De lof voor N-VA-voorzitter Bart De Wever verenigt opiniemakers overal te lande. Politieke commentatoren zijn het eens: dit is hét moment van de N-VA-voorzitter. De vraag is alleen: wordt hij premier of niet?
‘Bart De Wever heeft een perfecte campagne gevoerd. Zowel op Vlaams als op federaal niveau liggen de kaarten nu gunstiger dan ooit voor de N-VA-leider’, klinkt het unisono bij commentatoren.
1. Rik Van Cauwelaert: ‘De Wever heeft in z’n eentje de partij rechtgehouden’
‘Bart De Wever was superieur in de debatten van de laatste twee weken’, vindt Rik Van Cauwelaert. ‘De Wever heeft in z’n eentje die partij rechtgehouden en er opnieuw de grootste van gemaakt. Zelfs in West-Vlaanderen, waar de boeren niet meteen gelukkig waren met het optreden van de N-VA in het stikstofdossier, wordt de partij op sommige plaatsen de grootste. De man is verbaal zo sterk dat zijn succes afstraalt op de hele partij.’
‘Ik hoop dat De Wever snel schakelt en niet voor alle zekerheid wacht tot na de gemeenteraadsverkiezingen in oktober. De Wever heeft de kans om zijn centrumrechts minikabinet te vormen.’
2. Dave Sinardet: ‘Voorakkoord tussen Vooruit en N-VA is publiek geheim’
Professor politicologie Dave Sinardet (VUB) looft net als Van Cauwelaert de retorische kwaliteiten van een sterke De Wever die de verkiezingscampagne naar zijn hand zette. Maar het idee van een minikabinet om enkel de federale begroting op orde te krijgen slaat volgens hem nergens op. ‘De begroting heeft betrekking op alle andere bevoegdheden. Waar en hoe bespaard moet worden, gaat gepaard met ingrijpend beleid op alle gebieden. Daarvoor heb je een volwaardige regering nodig met een goed onderhandeld regeerakkoord’, stelt de professor. ‘Ik snap het strategische belang van het voorstel in de campagne, maar het lijkt onhaalbaar. Ook De Wevers stelling dat het kabinet al na twee jaar zou stoppen, is geen recept voor een duurzame sanering.’
Op Vlaams niveau is een coalitie tussen N-VA, CD&V en Vooruit volgens Sinardet de evidente keuze. ‘Het is een publiek geheim dat er een voorakkoord is tussen Vooruit en de N-VA. Die regering haalt een nipte meerderheid, met een zetel op overschot’, zegt de politicoloog. ‘Er zijn heel wat uitdagingen op Vlaams niveau waar het tijdens de campagne niet over ging. Het wordt dus niet evident om tot een regeerakkoord te komen. Vooruit moet de steven naar links zien te wenden in de Vlaamse regering.’
3. Bert Bultinck: ‘Vlaming schonk De Wever het vertrouwen’
‘De Wever nam het risico om met slecht nieuws de campagne in te gaan, met een stevige besparingsagenda en pijnlijke boodschappen over de sociale zekerheid, maar ook met realisme’, merkt Knack-hoodredacteur Bert Bultinck op. ‘Het begrotingstekort is enorm. De Wever beloofde er iets aan te doen. De Vlaming schonk hem het vertrouwen.’
Volgens Bultinck bevestigt De Wever zijn reputatie als de belangrijkste Belgische politicus van de eenentwintigste eeuw. ‘Niet alleen omdat hij opnieuw de verkiezingen heeft gewonnen. Niet alleen omdat hij het Vlaams Belang de in het vooruitzicht gestelde klinkende overwinning ontfutselde. Niet alleen omdat hij de peilingen naar de prullenbak verwees – ook de peilingbureaus waren zondag pijnlijke verliezers. Maar ook omdat De Wever, meer dan bij vorige verkiezingen, zich “presidentieel” gedroeg na zijn overwinning. Dat is pure winst.’
4. Isabel Albers: ‘De Wever móét het nu doen’
Bart De Wever is aan zet en is incontournable. Hij móét het nu doen, schrijft schrijft Isabel Albers in De Tijd. ‘De N-VA-voorzitter moet de pijlers waarop zijn overwinning bij de Vlaamse kiezers is gebaseerd nu ook gaan waarmaken. Bovendien is er in Franstalig België ook een fundamentele verschuiving naar centrumrechts, met winst voor de MR en Les Engagés (…) Dat biedt uitzicht op mogelijke coalitie(s) met de N-VA, en niet op de verlamming waarvoor alom gevreesd werd.’
5. Liesbeth Van Impe: ‘Het wantrouwen is niet verdwenen’
‘Er blijven nog genoeg verschillende scenario’s over om de hele Wetstraat snel weer in een toestand van blufpoker en ministratego te doen vervallen’, waarschuwt Liesbeth Van Impe van Het Nieuwsblad. ‘Het wantrouwen dat zo hard de campagne bepaalde, is met dit resultaat niet verdwenen. Of het allemaal snel en makkelijk zal gaan, zou dus een voorbarige voorspelling zijn. Maar één ding is zeker: De Wever heeft betere kaarten in handen dan hij op voorhand ooit had kunnen dromen.’
Dat de N-VA de grootste blijft, op Vlaams én federaal niveau, is een tour de force die ook Van Impe volledig aan de figuur van Bart De Wever toeschrijft. ‘Als uitgesproken kandidaat-premier heeft hij daarmee een duidelijk mandaat versierd.’
6. Karel Verhoeven: ‘Branie, bravoure en geluk’
‘Met ongeëvenaarde branie, bravoure en geluk dwingt De Wever dé kans van zijn politieke leven af’, schrijft Karel Verhoeven van De Standaard. ‘Na volgehouden man-tegen-mangevechten heeft hij zijn N-VA in het centrum van de Vlaamse en federale formatie getild. Aan Franstalige kant krijgt hij, dankzij een spectaculaire uitslag, zegezekere rechtse coalitiepartners als MR en Les Engagés, die hij zich niet had durven te dromen.’
‘Dat zoveel Vlaams-nationalistische, uiterst rechtse stemmen inactief zullen blijven, komt De Wever uitstekend uit. Ze vergroten zijn gewicht. De onderhandelingen voor Vlaamse autonomie, die hij in 2010 niet kon forceren, die hij in 2014 in de koelkast stak en die hij in 2019 moest staken, daar heeft hij nu een historische herkansing voor afgedwongen.’
7. Isolde Van Den Eynde: ‘Belgische regering vormen hoeft niet moeilijk te zijn’
‘Het signaal is duidelijk. De Wever kan de verantwoordelijkheid niet meer van zich afschuiven’, schrijft ook Isolde Van Den Eynde in Het Laatste Nieuws. ‘Als ze het hem gunnen, dan moet hij het doen.’
‘De opties federaal zijn beperkt, maar het hoeft straks tegelijk niet zo heel moeilijk te zijn om een Belgische regering te vormen. Een coalitie met CD&V, Les Engagés, N-VA, Vooruit en MR haalt 85 op de 150 zetels. Het zou geen coalitie van verliezers zijn, wel een coalitie met vooral winnaars.’
8. Bart Eeckhout: ‘De Wever zal moeten kiezen’
De N-VA is volgens Bart Eeckhout in De Morgen weer psychologisch en politiek de grote winnaar van deze verrassende stembusslag. ‘Die verrassing is in ruime mate de verdienste van Bart De Wever, die een formidabele campagne gevoerd heeft. Hij ging rechtstreeks de confrontatie aan met uiterst rechts, nam meermaals de maat van zijn rivaal Tom Van Grieken en dwong het publieke debat naar zijn thema: Vlaamse welvaart.’
‘Overwinningen scheppen wel verantwoordelijkheid. Een Vlaams-nationalist als premier die een rechts-liberaal saneringsbeleid met linkse partners uitvoert en die de belofte van een staatshervorming op zak houdt, dat bestaat enkel in een fantasie. Bart De Wever zal moeten kiezen, ook met zijn mandaat op zak.’
9. Indra Dewitte: ‘De Wever moet doen wat hij de kiezer heeft beloofd’
Ook Indra Dewitte van Het Belang van Limburg schrijft de overwinning van de N-VA volledig op het conto van De Wever. ‘Zijn aanpak in de laatste rechte lijn voor de verkiezingen heeft gewerkt. Hij maakte een einde aan zijn dubbelzinnige houding over een samenwerking met het Vlaams Belang en hij profileerde zichzelf meteen als duidelijk alternatief voor extreemrechts, extreemlinks en Vivaldi.’
‘Tegelijk is de N-VA-voorzitter de grootste achilleshiel van zijn partij geworden. Want straks zal hij moeten doen wat hij de kiezer heeft beloofd: hij moet de handschoen opnemen en de uitdaging van het premierschap van België op zich nemen. Ondanks de zelfverklaarde frisse tegenzin voor de job, is het ondenkbaar dat hij zich, zoals in 2019, niet houdt aan zijn belofte. Daarmee staat de N-VA voor de moeilijkste opdracht ooit. Want als De Wever voorzitter af is, wie neemt die rol dan van hem over?’
10. Bart Maddens: ‘De N-VA die bewijst dat België werkt, daarmee zaagt ze de tak af waarop ze zit’
Politoloog Bart Maddens (KU Leuven) vindt de uitslag een tweesnijdend zwaard voor De Wever. ‘Het goede nieuws is dat een centrumrechtse coalitie federaal voor de hand ligt, eventueel met hem als premier. Een soort Zweedse coalitie bis, maar dan met Les Engagés. Het slechte nieuws is dat een argument voor het confederalisme zo wegvalt. Mocht Wallonië nu massaal op de PS en de PTB hebben gestemd, zou dat extra druk hebben gezet op een nieuwe staatshervorming. Die is er nu niet.’
Bart Maddens (KU Leuven): ‘Uitslag is tweesnijdend zwaard voor de N-VA’
‘Als De Wever nu premier wordt, heeft hij er alle belang bij dat Zweeds bis een succes wordt. Maar dan is het Zweedse dilemma ook terug: het argument dat België niet werkt, zal dan voor een stuk wegvallen. De N-VA die bewijst dat België werkt, daarmee zaagt ze de tak af waarop ze zit. Slechts weinig N-VA’ers zullen het Zweedse experiment willen overdoen zónder staatshervorming. Daarover niets schrijven in het regeerakkoord en er jaren over zwijgen is geen optie.’
Verkiezingen 2024
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier