’10 kerstwensen voor een vrede die volgt op gerechtigheid’

‘Vrede volgt pas nadat gerechtigheid is geschied, met inbegrip van respect voor de soevereiniteit van naties en individuen en het bestraffen van oorlogsmisdaden’, schrijft Johan Velghe, woordvoerder van Vlinks. Hij legt tien punten voor.

‘Alleen het pad dat een andere route uitzet dan die van de onderdrukking van het ene volk door het andere, het pad op basis van gelijkheid en gerechtigheid, kan de honderdjarige oorlog tegen Palestina beëindigen met een blijvende vrede, een vrede waarmee de bevrijding komt die het Palestijnse volk verdient’. Het is de slotzin van het boek De honderdjarige oorlog tegen Palestina – een geschiedenis van kolonialisme en verzet van historicus Rashid Khalidi (°1948). Hij heeft tal van publicaties op zijn conto in o.a. The New York Times, The Boston Globe, The Los Angeles Times… Het boek werd, in vertaling, in 2023 gepubliceerd door uitgeverij De Bezige Bij. Het is allerminst een pamflet. De Financial Times wijst het aan als ‘fair naar zijn tegenstanders en genadeloos over de tekortkomingen van zijn eigen kamp’.

Die voornoemde slotzin leest als een universeel en bijzonder actueel kerstverhaal over vrede en het vooruitzicht op gelijkheid en gerechtigheid voor allen, zowel in oorlogsgebieden als in eigen land waar een harde ruk naar rechts te wachten staat.

Ook in onze straten roepen betogers terecht om de wapens neer te leggen. Maar vrede, of het nu gaat om het beëindigen van oorlogsvoering of om de afbraak van de solidaire samenleving is meer dan wapenstilstand. Het is meer dan het beëindigen van die toestand waar mensen stoppen mens te zijn of een einde te stellen aan het schofferen van bevolkingsgroepen. Vrede volgt pas nadat gerechtigheid is geschied, met inbegrip van respect voor de soevereiniteit van naties en individuen en het bestraffen van oorlogsmisdaden. Zo wordt de weg gebaand naar verzoening, of zoals columniste Bieke Purnelle stelt: ‘Het afzweren van haat en rancune. Dat je de ander wilt zien als een mens in plaats van als de vijand’.

In Vlaanderen is ‘vrede’ een woord dat gelinkt wordt aan kerst- en beste eindejaarswensen, verder dan wat feestgedruis reikt het niet. De prentkaarten-vredeswensen richten zich niet tot de klasse van de onmisbaren, zij die de samenleving overeind houden en waar zo slecht voor gezorgd wordt: zij die de groeiende ongelijkheid aan den lijve ervaren.

‘Middenklassebegrotingen’

Dienen we, om waarheidsgetrouw te blijven, het initiële kerstverhaal in de verleden tijd te schrijven? Coca-Cola-kerstmannen en dito fuiven hebben al lang elke zingeving over het vredesfeest bij uitstek verdrongen. Meer, het consumptiekerstfeest is een uithangbord voor de alsmaar toenemende ongelijkheid. In salons van zij die de klassenstrijd ontkennen, de anti-solidaire samenleving, voelt het kapitalisme zich behaaglijk. Dat Vlaanderen bijna 20.000 dak- en thuislozen telt, waarvan 5700 minderjarigen, is minder dan een bagatel voor de aanhangers van de ‘eigen schuld, dikke bult’-ideologie. Dat uit zich in Vlaamse begrotingen. Volgens Ive Marx (professor economie, UAntwerpen) zijn ‘de Vlaamse begrotingen overduidelijk middenklassebegrotingen’. Niet gericht op het welzijn voor iedereen.

De kompassen van onze regeringen en de meeste oppositiepartijen slaan tilt. Vlaams Belang, destructor van de Vlaamse ontvoogding, doet er met een samsam met de Chinese communisten nog een schep bovenop.

Vlaamse regeringspartijen volgen de kromme kompasnaald van Vlaams minister voor Mobiliteit Lydia Peeters. Zij hield tijdens het recent actuadebat in het Vlaams Parlement over het knoeierig  vervoersplan van De Lijn (3000 haltes afschaffen, onzalig flexvervoer in buitengebieden, invoeren van mobiliteitsarmoede) zonder blozen voor dat de Vlaming bang is voor verandering. De neoliberale afkeer voor openbare dienstverlening wordt als ‘schuld en boete’ doorgeschoven naar de bevolking.

Niet de Vlaming, –  in casu het gezin met schoolgaande kroost, de alleenstaande moeder die tijdig op de werkvloer wil opdagen, de gepensioneerde die de bijeenkomst van de seniorenvereniging wil bijwonen – maar de Vlaamse regering durft een toekomst voor De Lijn met basisbereikbaarheid, bedrijfszekerheid, stiptheid en duurzaamheid niet in de ogen te kijken. De alleenstaande moeder, de gepensioneerde en de schooljeugd hebben geen boodschap aan de 5000 euro-premie voor de aanschaf van een elektrische wagen. Enkel de middenklasse vaart er wel bij.

Bushaltes verdwijnen vanaf 6 januari uit wijken en dorpskernen. Eerder werden al geldautomaten, bank- en postkantoren en winkels voor het lenigen van dagelijkse voedingsnoden opgeofferd aan het neoliberale gouden kalf. Het krakende verenigingsleven wordt daar bovenop gegooid.

Van dit type verandering houden de betrokken wijk- en dorpskernbewoners niet. Niet zij, maar de Lydia Peetersen van deze wereld laten zich leiden door angst voor verandering gericht op gelijkheid en gerechtigheid. Voorbeelden zijn legio: afvoeren van de hervorming van de fiscaliteit, windparken die torenhoge winsten boeken, terwijl het gemiddeld gezin alweer 45 euro extra voor energie betaalt, het mordicus niet schrappen van de genereuze partijfinanciering voor ‘ons kent ons’…

Wachtlijsten alom

Grondrechten voor iedereen worden tot theorie teruggedrongen, vraag het maar aan de net geen 180.000 wachtenden in Vlaanderen op een sociale woning. De bevoegde minister intimideert de wachtenden keer op keer met nieuwe controlemaatregelen – met minimale resultaten – en vergeet ondertussen oplossingen voor betaalbaar wonen uit te vaardigen.

Het verhaal van de wachtlijsten is eentonig: in de ouderenzorg, in de geestelijke gezondheidszorg, in de jeugdzorg…

Het plaatsen van grote vraagtekens achter de graaiflatie door multinationals blijft uit, laat staan dat er aangepaste belastingen geheven worden. Aan drogredenen geen gebrek om de vermogensbelasting steeds opnieuw voor zich uit te schuiven.

De scholenlijst, waar leerlingen voor bepaalde lessen het hele voorbije trimester lang geen vakleraar zagen opdagen, zwelt aan. Het onderwijs kraakt. Het kompas is zoek. De Pisa-resultaten zijn alarmerend, en dat is een eufemisme. De minister houdt voor dat zijn maatregelen pas over tien jaar resultaat geven…

10 kerstwensen van goede wil

Zonder hoop op een betere toekomst voor iedereen openen zich geen paden naar gelijkheid en gerechtigheid. Een lijstje van 10 zet de kompasnaald vast richting solidaire samenleving:

1. Analyseer – zoals Dominique Willaert in zijn boek met het relaas van zijn vele gesprekken in de Denderstreek, fort van rechts en extreemrechts – de werkelijke oorzaken achter het succes van ultra-rechts.

2. Iedereen – met klemtoon op iedereen – vindt een warme thuis in een solidaire samenleving zonder omvolkingswaangedachte. Inclusie zonder ‘komma, maar…’.

3. Om die ‘warme thuis’ te realiseren laten we onze stem horen daar waar bureaucratie zij die arm en/of zorgbehoevend zijn, terroriseert. 24.830 Vlaamse baby’s en peuters tot 3  jaar die vandaag in armoede opgroeien én hun ouders varen er wel bij. Meer nog, iedereen is ermee gediend, want tijdige en adequate begeleiding zorgt voor het voorkomen van kansarmoede. Voeg daar maar warme middag-schoolmaaltijden aan toe, Ben Weyts ten spijt.

4. Protest en verzet zijn nodig daar waar het sociaal overlegmodel (onder meer de wettelijk verplichte ondernemingsraden) buitenspel gezet wordt. In dit land mag veel op de schop, maar allerminst de automatische indexering, hét schild tegen algemene verarming. Zelfs in weerwil van de indexatie stijgen de lonen minder snel dan de prijzen. De koppeling tussen inflatie en indexering dient strikter te zijn.

5. Dat anno 2024 de nieuwe Vlaamse regering de woonbehoefte van de burgers ernstig neemt.

6. Per direct antwoorden op de vraag hoe kwetsbaarste leerlingen, zonder tien jaar te wachten op de resultaten van ministeriële beslissingen, aan adequaat lezen en rekenen toekomen. Sociale ongelijkheid hoort niet in het Vlaamse onderwijs.

6. Laat pacificerende partijen op de verkiezingen aansluitende formatiegesprekken voeren zonder de ogen te sluiten voor de sociale ontwrichting die de klimaatverandering met zich meebrengt.

7. Hef een niet aan de consumenten door te rekenen taks op aandelen uit de olie-, gas- en steenkoolindustrie.

8. Meer empathie opbrengen in de dagelijkse omgang met elkaar. Een voorbeeld: voor blinden en slechtzienden zorgen door minder willekeurig geplaatste tijdelijke verkeersborden, geen hinderlijk gebruik van laadpalen,…

9. Stevig repliek geven op uitingen van paranoïde nationalisme – van zionisme tot antisemitisme, van Trumpiaans taalgebruik tot het creëren van zondebokken.

10. Solidariteit stopt niet aan de grens. Niet onberoerd blijven bij de conflicten in Europa, het Midden-Oosten en elders in de wereld. Wij verheffen onze stem voor vrede en respect voor het internationaal recht.

Johan Velghe, woordvoerder van Vlinks