‘Alle niveaus werken rond “betaalbaar wonen”, maar resultaten blijven uit: hoog tijd voor een woonpact’

‘Als er niet dringend globale en gecoördineerde acties worden uitgerold, dreigt de lage middenklasse méér en méér naar de armoedegrens op te schuiven en geen woning te vinden’, schrijft Vlaams parlementslid Joke Schauvliege (CD&V). Ze pleit voor een ‘woonpact’ om de huidige versnippering van bevoegdheden het  hoofd te bieden. ‘Wanneer iedereen naast elkaar en met deelmaatregelen komt om wonen betaalbaar te maken, komen we er niet.’

Dak -en thuisloosheid is al lang geen exclusief probleem meer van de grootsteden, ook steden als Roeselare en Sint-Truiden trokken recent aan de alarmbel. Steeds vaker is de zoektocht voor Vlaamse gezinnen een lijdensweg. Het vinden van een huur- of koopwoning is voor veel Vlamingen geen evidentie meer. Vanuit het beleid kan meer worden gedaan. 

Te pas en te onpas lezen we voorstellen om wonen betaalbaar te maken. Voor de ene politieke strekking is dat meer overlaten aan de private sector, voor anderen is het de overheid die alles moet oplossen. En ondertussen wordt de situatie dag na dag ernstiger.  Als er niet dringend globale en gecoördineerde acties worden uitgerold, dreigt de lage middenklasse méér en méér naar de armoedegrens op te schuiven en geen woning te vinden. Wanneer iedereen naast elkaar en met deelmaatregelen komt om wonen betaalbaar te maken, komen we er niet.

Door een versnipperd politiek landschap en versnipperde bevoegdheden is zowat elk niveau bezig met ‘betaalbaar’ wonen. Toch blijven de resultaten uit. Waarom? Omdat historisch in Vlaanderen de ruimtelijke ordening veel te laat op gang is gekomen en corrigerende hefbomen niet in één hand verzameld zitten. Of iets betaalbaar is, hangt al te dikwijls af van het aanbod en van de koopkracht.

Hoe zit het nu met het aanbod? Zonder de medewerking van private eigenaars en investeerders zullen we de wooncrisis niet oplossen. Zolang de overheid geen duidelijkheid schept over de spelregels, heerst er onzekerheid op de markt, wat investeringen afremt en dus de aanbodzijde afremt. Het is dringend tijd dat Vlaanderen op dat vlak duidelijke spelregels vastlegt via het Beleidsplan Ruimte Vlaanderen. De bouwshift moet het mogelijk maken met meer aangenaam en duurzaam te wonen zonder extra open ruimte in te nemen.

(Lees verder onder het artikel.)

Verouderde bouwvoorschriften die verankerd zitten in veel te gedetailleerde en logge voorschriften remmen de creativiteit af. En dan zijn er nog de fiscale en financiële randvoorwaarden die bepalen hoe iemand investeert en wat de leenlast is. Het in eigendom verwerven van een eerste zelf te betrekken woning moet financieel of fiscaal worden gefaciliteerd, de overheid mag daar niks aan verdienen. Het verwerven van bijkomende woningen naast de eigen woning mag niet van overheidswege worden gestimuleerd. Daarbovenop zijn sociale woningen zo gereguleerd dat realisaties op zich laten wachten. Voldoende geschoolde werkkrachten in de bouw vinden is ook al geen evidentie. Het is een complex kluwen dat geen deelantwoorden verdraagt.

Het is tijd voor een éénduidig en afgestemd beleid, dat voortvloeit uit een groot woonpact waarbij lokale besturen, provincies, het Vlaamse en Federale niveau, de private bouwsector, private investeerders, alle woonactoren in het middenveld en sociale huisvestingsmaatschappijen de handen in elkaar slaan om een concreet actieplan met een strikte timing uit te werken dat dat op alle fronten inzet op betaalbaar wonen. Een grootstad als Wenen voert al jaren een gestructureerd woonbeleid dat werkt. Het kan dus.

Zo een pact moet een rechtszeker juridisch kader voor vergunningen aanreiken aan private eigenaars en sociale huisvestingsmaatschappijen. Het moet komaf maken met ruimtelijke voorschriften die de bouwshift tegenhouden. Het moet afspraken mogelijk maken tussen private investeerders en overheden. Lokale besturen moeten instrumenten aangereikt krijgen om een echt lokaal woonbeleid op maat te kunnen uitrollen zodat jonge gezinnen in de eigen gemeente nog een betaalbare woning kunnen vinden. Het moet de fiscale onrechtvaardigheden aanpakken. Het bevat duidelijk afspraken over wat ontwikkelbaar is en wat niet, om zo de verdere inname van ruimte te bepreken. Het heeft de ambitie duurzaam en energiezuinig te bouwen op een zo kostenefficiënt mogelijke manier en  bevat een werkbaar kader voor huursubsidies en het aantrekkelijk maken van investeren in verhuurhuizen. Het bevat de stedelijke uitdagingen, zoals jonge gezinnen aantrekken en studentenhuisvesting voorzien, en heeft ook voor het kwalitatief verdichten op het platteland. Er komen ambitieuze budgetten die ook snel aangewend kunnen worden.

Gezinnen, alleenstaanden, jongeren, senioren, … Allemaal hebben ze recht op een betaalbaar dak boven het hoofd. Aan de slag en de handen uit de mouwen.

Joke Schauvliege zetelt voor CD&V in het Vlaams parlement. Van 2009 tot 2019 was ze minister in de Vlaamse regering.