‘Veel laaggeschoolde Walen verkiezen een uitkering in combinatie met zwartwerk’, zegt hoogleraar economie Bertrand Candelon (UC Louvain).
De PS gaat campagne voeren met het voorstel om het minimumloon te verhogen tot 2800 euro bruto (in plaats van 2070 euro vandaag). Een flinke stijging, bovenop de loonindexering, voor circa 3 procent van alle Belgische werknemers. In Vlaanderen waren de reacties overwegend kritisch. Fiksere minimumlonen zouden leiden tot banenverlies en zwartwerk aantrekkelijker maken.
‘De economische theorie zegt dat als je het loon verhoogt, je de hoeveelheid arbeidsplaatsen vermindert. Werkgevers hebben geen oneindig budget. Je kunt eigenlijk alleen de lonen optrekken als de productiviteit stijgt,’ zegt ook de Franstalige econoom Bertrand Candelon. ‘Maar de productiviteit neemt nauwelijks toe in België en Wallonië. Pleiten voor zuivere loonsverhoging is daarom vreemd. We kunnen hier niet het minimumloon van Zwitserland hebben, dan zitten we met een duchtig economisch probleem. Zulke aanzienlijke loonsverhogingen bovenop de index zijn bovendien besmettelijk. Dit blijft niet tot de minimumlonen beperkt. Andere lonen zullen volgen.’
Wel is Candelon het ermee eens dat de koopkracht van werkende mensen moet toenemen. ‘De werkgelegenheidsgraad in Wallonië is erg laag, ook omdat het verschil tussen een uitkering en het minimumloon te klein is. Maar het verhogen van de nominale lonen is niet de juiste oplossing. Veel beter zou zijn om in te grijpen op de bedrijfsvoorheffing en de belastingschalen, zodat mensen netto meer overhouden van hun brutoloon.’
Hoger loon komt in de economie neer op minder banen.
Zou dat geen gat slaan in de reeds lege staatskas? Niet noodzakelijk, denkt de economieprofessor, omdat het ook mensen zou aanmoedigen aan de slag te gaan. ‘Er zijn zoveel openstaande vacatures in Wallonië, daar zijn ook laaggeschoolde banen bij. Maar veel laaggeschoolde Walen verkiezen een werkloosheidsuitkering in combinatie met bijklussen in het zwart. Als mensen met lage lonen netto meer zouden overhouden, kan dat zeker een groep Walen aan het werk krijgen. De afstand tussen lonen en uitkeringen vergroten is een bewezen stimulans. Als je daarentegen de nominale lonen teveel verhoogt, gaat de informele economie het overnemen, met zwartwerk en schijnzelfstandigheid.’
Alle Franstalige partijen gaan naar de verkiezingen met fiscale hervormingen en allerhande loonplannen om mensen op het einde van de maand een paar honderd euro extra koopkracht toe te stoppen. ‘Werken moet meer opbrengen’, beaamt Candelon. ‘Hét probleem van België is dat de werkgelegenheidsgraad in Wallonië 66 procent bedraagt, en in sommige steden zelfs maar 50 procent. Je kunt heel moeilijk je sociale voorzieningen en hele economie in stand houden als maar de helft van de mensen werkt.’
