Pierre-Yves Dermagne (PS) reageert op dubieuze praktijken in de Antwerpse diamantsector
Volgens een klokkenluider uit de diamantsector worden de wettelijke regels bij controles niet nageleefd. Knack vroeg een reactie, zowel aan minister van Economie Pierre-Yves Dermagne (PS) als aan de betrokken dienst bij de FOD Economie. Opmerkelijk: beide antwoorden zijn woordelijk identiek.
‘De federale ombudsman heeft in 2022 een onderzoek gevoerd naar een incident dat in de loop van november 2021 in Diamond Office heeft plaatsgevonden. Hierbij werd aan een medewerker een doos pralines overhandigd. Op basis van het rapport van de federale ombudsman werden de nodige maatregelen intussen genomen om een herhaling van het incident te vermijden. De aanbevelingen van de federale ombudsman zijn momenteel in behandeling binnen de administratie. De federale ombudsman werd hiervan op de hoogte gebracht. Naar aanleiding van het incident werd onder meer aan alle medewerkers meegedeeld dat er voor het ontvangen van een geschenk een nultolerantie geldt. Zowel transportfirma’s als handelaars werden van deze nultolerantie op de hoogte gebracht. In het rapport komt de federale ombudsman bovendien tot het besluit dat er geen aanwijzingen zijn dat het aanvaarden van deze doos pralines enige invloed heeft gehad op de controles.’
Onwaarschijnlijk
Merkwaardig, want in de documenten van het CINT werd de inhoud van het cadeau niet meteen vermeld. Sterker nog, voor de betrokken expert die het geschenk weigerde (een doos en een enveloppe), was dat slechts de aanleiding om een klacht in te dienen. De hoofdreden was het verscheuren en verdwijnen van rapporten over diamantzendingen en de weinig transparante werkwijze bij Diamond Office.
Het is uiterst belangrijk om de identiteit van klokkenluiders te beschermen.
Het is bovendien erg onwaarschijnlijk dat de ombudsman een klokkenluider drie jaar wettelijke bescherming biedt voor een doos pralines, en al evenzeer dat hij daarvoor nieuwe ‘aanbevelingen’ aan de ambtenaren geeft.
Op een bijkomende vraag aan de bevoegde minister Dermagne of het niet merkwaardig is dat de controleurs (de diamantexperts), betaald worden door de diamantsector (AWDC) die ze moeten controleren, antwoordt de minister: ‘De onafhankelijke werking en autonomie van de erkende diamantdeskundigen binnen Diamond Office is verankerd in het Koninklijk Besluit van 20 november 2019 inzake het toezicht op de diamanthandel.’
‘Geen omkoping’
Ook Tom Neys, woordvoerder van het AWDC, verwijst naar een ‘doosje pralines dat een firma uit vriendelijkheid wou geven omdat het kantoor een kwartiertje langer is opengebleven zodat de controle van een zending nog dezelfde dag kon gebeuren. Dat was belangrijk voor het bedrijf. Dat heeft de FOD Economie u toch laten weten?’ Neys geeft meteen toe dat hij met de FOD Economie heeft afgesproken wat men op de vragen van Knack zou antwoorden. Neys noemt het dossier ‘een lege doos’. Volgens hem heeft ‘de ombudsman vastgesteld dat het niet over omkoping ging’.
Maar met of zonder pralines, de controle en vrij- gave van die bewuste grote zending diamanten gebeurde zonder waardebepaling of controle van hun herkomst en soort. Neys: ‘Volgens de klager was het rapport verdwenen bij de FOD Economie. Dat was níét zo, het is gewoon later boven water gekomen omdat het nog ergens in processing zat en men het niet direct kon terugvinden. De ombudsman heeft vastgesteld dat er geen enkele beïnvloeding was van het rapport van één bepaalde controle, terwijl we er 300 per dag doen. (Daarmee blijft de vraag onbeantwoord waarom maar één van vier verplichte controles werd uitgevoerd bij die ene lading, nvdr). Er zijn nu twee aanbevelingen. Er mogen géén cadeaus worden aanvaard, zelfs geen bedankje voor goede service. En de tweede aanbeveling is een extra audit van de hele procedure, en die zat al in pijplijn.’
Dat de experts op de loonlijst staan van de sector die ze moeten controleren, is volgens Neys vastgelegd in Koninklijke Besluiten. ‘AWDC staat volledig los en is onafhankelijk van de industrie en heeft als kerntaak de promotie van de diamant in Antwerpen, niet van de diamanthandelaren. Daarnaast zorgen we dat de procedures correct verlopen. Dat heeft voordelen, bijvoorbeeld voor het aantrekken van experts.’
Naar het parlement
De woordvoerster van de federale ombudsman antwoordt dat ‘over al dan niet lopende onderzoeken’ geen informatie kan worden gegeven en beklemtoont dat het ‘uiterst belangrijk is om de identiteit van klokkenluiders te beschermen en dat zij erop kunnen rekenen dat wij hun melding in alle vertrouwelijkheid behandelen’.
Sinds kort publiceert de ombudsdienst geanonimiseerde samenvattingen van onderzoeken, met uitleg over hoe aanbevelingen over vastgestelde integriteitsschendingen worden opgevolgd. Eind maart wordt het jaarverslag van 2022 – met onder andere het onderzoek naar de diamantcontroles – aan het federale parlement bezorgd en daarna publiek gemaakt.
