Peter Dedecker (N-VA): ‘Een wissel van de macht in Gent is nodig’

N-VA’er Peter Dedecker werd bekend als aanklager van het toenmalige ACW in het Arcodossier, maar zag zijn partij deze zomer daarover toch een deal sluiten. Die tegemoetkoming van de N-VA was nodig om de regering-Michel op de been te houden. En die maakt volgens Dedecker echt wel het verschil. ‘Deze regering heeft de vergrijzingskosten gehalveerd.’

In de Kamer is N-VA’er Peter Dedecker een apart figuur. Er zijn niet veel parlementsleden die op de middelbare school technisch onderwijs hebben gevolgd. Er zijn er ook niet veel die daarna burgerlijk ingenieur werden, en als wetenschapper voor de politiek kozen. Er zijn er nog minder die als nieuweling in het parlement een minister tot ontslag dwongen: Dedecker deed dat in 2013 met minister van Financiën Steven Vanackere (CD&V), die zichzelf helemaal had vastgereden in het Arcodossier.

Deze zittingsperiode valt Dedecker wat minder op. Een van de maatregelen van het met veel trompetgeschal aangekondigde Zomerakkoord van de regering-Michel was een ‘definitieve’ afspraak over Arco. Alle betrokkenen moesten water in de wijn doen, dus ook de N-VA. En Peter Dedecker hield zich op de vlakte. Het leek wel alsof hij niet meer mócht praten van zijn partij.

Peter Dedecker: ‘Waarom zou ik de dag van het Arcocompromis boude verklaringen afleggen in de pers? Ik ga toch ook niet over de arbeidsmarkthervorming stoere uitspraken doen op het moment dat ze daarover in de schoot van de regering een akkoord aan het zoeken zijn? Maar het Arcodossier maakt mij nog elke dag kwaad, ja. Wat mij misschien het meest stoort, is het misprijzen waarmee de christelijke arbeidersbeweging de Arcogedupeerden – dus mensen uit de eigen achterban – blijft behandelen. Een paar jaar geleden zijn die gedupeerden bij alle partijen gaan betogen, ook bij de N-VA, en bij Belfius. Toen ze voor de deur van het ACW stonden en daar aanbelden, kregen ze aan de parlofoon te horen: ‘Met Arco hebben wij niets te maken. Dag mijnheer.’ En de deur bleef dicht. Hoe kun je zo hautain zijn tegen je eigen mensen? De Arcospaarders hebben nog altijd geen welgemeend sorry gekregen van het ACW, laat staan dat ze een cent zagen. Ze moeten hun plan trekken.’

Uw standpunt blijft: het ACW moet zijn verantwoordelijkheid nemen.

Peter Dedecker: Dat is inderdaad het uitgangspunt van de N-VA. Het ACW heeft de voorbije jaren een historische kans gemist om zijn geloofwaardigheid te herstellen. In de jaren dertig maakte de Boerenbond dezelfde ramp mee: de eigen bank, de Middenkredietkas, ging op de fles en heel veel klanten – boeren dus – waren hun deposito’s en hun geld kwijt. De reactie van de Boerenbond was toen: ‘We gaan onze mensen niet laten vallen. Dat faillissement is onze verantwoordelijkheid.’ En dus hebben ze al de klanten van hun bank een afbetalingsplan voorgesteld. Ze hebben dat verloren geld niet op één dag kunnen terugbetalen, de hele operatie heeft zelfs decennia geduurd, maar ze hebben die mensen toen perspectief geboden. Waarom heeft de christelijke arbeidersbeweging zo’n operatie niet overwogen? De ACW-achterban die Arco-aandelen kocht, deed dat vaak om ze aan kinderen en kleinkinderen te kunnen doorgeven. Nu dreigt dat allemaal waardeloos papier te zijn.

De regering heeft nu een compromis voorgesteld waarbij zowel de overheid (via de verkoop van Belfius) als Beweging.net (het vroegere ACW) een deel van de schade zal vergoeden aan de Arcocoöperanten. De contouren ervan waren al beslist bij de regeringsvorming in 2014. Was u bij die gesprekken betrokken?

Dedecker: Niet rechtstreeks. Ik ben een aantal keren mee aan tafel geschoven bij de regeringsvorming, en ik maakte deel uit van de backoffice van onze partij voor het Arcodossier. Maar het compromis zelf is afgeklopt door de partijvoorzitters onderling. Via de backoffice wist ik wel wat er op tafel lag. Natuurlijk moet je aanvaarden dat je bij coalitiegesprekken compromissen dient te sluiten, ook over Arco. Als we dat niet hadden gedaan, had Di Rupo gewoon kunnen voortregeren en was de belastingbetaler zeker de pineut.

Zal Europa deze Arcodeal goedkeuren?

Dedecker: Het is moeilijk om de afloop te voorspellen. Sommige specialisten zeggen van niet. Ik ben geen jurist, maar ik heb altijd gezegd dat het vrij moeilijk zou zijn om belastinggeld uit te keren aan aandeelhouders. De Europese Commissie van Jean-Claude Juncker is wel minder standvastig dan die van Barroso. Ze heeft bijvoorbeeld het Europese verzet tegen de wet-Major en de havenarbeid ingetrokken, en ze heeft niet verhinderd dat de Italiaanse overheid de banken heeft gered. Dus durf ik de afloop van de Arcodeal niet te voorspellen. De kans blijft bestaan dat Europa hem zal verwerpen. En er volgen ongetwijfeld nog procedures bij Belgische rechtbanken. Er zijn ook hardwerkende Vlamingen familie-kapitaal kwijtgeraakt aan het Fortisdebacle, en die begrijpen nog altijd niet waarom Arcospaarders wél geholpen worden.

Wat zou u het liefst hebben: dat Europa het Arcodossier laat passeren, of toch niet?

Dedecker: Ik hoop dat het dossier zo snel mogelijk van tafel raakt. De Arcogedupeerden moeten vergoed worden, liefst door Beweging.net natuurlijk. Maar het belangrijkste is dat de federale regering nu werk kan maken van de pensioenen, de arbeidsmarkt en andere belangrijke dossiers.

Arco heeft de relaties tussen de N-VA en de CD&V wel verzuurd ?

Dedecker: Arco is inderdaad een dossier waarmee je geen vrienden maakt.

In 2013 dwong u minister van Financiën Steven Vanackere (CD&V) tot ontslag. Het moment suprême uit uw carrière?

Dedecker: Ik ga daar niet hypocriet over doen: als jong oppositielid was dat een groot succes. Maar ons verhaal mocht niet stoppen met het vertrek van Vanackere. We zagen wel dat de CD&V hoopte dat de storm zou overwaaien.

De christendemocraten hebben u uw aanpak van het Arcodossier zéér kwalijk genomen?

Dedecker: En bij Beweging.net zullen ze niet erg happy geweest zijn dat ze na mijn aangifte van de belastinginspectie 9,5 miljoen euro aan achterstallige belastingen moesten bijbetalen. Maar is het mijn schuld dat Beweging.net heeft gefoefeld met de boeken? Ik denk het niet. Een aantal CD&V’ers, onder wie Steven Vanackere zelf, hebben mij mijn speurwerk en kritiek zeer kwalijk genomen. Na een tijdje koelt dat weer.

Weet u, politici schieten beter met elkaar op dan hun achterban. We maken beter het onderscheid tussen het politieke en het persoonlijke. Een paar jaar geleden deed ik mee aan een politiek debat in Leuven. Wouter De Vriendt van Groen was er ook bij. Per uitzondering was ik met de auto naar Leuven gegaan, en niet met de trein. Wouter vroeg mij of hij een lift kon krijgen. Uiteraard, en in Brussel gaan we samen nog eentje drinken. Belanden wij toch niet in een tent met danspalen en zo. We lachen erom en nemen een selfie van ons tweeën in dat bizarre café, en Wouter plaatst die op Twitter. De reacties op zijn tweet waren onvoorstelbaar: ‘Gij zit op café met een halve facho?’ – en erger.

Echoot Twitter niet door tot in de Wetstraat? Het was ongezien hoe de partijen van deze meerderheid met elkaar omgingen in het ‘kibbelkabinet’.

Dedecker: Het is niet evident om met drie centrumrechtse partijen in één kabinet elkaar succes te gunnen. Bij de regeringsvorming hadden we een degelijk centrumrechts regeerakkoord afgesloten, dachten we. Het was bijzonder frustrerend om te zien hoe één partij daarna plots een linkse koers begon te varen, eisen stelde die niet in haar partijprogramma staan en voortdurend nieuwe belastingen op tafel legde. Voor het Zomerakkoord leek het soms alsof de regering-Michel de Mont Ventoux beklom met een passagier op de bagagedrager, die af en toe nog stokken in het wiel stak.

Kris Peeters irriteerde de N-VA?

Dedecker: We kunnen de lijn die hij aanhield betreuren, maar dat is zijn keuze en zijn goed recht. Maar ondanks dat gewicht op de bagagedrager, zijn we er wel in geslaagd een behoorlijk traject af te leggen. Partijen als de SP.A hadden al 25 jaar de lasten op arbeid kunnen verlagen. Deze regering is de eerste om dat ook echt te doen. Doordat de taxshift niet helemaal gefinancierd is met nieuwe lasten, is het zelfs een taxcut. Het overheidsbeslag daalt, de concurrentiekracht stijgt. Er is weer perspectief.

Door die taxcut zetten jullie de sociale zekerheid en de pensioenen onder druk. Jullie beknibbelen zelfs op het pensioen van hardwerkende Vlamingen die hun hele carrière gewerkt hebben tot ze op hoge leeftijd hun job verliezen en werkloos worden.

Dedecker: U kent toch ook het verhaal van die twee Vlaamse vriendinnen? De ene heeft heel haar leven gewerkt als zelfstandige, de andere is 33 jaar werkloos en zou meer pensioen krijgen dan haar vriendin. Ze ging zelfs nog twee jaar langer werkloos blijven ‘voor haar pensioen’, want dan kreeg ze nog meer.

De discussie gaat over mensen die 45 jaar gewerkt hebben, werkloos worden en zelfs dan nog moeten meemaken dat hun pensioenrechten worden afgebouwd.

Dedecker: De essentie van het hele verhaal is dat we ervoor moeten zorgen dat werken altijd meer loont dan niet werken, maar niemand verliest retroactief pensioenrechten. Voor vijftigers is de situatie lastiger dan voor dertigers. Ik weet wel dat het niet altijd gemakkelijk is om op hogere leeftijd een nieuwe job te vinden. Maar deze regering heeft ingezet op jobcreatie, en dat beleid werpt resultaten af. Er is een recordaantal vacatures in de industrie. Is het dan zo abnormaal om te vragen dat werken meer opbrengt dan niet werken? Die maatregel past in een breder pakket dat ervoor zorgt dat pensioenen betaalbaar blijven.

Als je de pensioenen verlaagt, blijven ze inderdaad betaalbaar.

Dedecker: Het gaat erom dat de anderen die wel werken méér kunnen opbouwen. We moeten inderdaad langer werken voor hetzelfde pensioen. Een paar jaar geleden was Bruno Tobback (SP.A) minister van Pensioenen. Die zei toen: ‘Ik weet welke maatregel ik moet nemen om de pensioenen betaalbaar te houden, maar ik doe het niet omdat ik dan niet meer verkozen raak.’ Dat is toch misdadig?

Bruno Tobback heeft de pensioenbonus ingevoerd. Wie langer werkte, kreeg méér pensioen. Deze regering schrapte niet alleen die bonus, maar kort nu ook de pensioenen.

Dedecker: Tobback was minister tijdens de paarse regering, die het ook mogelijk maakte dat mensen die op wereldreis vertrokken hun pensioen konden blijven opbouwen. Er was alleen het Zilverfonds! En nu deelt de SP.A pamfletjes uit over de betaalbaarheid van de pensioenen. Terwijl die partij jarenlang níéts heeft gedaan om de pensioenen veilig te stellen.

SP.A’er Frank Vandenbroucke was als voorzitter van de pensioencommissie verantwoordelijk voor een nog altijd essentieel rapport om de vergrijzingskosten op te vangen.

Dedecker:Vandenbroucke heeft inderdaad zijn nek uitgestoken en ook eerder als minister een moedig pakket aan maatregelen voorgesteld. Wat was de dank van zijn eigen partij? Een schop onder zijn gat: Vandenbroucke zei wat er moest gebeuren, en vervolgens was hij minister af.

Beloftes niet helemaal nakomen is van alle tijden en alle partijen. De N-VA ging naar de verkiezingen met de stellige belofte dat er een begrotingsevenwicht zou komen. Vandaag rolt Bart De Wever met zijn ogen als hem naar dat evenwicht gevraagd wordt: plots zou het volstrekt onverantwoord zijn naar zo’n budgettair evenwicht te streven.

Dedecker: De begroting op orde brengen is niet de makkelijkste opdracht van deze regering. De staat ontvetten is niet vanzelfsprekend. De echte vraag is: schuiven wij de facturen door naar de jongeren? Dan is het antwoord negatief. Als je kijkt naar onze pensioenhervorming: die resultaten zie je niet in de begroting van 2018 of 2019. De regering-Verhofstadt had haar begrotingen min of meer in orde, maar daarvoor moest ze het pensioenfonds van Belgacom kapen. Deze regering heeft de vergrijzingskosten gehalveerd. Dat cijfer vind je inderdaad niet terug in de begroting van 2018 of 2019, maar het gaat om structurele hervormingen die doorwegen op langere termijn. De factuur die we doorschuiven naar onze kinderen is veel kleiner geworden.

U bent stilaan een ancien in de Kamerfractie van de N-VA, en uw grote ‘specialiteit’, het Arco-dossier, is mogelijk opgelost. Klopt het dat u volgend jaar voor een schepenambt in Gent wilt gaan?

Dedecker: Elke politicus die zich engageert in zijn stad wil zijn programma helpen uitvoeren. Ik zou dat dus ook graag doen.

Stopt u als schepen dan ook als Kamerlid?

Dedecker: De Gentse socialisten hebben er een punt van gemaakt dat de burgemeester en de schepenen niet cumuleren en niet in het parlement zitten, maar in andere steden is de SP.A minder streng. Hans Bonte is burgemeester van Vilvoorde en Kamerlid. Ik ben het vaak oneens met hem, maar in de Kamer zijn Bontes tussenkomsten wel een meerwaarde. Trouwens, Daniël Termont zit niet in de Kamer, maar zijn z’n voorzitterschappen bij Fluxys en Publigas soms geen cumul?

Sinds de N-VA er is om de meerderheid het vuur na aan de schenen te leggen, zijn ook in Gent de relaties verzuurd.

Dedecker: Het is duidelijk dat wij de uitdager zijn van dit bestuur, en dat maakt sommigen niet gelukkig. Kandidaat-burgemeester Tom Balthazar (SP.A) heeft ontslag moeten nemen, maar dat leek mij eerder een interne afweging van de socialisten. De politiek heeft geen goede beurt gemaakt, en het vertrouwen was al niet hoog. Politici bewijzen zichzelf geen dienst met een rondje om het hardst roepen.

U deed toch ook mee aan dat spel? U schreef op uw blog dat Groenvoorzitter Meryem Almaci had geïnformeerd of de kinderopvang terugbetaald werd.

Dedecker: Of ze haar kinderopvang terugbetaald kreeg, kon mij niet echt schelen. Ik vond het frappant dat ze de feiten ontkende. Waarom loog Almaci over haar vraag? Omdat ze zich zuiverder wilde voordoen dan ze is? Als puntje bij paaltje komt, blijkt Groen een partij als alle andere te zijn. Als partijen hun programma willen realiseren, moeten ook de groenen aanwezig zijn in allerlei instellingen en organisaties. En daar worden zitpenningen betaald, ja. Ook aan groene politici. In alle partijen wordt nu gezocht naar oplossingen om het zuiniger aan te doen. Ik zit in de raad van bestuur van Astrid, het communicatieplatform voor de politie en de brandweer. Dat is een politieke benoeming, inderdaad. Maar we hebben al de vaste vergoeding afgeschaft en de zitpenningen verminderd. Volgens de partijpolitieke verdeelsleutel heeft de N-VA recht op drie bestuurders bij Astrid. Wel, voor de twee andere zetels hebben we onafhankelijke experts: Jan De Schepper, voormalig ceo van Telindus en vicevoorzitter van Belgacom, en Serge Muyters, de korpschef van Antwerpen.

Serge Muyters, de broer van een N-VA-minister en rechterhand van een N-VA burgemeester?

Dedecker: Hij werd als korpschef benoemd door Patrick Janssens en is een technisch expert en geen politieke benoeming. Dat hij met Bart De Wever samenwerkt, verandert daar bij mijn weten niets aan.

Gent is als hoofdstad van links Vlaanderen moeilijk terrein voor een politicus van de N-VA.

Dedecker: Waar is de tijd dat Het Volk zich ‘antisocialistisch dagblad’ noemde en in Gent werd gedrukt? (lacht) Gent heeft een grote aantrekkingskracht op linkse mensen. Een bakfietser is in Gent gelukkiger dan ergens anders. Ook ik heb een vouwfiets, en een fietskar voor de kinderen. Ik ben een groene N-VA’er. In Gent is de fiets het snelste vervoermiddel. Voor je plezier rij je er geen toertje met de auto.

Is het goed leven in Gent?

Dedecker: Zeer goed. De voorbije decennia is Gent getransformeerd van een grauwe industriestad tot een prachtige stad die haar historisch patrimonium heeft behouden en tegelijk een moderne en levendige plek is. Geen wonder dat reisgidsen Gent beschrijven als ’the best kept secret in Europe’. Alle Gentenaren zijn trots op hun stad.

Bovendien is Daniël Termont uitgeroepen tot een van ’s werelds beste burgemeesters. Hoe wilt u in zo’n stad als oppositiepartij de verkiezingen winnen?

Dedecker: Er komt sleet op de formule. Dat was al zo voor de intrede van de groenen: toen al begonnen de socialisten de liberalen nadrukkelijk te overvleugelen. Dat mondde uit in een onwaarschijnlijke coup de théâtre: de grootste meerderheidspartij, de SP.A, maakt in 2012 een kartel met de grootste oppositiepartij, Groen. In het begin leek het erop dat Groen voor verfrissing kon zorgen, door op een moderne manier aan politiek te doen. Maar het is fout gelopen. De eerste paarse colleges in Gent voerden een pragmatisch links-liberaal beleid. Met Groen erbij is het allemaal veel ideologischer. Ik heb het niet alleen over het verkeersplan. Neem de aanpak van de krakers. In plaats van kordaat op te treden zoals in andere steden, is Daniël Termont bij de kraak van het gebouw van CAW Visserij gaan onderhandelen met de eigenaars, om de krakers er toch maar te laten blijven. Dat deed hij natuurlijk onder druk van Groen. En tegelijk is Groen er niet in geslaagd om de bestuurscultuur écht te veranderen. De oude praktijken zijn niet verdwenen.

Welke ‘praktijken’?

Dedecker: Het Optima-schandaal ging over meer dan over de bank alleen. Voor veel Gentenaars was het een illustratie van het ons-kent-onswereldje. Neem de bouw van de Ghelamco-arena. Voor een project van die omvang organiseer je normaal gezien toch een architectuurwedstrijd? Niet zo in Gent. In deze stad worden altijd dezelfde architectenbureaus bediend. En ook al zegt John Crombez dat hij de cumul wil bestrijden, in Gent duiken voortdurend dezelfde namen op. De SP.A belooft een onafhankelijke bestuurder te benoemen in een intercommunale, en kiest dan voor Frank De Mulder. Dat is de echtgenoot van SP.A-Kamerlid Karin Temmerman. En met een ander petje zit diezelfde De Mulder in het project ‘Ecowijk Gentbrugge’, eerst namens de stad, daarna als afgevaardigde van een bouwpromotor. De paarse coalitie heeft Gent te lang bestuurd. Een wissel van de macht is nodig. Ook Gwendolyn Rutten heeft al gezegd dat het goed zou zijn voor Gent dat er een andere coalitie komt.

U hoopt dus op een Zweedse coalitie: Open VLD breekt met de ‘linkse’ partijen in het schepencollege en gaat in zee met oppositiepartijen CD&V en N-VA.

Dedecker: De Gentse kiezer heeft twee opties. Als hij tevreden is, stemt hij het best voor het kartel. Maar als hij een ander, ambitieuzer beleid wil, moet hij voor de N-VA stemmen. Wij zijn de enige garantie dat het in Gent anders wordt. CD&V en Open VLD kunnen het altijd op een akkoordje gooien met de SP.A. Alleen de N-VA zegt: ‘Verandering lukt niet met de socialisten erbij.’

De N-VA klimt weer tot dertig procent in de peilingen. Jullie aanhoudende aanwezigheid in het publieke debat werpt duidelijk zijn vruchten af. Zijn de verkiezingen al bezig?

Dedecker: Wanneer zijn ze gestopt? (lacht)