N-VA-voorzitter Bart De Wever denkt aan een Belgische Patriot Act in de strijd tegen terreur. Een overzicht van de Patriot Act in de Verenigde Staten, en de kritiek erop.
De Patriot Act, wat was dat ook alweer?
Na de tereuraanslagen in New York van 11 september 2001 wilde president George W. Bush krachtdadig kunnen optreden tegen terroristen. Daarvoor werd de Patriot Act in het leven geroepen, een pakket van maatregelen die de veiligheids- en inlichtingendiensten meer armslag gaf. Concreet betekende dat de overheid meer middelen kreeg om inlichtingen over burgers te vergaren en bij te houden. Alles wat in de ogen van de veiligheidsdiensten relevant kon zijn, mocht worden bijgehouden.
Voor de FBI was het mogelijk om huiszoekingen te voeren zonder toestemming of medeweten van de bewoners, de zogenoemde ‘sneak and peak’-invallen.
Immigranten konden voortaan voor onbepaalde tijd aangehouden worden.
Voor de politie werd het ook gemakkelijker om iemand zonder direct bewijs voor langere tijd aan te houden.
Het werd vanaf toen ook mogelijk voor de inlichtingendiensten om op grote schaal telefoongegevens bij te houden van burgers.
De wet werd nadien nog verschillende keren aangepast en vernieuwd. Dat gebeurde tijdens de jaren dat Bush president was, maar ook zijn opvolger Barack Obama verlengde de wet nog in 2011.
Wat is de voornaamste kritiek?
Mensenrechtenorganisaties hebben heel wat kritiek op de Patriot Act omdat die te verregaand zou zijn, zonder veel respect voor de burgerrechten en de privacy van de Amerikaanse burgers.
Ook de manier waarop immigranten behandeld worden, wordt door tegenstanders op de korrel genomen.
Hoe ver dat precies ging, was voor het grote publiek lange tijd onduidelijk. De onthullingen van klokkenluider Edward Snowden brachten daar verandering in. Daaruit bleek dat onder meer telefoongegevens in bulk werden bijgehouden, en dat de Amerikaanse inlichtingendienst NSA wereldwijd communicatie onderschepte.
‘Ik ben altijd op mijn hoede geweest voor misbruiken. Het bijhouden van miljoenen telefoongegevens is zeer on-Amerikaans’, zei de indiener van de wet, Jim Sensenbrenner daar eerder dit jaar nog over.
Hoe zit het nu met de Patriot Act?
In mei van dit jaar besliste het Amerikaanse Congres om de Patriot Act niet te vernieuwen. De Patriot Act veranderde van naam naar de Freedom Act. Volgens analisten een teken dat ook de Amerikaanse politici toegaven dat de oorspronkelijke wet erg verregaand was.
De Freedom Act maakte een aantal zaken uit de Patriot Act ongedaan. Er werden beperkingen opgelegd aan het massaal afluisteren en bijhouden van telefoongegevens.
Voor bepaalde telefoontaps is er opnieuw rechterlijke toestemming nodig, net zoals voor het volgen van ‘lone wolf terrorists’.
De aanpassingen hebben vooral te maken hadden met de onthullingen van Edward Snowden. De klokkenluider had het toen op de opiniepagina’s van The New York Times over ‘een historische overwinning’.
Toch toonde hij zich in het stuk wel ook pessimistisch over anti-privacytrends overal ter wereld. Hij verwees daarbij onder meer naar nieuwe spionagewetten in onder meer Canada, Frankrijk en Rusland.
Ondanks de positieve reacties op de aanpassingen, vrezen veel waarnemers dat de wet in wezen weinig verandert aan het algemene veiligheidsbeleid in de VS.
(JH)
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier