontslag van formateur Bart De Wever: hoe moet het verder met de regeringsvorming?
