Ophef over ‘transleeftijd’: oprecht activisme of zwarte propaganda?

Een campagne rond ‘transleeftijd’ zorgt voor ophef in conservatieve kringen en bij anti-lgbtq-activisten. Hoe ernstig moeten we dat precies nemen?

‘Hoe zeg je pedofilie zonder pedofilie te zeggen?’ Opiniemaker Dyab Abou Jahjah, die zich de voorbije jaren graag uitspreekt tegen ‘het gevaar van wokisme’, reageerde begin deze maand erg verontwaardigd op het Twitterprofiel @agedysphoria. Dat profiel beweert, onder de naam ‘Adèle’, dat er zoiets bestaat als ‘transleeftijd’, waarbij je geboortejaar niet overeenstemt met je mentale leeftijd zoals je die aanvoelt. Mensen die met die ‘leeftijdsdysforie’ te maken krijgen, stelt ‘Adèle’, zouden maatschappelijk aanvaard moeten worden. Het profiel maakt ook gebruik van een soort transleeftijd-pridevlag, waarover Abou Jahjah nog sarcastisch opmerkt: ‘Bij voorbaat mijn excuses voor deze tweet want over een jaar of acht zal deze vlag waarschijnlijk ook gedragen worden door aanvoerders van voetbalteams.’

Het enige bewijs van een zogenaamde beweging rond ‘transleeftijd’ bestaat uit een aantal anonieme teksten op internet.

Abou Jahjah stond niet alleen met zijn reactie. Het rechtse digitale vrouwentijdschrift Evie Magazine linkte ‘Adèle’ in een artikel aan ‘transgenderideologie’ en stelde dat het ‘de deur openzette voor pedofilie onder het mom van aanvaarding en tolerantie’.

Wat is er precies aan de hand? Wie is ‘Adèle’? En gaat het hier echt om oprechte activisten die van ‘transleeftijd’ een erkende identiteit willen maken?

Simple Wikipedia

De lgbtq-organisaties die we benaderden, hebben nog nooit van het fenomeen ‘transleeftijd’ gehoord. Bij het anonieme Twitterprofiel van ‘Adèle’, dat enkele honderden volgers heeft, hoort ook een Medium-blog en een ‘infosite’ over leeftijdsdysforie. Daarvan komt de inhoud soms vreemd over. Een gearchiveerde versie van de site toont al meteen aan dat ‘Adèle’ niet de naam is die aanvankelijk door de auteur ervan werd gebruikt – een schuilnaam dus.

Een lemma met de term ‘transage’, zo claimt de infosite, zou in 2008 terug te vinden zijn in de Urban Dictionary, een online woordenboek dat focust op slang en nicheculturen. Maar wie de auteur ervan opzoekt, merkt al snel dat het aan Urban Dictionary is toegevoegd door een homofobe grappenmaker. De ‘transage’-vlag met witte, gele, oranje en paarse banden blijkt gemaakt door een – opnieuw – anoniem profiel op DeviantArt, waarvan de enige andere creatie een vlag is voor aanhangers van necrofilie en bestialiteit.

Ook andere bronverwijzingen die moeten aantonen dat ‘transleeftijd’ een erkend fenomeen is, zijn niet overtuigend. Enkele maanden geleden, rondom het moment dat de tweets van ‘Adèle’ verschenen, zijn een aantal lemma’s aangemaakt op websites zoals de ‘Simple Wikipedia’-pagina – een versie van de online encyclopedie in eenvoudige taal. Wie echter ‘transage’ opzoekt op de hoofdpagina van Wikipedia, word doorverwezen naar de wiki over ‘anti-lgbtq-retoriek’.

Peter Pan

Bestaan er mensen die zich ‘niet hun leeftijd voelen’? Dat wel. Soms worden de begrippen puer aeternus, ‘kidults’ en ‘Peter Pan-syndroom’ gebruikt voor personen die emotioneel of qua interesses meer aansluiten bij kinderen. Maar het zijn geen wetenschappelijk aanvaarde termen noch psychologische aandoeningen – het ‘Peter Pan-syndroom’ komt bijvoorbeeld uit een populair boek van een Amerikaanse psychoanalyticus over tienerjongens die geen volwassen verantwoordelijkheden wilden opnemen.

Het verhaal rond ‘transleeftijd’ heeft ook raakvlakken met bepaalde seksuele kinks of rollenspelen, met internetsubculturen vol spirituele ondertonen zoals otherkin (mensen die zich niet 100 procent menselijk voelen), en met zogenaamde fandoms of fangroepen zoals furries (fans van antropomorfe dierenpersonages, niet noodzakelijk met seksuele ondertonen). Telkens zijn dat vormen van zelfexpressie tussen volwassenen die binnen de lgbtq-beweging gerust wel op respect kunnen rekenen, maar er niet beschouwd worden als aparte genderidentiteiten of seksuele voorkeuren.

Zwarte propaganda

Het enige bewijs van een zogenaamde beweging rond ‘transleeftijd’ bestaat dus uit een aantal anonieme teksten op internet. Er zijn aanwijzingen dat het hier niet gaat om oprecht activisme, maar om een troltechniek die we kennen als ‘zwarte propaganda’.

Die werkt als volgt: iemand die tegenstander is van een bepaalde groepering of beweging doet zich op het internet voor als een extreme aanhanger van die beweging. Vervolgens werkt het fake profiel zich negatief in de aandacht, louter om verontwaardiging uit te lokken en de echte beweging imagoschade te doen lijden. Iets soortgelijks gebeurde eerder al met ‘BLM Global’, een nep-Telegramkanaal dat antiblanke boodschappen bracht om de Black Lives Matter-beweging in diskrediet te brengen.

Het lijkt de actoren er vooral om te doen de lgbtq-rechten te ondermijnen.

Je voordoen als een lgbtq-actiegroep of nieuwe ‘genders’ verzinnen als pastiche op de lgbtq-beweging is allesbehalve nieuw. Russische trollenfabrieken maakten al in 2015 op sociale media thematische groepen voor minderheden aan om bestaande spanningen in de Amerikaanse samenleving op de spits te drijven. Daarbij hoorden bijvoorbeeld de Facebookgroep ‘LGBT United’ en de pagina ‘Rainbow Nation’ op Instagram – een ‘Rainbow Nation’ die dus werd aangestuurd vanuit Sint-Petersburg.

Recenter, in 2018, werd vanuit het extremistische forum 4chan een campagne gelanceerd waarbij anti-lgbtq-trollen zich op sociale media voordeden als ‘clovergender’ of ‘leeftijdsfluïde’. (Een ‘clover’ is een klavertjevier, dat in het logo van 4chan prijkt.) De actie had als bedoeling om via anonieme profielen en een neppe pridevlag een associatie te maken tussen de lgbtq-beweging en pedofilie.

Zwarte propaganda kan heel doeltreffend zijn. Exemplarisch is een recente stadslegende die een deel van de Amerikaanse conservatieve beweging in de ban hield. Op middelbare scholen, zo klonk het, zouden leerlingen die ‘zich identificeerden als katten’ plotseling beginnen te miauwen in de klas en zelfs schoolbesturen dwingen om kattenbakken te installeren in de toiletten. Het onzinverhaal ontstond waarschijnlijk als uitvloeisel van de periodieke hetzes over genderneutrale toiletten, maar de onbestaande kattenbakken werden uiteindelijk zelfs door verschillende Republikeinse politici aangehaald op campagnemeetings en in parlementaire debatten.

Grooming

In verschillende landen worden initiatieven rond lgbtq-rechten of onderwijs over genderproblematiek door christelijk-conservatieve of uiterst rechtse groeperingen weggezet als een verdoken manier om aan ‘grooming’ te doen: het seksualiseren van kinderen of zelfs het normaliseren van pedoseksualiteit. Dat is uiteindelijk niets anders dan de eeuwenoude manier om homoseksualiteit in dezelfde zak te proberen stoppen als pedofilie, necrofilie en andere.

Zijn ‘Adèle’ en de ‘transage’-campagne afkomstig van oprechte activisten of van kwaadaardige trollen? Dat is nog onduidelijk. Maar de anonimiteit en obscuriteit van de beweging zijn reden om ze argwanend te bejegenen. In de tussentijd blijkt het concept ‘transleeftijd’ onweerstaanbare munitie voor actoren die in de eerste plaats lgbtq-rechten willen ondermijnen.