’10 aandachtspunten voor wie de liberale partij weer relevant wil maken’

‘De Open VLD moet een wedergeboorte doormaken naar een nieuwe, 21e -eeuwse liberale partij’, schrijven Maarten De Bousser, Lawrence Vanhove, Philippe, Nys, Julie Asselman, Pieter-Jan Van De Weghe, Christian Floru, Mathias Adriaenssens, Frank Bogovic, Michiel Rogiers en Pieter Coene namens het Liberaal Vlaams Verbond (LVV). Ze zetten 10 aandachtspunten op een rij om van Open VLD weer een aanbodspartij te maken die inspireert en prikkelt.

Op 9 juni 2024 leed Open VLD een zware verkiezingsnederlaag en viel terug tot 8,5% van de stemmen in Vlaanderen, het slechtste resultaat in de geschiedenis van de liberale partij. In augustus organiseert Open VLD voorzittersverkiezingen en zal een nieuwe voorzitter de scepter overnemen in de Melsensstraat 34.

De nieuwe voorzitter wacht een zware taak. Na 25 jaar onafgebroken regeren op quasi alle beleidsniveaus is de liberale partij een groot deel van haar electoraat én -nog belangrijker-haar geloofwaardigheid kwijt. De wederopstanding van de liberale partij wordt een werk van lange adem en zal werkkracht, moed, ruggengraat en volharding eisen.  Bovendien staan de lokale verkiezingen in oktober voor de deur.

Het Liberaal Vlaams Verbond (LVV) speelde -sinds zijn oprichting in 1913-een belangrijke rol op sleutelmomenten in de liberale partij en ook in 2024 zal het LVV een belangrijke rol opnemen.

Na de electorale dreun van 9 juni is gewoon doen alsof er niets is gebeurd of een beetje opsmukwerk geen optie. De enige manier voor de liberale partij om relevant te blijven, is een volledige wederopbouw van de partij waarbij geen enkel heilig huisje overeind mag blijven staan.

 Het LVV stelt onderstaand 10-punten plan voor om de liberale partij uit het slop te halen. Dit is een startpunt voor een actieplan dat elke nieuw verkozen voorzitter- wie het ook mag zijn- moet implementeren om de liberale partij terug relevant te maken.

1. Ideologie als basis

De jongste jaren was de inhoudelijke, ideologische koers van Open VLD onsamenhangend en onduidelijk. Alle aandacht ging naar regeren, al was dit ook niet altijd een succes. De liberale partij moet duidelijk definiëren waar het ideologisch voor staat. De liberale ideologie kan samengevat worden als volgt:

• Individuele rechten en vrijheden. De staat moet niet interveniëren in persoonlijke keuzes van burgers. Liberalisme is de levenshouding van vrije en verantwoordelijke individuen. De Liberale Partij dient dit onvervaard uit te dragen.
• Het besef dat spontane, organische processen vaak leiden tot de meeste welvaart voor alle burgers. De vrijemarkteconomie is hier het meest bekende voorbeeld. Liberalen verzetten zich tegen een te grote inmenging van de overheid in de economie en het persoonlijke leven en tegen een planning van de economie

Een complexloos liberalisme van persoonlijke en economische vrijheid, kortom. Een duidelijk en inhoudelijk ideologisch profiel is onontbeerlijk voor de liberale partij om zich te differentiëren van andere partijen en om geloofwaardigheid te herwinnen.

2. Vertaling van ideologie naar de praktijk

Ideologische, inhoudelijke standpunten innemen betekent niet je opsluiten in een ivoren toren. Ideologie moet vertaald worden naar de praktijk, anders verliezen standpunten hun waarde. De liberale partij moet in haar standpunten en handelingen tegelijkertijd extreem radicaal en extreem pragmatisch zijn. Er is niets oneerbaar aan een compromis zolang rode lijnen niet overschreden zijn. De liberale partij moet minstens volgende standpunten innemen:

• Economie en overheidsbeslag

Streef naar een graduele ontvetting van de overheid door de overheid te beperken tot de financiering van haar kerntaken (veiligheid, justitie, defensie, strategische investeringen, onderwijs en zorg) en je te verzetten tegen elke vorm van belastingverhoging. Ontvetting van de overheid en een kerntakendebat moeten leiden tot een substantiële belastingverlaging. Bouw subsidies af en spaar hierbij geen heilige huisjes. Doorbreek monopolies in openbaar vervoer, telecommunicatie en post. Versoepel het vergunningsbeleid en zorg dat het eenvoudiger wordt om een onderneming op te richten. Zet in op productiviteitsstijgingen.

• Arbeidsmarkt

Geef meer ruimte aan vrije loononderhandelingen en de contractuele vrijheid van werkgevers en werknemers buiten het sociaal overleg. Verlaag de lasten op arbeid. Zorg dat het verschil tussen werken en niet werken steeds voldoende hoog is, voer eventueel compenserende maatregelen in via een systeem van negatieve inkomensbelasting waarbij lage inkomens gecompenseerd worden door een negatieve belasting.  Beperk de werkloosheidsuitkering in de tijd en breek heilige huisjes af in de uitkeringen voor langdurig zieken.

• Pensioenen en sociale zekerheid

Trek de drie pensioenstelsels (statutaire ambtenaren, werknemers en zelfstandigen) gelijk. Top de hoogste (ambtenaren)pensioenen af. Op termijn wordt de eerste pensioenpijler een basispensioen dat in de eerste plaats moet beschermen armoederisico bij ouderen. Zet in op meer private pensioenen in de twee en derde pensioenpijler.

Financier mensen en geen structuren of koepels in de zorg. Verzet je tegen elke vorm van verstaatsing of monopolisering in de zorg.

• Onderwijs

Financier leerlingen en hun ouders in plaats van onderwijsnetten. Stel algemene eindtermen en leerdoelen op en laat scholen en onderwijsverstrekkers hier vrij mee omgaan. Leg de lat hoog en streef naar excellentie. Stimuleer concurrentie in het onderwijs en laat scholen hun eigen personeelsbeleid voeren. Geef meer kans aan alternatieve onderwijsvormen en zorg zo dat het onderwijs meer aangepast is aan de 21^ste eeuw.

• Migratie

Sta positief tegen migratie maar wees niet naïef voor eventuele negatieve effecten. Arbeidsmigratie is een zeer liberaal idee en zal door de demografische realiteit onontbeerlijk zijn. Laat migranten gradueel sociale rechten opbouwen. Zorg ervoor dat erkende vluchtelingen zo snel mogelijk op de arbeidsmarkt actief kunnen zijn.

• Energie, klimaat en ruimtelijke ordening

IJver voor een rationeel energiebeleid zonder taboes. Zet in op technologische innovatie om klimaat-en milieuproblemen aan te pakken. Zorg dat restricties verdwijnen om nieuw economisch aanbod (vastgoed, goederen) te creëren en zorg zo voor prijsdalingen. Zorg voor een pragmatisch beleid waarbij industrie, energie en milieu op een rationele manier t.o.v. worden afgewogen. Industrie en energie- en milieubeleid gaan hand in hand.  Liberalen van de 21e eeuw zijn ecomodernisten.

• Staatshervorming en communautaire vraagstukken

Ontwikkel een rationele visie op communautaire vraagstukken. Leg hierbij de focus op fiscale autonomie, homogene bevoegdheidspakketten en subsidiariteit. Staatshervorming draait in de eerste plaats om staatsvermindering en efficiëntie. Bevoegdheden terug naar het federale niveau brengen is in de meeste gevallen niet de juiste weg.

3. Speel een voortrekkersrol in de politieke vernieuwing

De liberale partij heeft in haar rijke geschiedenis steeds een voortrekkersrol gespeeld in politieke vernieuwing van onze parlementaire democratie. Neem als partij bepaalde beslissingen die binnen de grondwettelijke mogelijkheden liggen om de particratie in te dijken.

Versterk het parlement door meer politieke macht te verlenen aan de fractievoorzitters van het Vlaams Parlement en het Federaal Parlement. Stel deze personen centraal in het bestuur van de partij.

4. Politiek is een mandaat, geen beroep

Politiek wordt vandaag nog te vaak aanzien als een beroep, te weinig als een mandaat. Dit spiegelt niet enkel door bij mandatarissen, maar ook bij het politiek personeel. Een parlementair mandaat staat ten dienste van de bevolking en is steeds tijdelijk.

5. Bekijk de Open VLD als een KMO

In lijn met de voortrekkersrol in de politieke vernieuwing dienen ook de partijstructuren drastisch te evolueren. De desastreuze verkiezingsnederlaag heeft naast politieke implicaties ook financiële implicaties. Om de toekomst van de liberale partij veilig te stellen is daarom een slimme saneringsoperatie nodig in combinatie met een uitwerking een hedendaagse structuur

• De nieuwe voorzitter moet een sterk figuur zijn die zowel op politiek als organisatorisch niveau de lijnen kan uitzetten.

• De huidige statuten moeten op de schop en men moet starten van een compleet wit blad, in een participatief en volledig transparant proces, dit om vernieuwing en een moderne partijwerking mogelijk te maken.

• Liberale middenveldorganisaties moeten een plaats krijgen in de partijstructuren. Voor de Liberale partij is de Liberale beweging het alfa en omega, niet omgekeerd.

• De voorzitter moet een verbindingsfiguur zijn tussen de organisatorische werking, de lokale werking, de politieke werking (Vlaams parlement/Federaal parlement) en de communicatiedienst/studiedienst.

• De financiën en boekhouding worden toevertrouwd aan een ervaren financieel directeur die rechtstreeks aan de voorzitter rapporteert.

6. Strategische geletterdheid en rode lijnen

Zorg ervoor dat er voldoende politiek strategische geletterdheid aanwezig is op het partij hoofdkwartier om de mandatarissen te ondersteunen bij beslissingen en stellingnames.  Wees zeer goed voorbereid en trek rode lijnen. Liberalen zullen steeds in de minderheid zijn bij regeringsonderhandelingen. Hiervoor is maar één oplossing: grondige scholing, harder werken en beter voorbereid zijn dan je politieke tegenstanders. Als minimale doelstellingen niet kunnen binnengehaald worden, is het kiezen voor de oppositie verstandiger dan regeringsdeelname, mits de focus ligt op de inhoud en niet op persoonlijke ambitie.

7. Studiedienst

Een politieke partij moet beschikken over een performante studiedienst die de mandatarissen ondersteunt wanneer nodig. Bouw de studiedienst verder uit en geef hierbij zowel aandacht voor ideologische diepgang als voor praktische vertaling en technische kennis. Zorg ervoor dat elke mandataris en kandidaat-van het federale parlementslid tot een gemeenteraadslid in een kleine gemeente, een goede basiskennis heeft van de liberale ideologie en dit praktisch kan vertalen en uitleggen aan kiezers. Zorg er eveneens voor dat onderhandelaars steeds goed voorbereid zijn en kunnen terugvallen op de studiedienst wanneer dit nodig is.

De studiedienst moet daarnaast een sterke aansturing krijgen en een belangrijke rol spelen bij het uitwerken van de strategische lijn van de partij. De directeur van de studiedienst moet op de hoogte zijn van de belangrijke dossiers in het Europese, Federale, Vlaamse en Brusselse Parlement.

8. Plaats strategische communicatie centraal in de werking van de partij

Snelle communicatie via sociale media valt niet meer weg te denken in ons tijdsgewricht. Een politieke partij blijft echter een politieke partij, dus de strategische rode lijn moet ook doorgetrokken worden in de communicatie van de partij.

Zorg dus voor sterke, ervaren profielen, die de gekozen politieke lijn kunnen vertalen in originele, stevige communicatie. Weg van de fait divers of losse flodders.

9. Betrokkenheid van lokale mandatarissen en het liberale middenveld

Zorg ervoor dat elke mandataris, van het federale parlementslid tot het gemeenteraadslid in een kleine gemeente betrokken is bij de partij en kan terugvallen op het partijhoofdkwartier wanneer dit nodig is. Open VLD heeft vele burgemeesters en schepenen die een lokale machtsbasis hebben uitgebouwd en electoraal sterk staan. Koester deze lokale mandatarissen. Betrek ook het brede liberale middenveld, waarbinnen vaak zeer waardevolle initiatieven plaatsvinden, meer bij de partijwerking.

De rol van regio-coördinatoren mag hierin niet onderschat worden, breng deze samen in een werkgroep om interessante lokale initiatieven te centraliseren.

10. Contact met de kiezer

Wees zoveel mogelijk aanwezig op het terrein en ga het gesprek aan met kiezers, zowel fysiek als op sociale media. Geef hierbij vooral aandacht aan kiezers die het niet met je eens zijn en tracht hen te overtuigen van je ideeën en voor je te stemmen.

Open VLD staat op een cruciaal punt in haar geschiedenis. De komende maanden en jaren worden cruciaal voor het voortbestaan van de liberale partij in Vlaanderen. Er is in Vlaanderen plaats voor en nood aan een sterke liberale partij, daartoe moet Open VLD een wedergeboorte doormaken naar een nieuwe, 21^e -eeuwse liberale partij. Een partij die ergens voor staat en standpunten durft innemen waar sommige mensen voor zijn maar waar andere mensen ook tegen zijn. Kortom een aanbodpartij die inspireert en prikkelt. Eerdere pogingen om Open VLD om te vormen tot een volkspartij zijn uitgedraaid op niets en hebben geleid tot de huidige inhoudelijke en electorale verwatering en irrelevantie. De nieuwe voorzitter zal alleen slagen als hij/zij beschikt over een solide actieplan. Laat deze tekst een eerste aanzet zijn.

Maarten De Bousser, Lawrence Vanhove, Philippe, Nys, Julie Asselman, Pieter-Jan Van De Weghe, Christian Floru, Mathias Adriaenssens, Frank Bogovic, Michiel Rogiers en Pieter Coene schrijven deze bijdrage namens het Liberaal Vlaams Verbond (LVV). Het LVV ziet zich als onafhankelijke denktank en ‘vuurtoren’ voor de liberale beweging in Vlaanderen.