‘Tom Van Grieken verschrompelde omdat hij voortdurend naar de waardering van Bart De Wever zat te hengelen’

De stand van het land is zorgwekkend als extreemrechtse politici alleen maar uit hun evenwicht gebracht kunnen worden door een andere voorzitter die minstens op een aantal domeinen dezelfde doelen nastreeft.

‘Wij vinden dat er ruimte moet zijn voor pluralisme.’ Van de lange reeks opmerkelijke uitspraken van Chris Janssens was het zeker niet de opvallendste, maar misschien wel de meest perfide. De fractieleider van het Vlaams Belang deed die uitspraak vorige week in het programma De afspraak. Dat is een programma van de VRT, de publieke omroep die Janssens net als andere extreemrechtse politici in het Westen graag wil kortwieken. Dat hij die plannen uitgebreid mocht komen toelichten op diezelfde VRT doet de vraag rijzen: hoeveel masochisme kan een democratie eigenlijk verdragen? Het argument van Janssens was simpel. De VRT moet zich opnieuw concentreren op haar informatief-educatieve kerntaak. Dure publiekstrekkers als Niels Destadsbader kunnen evengoed op de commerciële zenders aan de bak.

Dat is een stelling die je ironisch genoeg ook weleens hoort bij linkse intellectuelen, maar de motieven zijn anders. Wat Janssens wil is het bereik van de openbare omroep verkleinen, en dus ook het publiek van al die lastige VRT-journalisten die autonoom denken. Voorlopig mogen kritische stemmen nog aan de bak. Maar het Vlaams Belang wil alvast beginnen met ze wat middelen en vooral kijkers af te nemen – ‘je moet besparen waar je kunt besparen’ – en de programma’s een beetje bij te sturen.

In één moeite verweet Janssens theaterdirecteur Michael De Cock, die als tegenpool in het programma was uitgenodigd, dat hij en zijn vrienden van de ‘linkse elite’ de cultuurwereld willen blijven ‘monopoliseren’. Waarop de fractieleider van een extreemrechtse partij, die de diversiteit te vuur en te zwaard bestrijdt, plots een lans brak voor pluralisme. Hij slaagde er zelfs in bij die provocatie niet sardonisch te glimlachen. Zotter moest het niet worden: de vleugels van de VRT knippen met een pleidooi voor meer kwaliteit en informatie, en het Vlaamse theater ontmantelen met een viering van het pluralisme. Michael De Cock haalde alle tegenargumenten boven die bovengehaald moesten worden. Het haalde niets uit.

Terwijl in De afspraak alles leek af te ketsen op het teflonpantser van Janssens, mochten we in dezelfde week in Het conclaaf (VTM) getuige zijn van een confrontatie tussen zijn voorzitter en N-VA-voorzitter Bart De Wever. Het resultaat was dramatisch verschillend. Minutenlang kon je zien hoe Tom Van Grieken danig uit evenwicht werd gebracht door de aanvallen van De Wever.

Het retorische arsenaal van De Wever is bekend, inclusief het rollen met de ogen. Het effect op mindere goden ook: de verwachte winnaar van 9 juni verschrompelde. Dat kwam onder meer omdat de voorzitter van het Vlaams Belang voortdurend, en niet eens zo heimelijk, naar de waardering van de zoveel slimmere N-VA-voorzitter zat te hengelen. Vooral de discussie over de weg naar de Vlaamse onafhankelijkheid was pijnlijk, nochtans een doel dat beide nationalisten delen. Als een intellectuele bullebak vermorzelde de N-VA-voorzitter het onzalige plan van Tom Van Grieken om na een paar jaar onderhandelen gewoon de stekker uit België te trekken. Op het einde van het programma leek Van Grieken net niet in huilen uit te barsten.

De balans na twee televisiemomenten met het Vlaams Belang was ontnuchterend. Wie nog op zoek was naar strategieën om de democratie te beveiligen tegen aanvallen van binnenuit, zou de vergissing kunnen begaan dat De Wever de weg toonde. De Wever maakte Van Grieken inderdaad in. Alleen: per saldo maakt dat niet zoveel uit. De weg van De Wever leidt maar al te vaak naar dezelfde plek als de weg van Tom Van Grieken. Waar zit de winst dan nog?

De stand van het land is zorgwekkend als extreemrechtse politici alleen maar uit hun evenwicht gebracht kunnen worden door een andere voorzitter die minstens op een aantal domeinen dezelfde doelen nastreeft. Denk aan de creatie van A- en B-burgers, waarbij die laatste nieuwkomers zijn, met verminderde toegang tot de sociale zekerheid. Verderop in dit blad kunt u lezen hoe dicht de voorstellen van de N-VA en het Vlaams Belang voor het asiel- en migratiebeleid bij elkaar liggen. Met die plannen glijden we stap voor stap af naar een systeem dat vroeger gewoon ‘apartheid’ heette. Het maakt dan al lang niet meer zoveel uit wie precies die voorstellen op tafel legt, de N-VA of het Vlaams Belang.

Er is één verschil. De Wever heeft nog de intellectuele elegantie om niet rond de pot te draaien. In het leugenpaleis van Chris Janssens is apartheid allicht een soort van pluralisme.