Na de verkiezingen in juni 2024 is het volgens Vlaams minister-president Jan Jambon tijd voor ‘een structurele omwenteling’ van het land. Het moet volgens hem gedaan zijn met ‘gewriemel in de marge’. Er is volgens Jambon een staatshervorming nodig waarbij alle bevoegdheden naar de deelstaten gaan, ‘behalve die kwesties waarvan de deelstaten met elkaar afspreken dat ze federaal moeten blijven’, zo zei Jambon maandag tijdens zijn 11 julitoespraak in Kortrijk.
Tijdens zijn toespraak op de symbolische en zonovergoten Groeningekouter benadrukte Jambon dat Vlaanderen best wat trotser mag zijn op een aantal prestaties, gaande van de economische groei tot de lage werkloosheid en de stijgende exportcijfers. Maar er is volgens Jambon ‘geen reden om nu op de lauweren te gaan rusten of verwaand te gaan doen’.
Daarvoor ligt er volgens de Vlaamse regeringsleider nog te veel werk op de plank, bijvoorbeeld in het onderwijs, in de zorg en een aantal andere domeinen. Maar als Vlaanderen de toekomstige uitdagingen écht het hoofd wil bieden, dan moeten de deelstaten volgens Jambon ‘dringend volheid van bevoegdheid krijgen’. ‘Over een jaar moeten we voor niks minder gaan dan een structurele omwenteling van dit land, dat nu helemaal vierkant draait’, aldus Jambon.
Een dergelijke staatshervorming moet volgens Jambon daarom meer gaan dan over ‘gewriemel in de marge’ of ‘kleine accentverschuivingen’. In domeinen als gezondheidszorg, arbeids- en tewerkstellingsbeleid en alles wat met economie te maken heeft, moet de volledige bevoegdheid naar de deelstaten gaan.
Jambon verwijst daarbij naar het befaamde – maar nooit toegepaste – artikel 35 in de Grondwet. Dat artikel werd in 1993 onder toenmalig premier Jean-Luc Dehaene (CD&V) in de grondwet ingeschreven. Het zegt dat de federale overheid alleen bevoegd is voor de aangelegenheden die de grondwet en de wetten haar uitdrukkelijk toekennen. Alle andere bevoegdheden zijn voor de deelstaten. De uitvoering van artikel 35 wordt gezien als de hefboom naar confederalisme.
Volgens Jambon heeft de coronacrisis aangetoond dat de bestaande bevoegdheidsverdeling te ‘versnipperd’ is. Dat soort versnippering is niet alleen ’totaal inefficiënt’, maar verhindert Vlaanderen volgens Jambon ook om ‘door te stoten naar de echte koppositie in Europa’.
Een staatshervorming op basis van artikel 35 van de Grondwet is daarom volgens Jambon nodig zodat Vlaanderen ‘zijn vleugels ongehinderd en vrij kan uitslaan’. ‘Ikzelf ga daar zelf bijzonder hard voor ijveren, trekken en sleuren, strijden en nooit opgeven’, aldus nog Jambon.
En hoewel Jambon van plan is om met zijn regering te besturen tot aan de verkiezingen, deed hij ook een oproep tot wat ‘rust in de manier waarop we politiek bedrijven’. ‘Rust in de manier waarop we over en met elkaar communiceren. Het voorbije jaar was er te veel hitsigheid, broeierigheid, agressiviteit, negativiteit, maar ook oppervlakkigheid en dikwijls een groot gebrek aan nuance en intellectuele eerlijkheid’, klonk het nog.
