Apache-journalist over Chinese contacten Filip Dewinter: ‘Een blamage voor de deontologische commissie van het Vlaams Parlement’

Al wekenlang publiceren Apache en HUMO nieuwe onthullingen over de relaties tussen Vlaams Belang-politicus Filip Dewinter en de Chinese spion Changchun Shao. Wat zijn voor Apache-onderzoeksjournalist Tom Cochez de strafste vaststellingen?

Om te beginnen bij het begin: hoe heeft de Chinese spion Changchun Shao überhaupt het pad van Filip Dewinter gekruist?

Tom Cochez: De basis werd gelegd door een gedeeld zakelijk contact, een kennis van Filip Dewinter die al langer zakendeed in China. Shao deed zich voor als een Chinese zakenman toen hij in 2012 neerstreek in Antwerpen. Maar al snel werd duidelijk dat hij hier was om de Chinese belangen in België te komen verdedigen. Hij zette vzw’s en vennootschappen op waarin veel geld rondging. Maar de eigen activiteiten leverden vrijwel nooit iets op. Het geld werd haast allemaal vanuit China binnengebracht. Volgens onze bronnen trouwens ook letterlijk met zakken met cash geld.

Snel bleek ook dat Shao probeerde om politici voor zijn kar te spannen. Dat heeft hij bij verschillende partijen geprobeerd. Bij de Open VLD en de N-VA ving hij tot op grote hoogte bot. Maar bij het Vlaams Belang – en met name dan bij Filip Dewinter en zijn directe entourage – vond de Chinees wel medestanders. Daar hebben we de bewijzen van op tafel gelegd.

Groen ‘bekijkt volgende stappen’ na nieuwe onthullingen over Filip Dewinter

Vervolgens werd in 2017 de arbeidskaart van Changchun Shao ingetrokken.

Cochez: De sociale inspectie had vastgesteld dat hij eigenlijk jarenlang zaakvoerder was – en niet werknemer, zoals hij zich voordeed. Achter de schermen speelde natuurlijk ook de Staatsveiligheid een rol, die al snel doorhad dat Shao eigenlijk een Chinese spion was. Zijn arbeidsvisum werd niet verlengd en hij heeft België verlaten.

Daarna probeerde hij in Oekraïne soortgelijke zaken op poten te zetten. Maar finaal keerde hij terug naar China. En dan was voor ons de vraag: heeft Dewinter nog contacten met Shao onderhouden vanaf het moment dat die duidelijk als Chinese spion was gebrandmerkt?

Dewinter zegt dat hij niet wist dat Shao een spion was.

Cochez: Hij zegt dat hij naïef is geweest, maar er is een hele waslijst aan zaken om dat betoog te doorprikken. Dewinter werd betaald om zijn extreemrechtse contacten te benaderen en om een Chinese inlichtingendienst naar ons land te halen voor een congres aan het Europacollege in Brugge.

Hij zegt dat hij niet wist dat het om een inlichtingendienst ging, maar een simpele Google-zoekopdracht had daarvoor volstaan. Voorts heeft Dewinter Shao ook in contact gebracht met de Syrische ambassadeur.

Hoeveel geld heeft Dewinter volgens jullie onderzoek uit China ontvangen?

Cochez: Een totaalbedrag hebben we niet kunnen achterhalen. Wel hebben we de bewijzen dát hij betaald is voor geleverde consultancy diensten.

Daarnaast zijn er nog een heleboel onkostennota’s. Maar we hebben een factuur gepubliceerd waaruit blijkt dat Dewinter 3000 euro kreeg voor consultancy. Dat is dan nog maar één factuur.

Sinds eind maart publiceerden HUMO en Apache samen nieuwe onthullingen over Shao en Dewinter. Wat was de belangrijkste?

Cochez: Dat Filip Dewinter wel degelijk als politiek adviseur heeft gewerkt voor Shao, hoewel Dewinter dat altijd had ontkend. Dat is cruciaal. Deze week hebben we dan uitgebracht dat Dewinter zijn contacten met Shao ook daarna warm heeft gehouden.

Voor de deontologische commissie van het Vlaams Parlement heeft Dewinter ontkend dat Shao iets te maken had met de mondmaskerdeal van april 2020, waarbij Dewinter 10.000 mondmaskers liet overkomen uit China. Maar nu liggen de staalharde bewijzen op tafel dat Shao daar wél de hand in had. En dus heeft de ondervoorzitter van het Vlaams Parlement zijn eigen deontologische commissie iets op de mouw gespeld. Voor Dewinter is dat een moeilijke kwestie. Ik kan mij voorstellen dat partijvoorzitter Tom Van Grieken nog probeert hem de hand boven het hoofd te houden.

‘Filip Dewinter werkte in opdracht van Chinese Communistische Partij’

Jullie konden de hand leggen op de brief waarmee Dewinter voor de deontologische commissie zijn onschuld probeerde bewijzen.

Cochez: Die brief was verstuurd door het voorbereidend comité van de internationale, nog op te richten medische pilootzone uit Fenchenggang. Wij hebben achterhaald dat Shao daarachter schuilgaat. Met andere woorden: Dewinter heeft op een zeer hoog niveau poker gespeeld, door ervan uit te gaan dat de leden van die deontologische commissie wel overtuigd zouden zijn door de officiële stempel die op de brief prijkte.

Ik vind het een tekortkoming dat de deontologische commissie zich niet eens de moeite heeft getroost om te doen wat wij wél hebben gedaan. Politieke partijen, met hun documentatiediensten, hadden dat net zo goed kunnen ontdekken. In die zin is onze onthulling toch ook een blamage voor de deontologische commissie van het Vlaams Parlement, die haar werk niet ten gronde heeft verricht.

Jullie hebben gewoon gegoogeld wat voor een comité dat precies is?

Cochez: Daar komt het eigenlijk op neer. We hebben daarbij ook Chineestalige contacten ingeschakeld, en de officiële stempel op de brief verder onderzocht. Onze vaststellingen haalden de officiële uitleg van Dewinter onderuit.

Dewinter noemt jullie publicaties een ‘beschadigingsoperatie’ in het licht van de verkiezingen.

Cochez: Het is géén beschadigingsoperatie. Mogelijk schaden onze publicaties hem, maar ze zijn niet intentioneel bedoeld om Dewinter net in de aanloop naar de verkiezingen pijn te doen. Eigenlijk zijn we met dit onderzoek begonnen naar aanleiding van de onthullingen over Frank Creyelman (Vlaams Belanger die ook contacten met China onderhield, nvdr). Collega Jan Antonissen van HUMO en ikzelf waren al langer van plan om het Russische netwerk rond Dewinter in kaart te brengen. In de kerstvakantie hebben we beslist om onze informatie samen te leggen. En één plus één bleek meer dan twee.

Volgen er nog onthullingen?

Cochez: In principe is het verhaal over Shao nu uitverteld, al hebben we nog een paar losse draadjes waar we verder aan gaan trekken.

In de peilingen blijft het Vlaams Belang het zeer goed doen. Verbaast het u dat dit spionageschandaal daar nauwelijks impact op lijkt te hebben?

Cochez: Ik ben niet zo’n grote fan van peilingen en van de politiek strategische analyses die daarrond gemaakt worden. Wij brengen deze zaken niet naar buiten met als doel het Vlaams Belang in de peilingen te doen zakken. Dit is gewoon journalistiek: tonen wat er écht gebeurt.
Ik vind het wel raar dat Tom van Grieken niet wat meer op de rooster wordt gelegd. Want Dewinter, de man die eigenlijk al dertig jaar de echte grote leider van de partij is, blijkt betrokken bij spionage door een vreemde mogendheid. Dat is toch een zeer zwaar gegeven? Maar sommige politiek journalisten gaan daar nogal vlot over.

De Vlaamse kranten hebben jullie scoops toch massaal opgepikt?

Cochez: Klopt, maar de VRT, bijvoorbeeld, heeft geen letter gebracht over onze laatste onthulling – de rol van Shao bij de mondmaskerdeal. Bij een vorige onthulling kwam de VRT pas na de Nederlandse NOS en de Franstalige RTBF met een item over de kwestie. En dat was dan meteen het weerwoord van Tom Van Grieken. Ik had een beetje het gevoel dat wij ons moesten verantwoorden voor ons onderzoek, veeleer dan dat Van Grieken zich moest verantwoorden voor Dewinter.

Volgende week brengt Apache in eigen beheer een boek uit, Vrienden van het vastgoed, dat u schreef samen met David Leloup.

Cochez: Het was uitgeverij Houtekiet die mij over de streep had getrokken om het boek te schrijven. Het contact werd getekend, en wij begonnen te schrijven. Maar nog voor we het manuscript inleverden, besliste Houtekiet om er de stekker uit te trekken en ons een schadevergoeding van 3000 euro te betalen. Met als argument dat de uitgever bang was dat er te veel gedoe zou komen van dat boek, en vreesde voor haar eigen lobbyactiviteiten en subsidies.

De uitgeefdirectrice van Houtekiet heeft dat tegengesproken.

Cochez: Dat vind ik een beetje flauw. We kunnen het tegendeel bewijzen. Maar ik wil het ook niet op de spits drijven. Wat mij vooral frappeert, is dat we in Vlaanderen blijkbaar zover zijn dat een facet van de uitgeverswereld – die eigenlijk moet leven van het vrije woord en vrije meningsuiting – een soort proactieve censuur pleegt. Die angstaanjagende evolutie wilden we aankaarten.

De Apache-artikels over vastgoeddeals zijn inmiddels ruim bekend. Komen jullie met nieuwe elementen in het boek?

Cochez: In een eerste deel leggen we uit wie de spelers zijn: wie zijn de vrienden van het vastgoed in België? Dat overstijgt Antwerpen en Land Invest maar ook de taalgrens en partijpolitieke grenzen.

In het tweede deel zoomen we in op het spel. In welke concrete dossiers hebben wij beïnvloeding aangetoond? En welke beschadigingsoperaties zijn vervolgens gevolgd om op de pianist te schieten?

In het derde deel tonen we aan dat beïnvloeding van bouwdossiers nog steeds gebeurt. Politici en vastgoedbonzen maken nog steeds deals. Nochtans hebben politici daar ideologisch gezien niet direct belang bij. Er wordt heel veel bijgebouwd, maar dat zijn bijna allemaal beleggingsproducten geworden. Het gaat niet om appartementen voor nieuwkomers in Antwerpen. Dus daar speelt een heel andere dynamiek. En het ideologische verklaart voor mij onvoldoende waarom deals worden gesloten die de projectontwikkelaars miljoenen extra opleveren.

Suggereert u dat er envelopjes onder de tafel worden geschoven?

Cochez: Wij beschrijven gewoon wat we zien en we stellen ook die vraag, maar wij geven niet het antwoord. Zolang we niet hard kunnen maken dat er gigantische zakken geld worden uitgedeeld, kunnen we dat ook niet schrijven. Dat hebben we ook nooit gedaan. Maar ik vind wel dat er instanties zijn die stappen zouden moeten ondernemen op basis van wat er op tafel ligt.