‘Onze overheidsuitgaven zijn de hoogste van alle OESO-landen. En dan wordt het ook nog slecht besteed’

Onze overheid geeft veel geld uit maar investeert te weinig, zo blijkt uit het eerste verslag van de Studiecommissie voor Overheidsinvesteringen.

Wie terugkeert van een buitenlandse vakantie weet met de ogen dicht wanneer hij België binnenrijdt: de slechte staat van het wegdek maakt dat snel duidelijk. Dat is het gevolg van jarenlang uitstel van de nodige investeringen om onze infrastructuur te onderhouden en te renoveren.

Met een overheidsbeslag van 52 procent hebben we de hoogste overheidsuitgaven ten opzichte van het bruto binnenlands product (bbp) van alle OESO-landen. En dan wordt het ook nog slecht besteed. Dat bleek nog maar eens uit het eerste verslag van de Studiecommissie voor Overheidsinvesteringen: de Belgische overheid trok in 2022 15,3 miljard euro uit voor investeringen, wat overeenkomt met 2,7 procent van het bbp. Dat is te weinig om het doel te halen dat de regering-De Croo zich in 2020 zelf stelde. Volgens het regeerakkoord zou tegen 2030 4 procent moeten worden gehaald.

Uit een analyse van het beleidsdomein Mobiliteit en Openbare Werken, die via zakenkrant De Tijd bekend werd, bleek dat er in Vlaanderen nieuwe miljardeninvesteringen en tientallen grote infrastructuurwerken nodig zijn, maar dat er zelfs gebrek is aan geld voor gewoon onderhoud. Er is ruim 900 miljoen euro nodig voor een fatsoenlijk onderhoud van alle infrastructuur, maar vorig jaar was er slechts 306 miljoen beschikbaar.

Nieuwe miljardeninvesteringen en grote infrastructuurwerken nodig in Vlaanderen, maar gebrek aan geld voor gewoon onderhoud.

Decennialang was het een bewust beleid: er werd bespaard op het onderhoud en de aanleg van wegen, bruggen, fiets- en voetpaden en noem maar op. Tegelijkertijd kwamen we ook de belofte van de NAVO-top in Wales tien jaar geleden om onze defensie-uitgaven serieus op te trekken niet na. Het geld werd ook niet opzijgezet om de stijgende vergrijzingskosten te betalen, waarvoor de Studiecommissie voor de Vergrijzing al zo lang waarschuwt en die vandaag opspelen.

Toch liggen het begrotingstekort en onze overheidsschuld al jaren veel te hoog. Waar werd het geld dan wel aan uitgegeven? Een recente studie van de Nationale Bank wijst uit dat we in vergelijking met onze buurlanden veel meer uitgeven aan economische zaken, zoals subsidies aan de NMBS en De Lijn, voor dienstencheques, voor nacht- en ploegenarbeid enzovoort.

We besteden ook meer geld aan onze parlementen en regeringen, met dure kabinetten, hoge aftredingsvergoedingen en zo verder. En ook aan onderwijs. Maar niet aan de sociale zekerheid of gezondheidszorg, zoals vaak wordt gedacht. Het mag een leidraad zijn voor de sanering die zich onder Europese druk opdringt en voor het adequaat investeren van belastinggeld.