‘Ons zorgsysteem verdraagt geen relativerende commentaren over ‘kinderziektes”

‘Zorgen voor wie dat nodig heeft verdraagt geen relativerende commentaren’, schrijft Jan-Piet Bauwens (BBTK). ‘De Vlaamse regering moet voldoende garanties bieden dat elk nieuw systeem dat ze invoert geen achteruitgang betekent in de zorgkwaliteit, de tewerkstellingskwaliteit en de bedrijfszekerheid.’

Een trieste primeur treft de sector van de gehandicaptenzorg. De werkgevers van de vzw ADO Icarus, een zorgorganisatie voor personen met een beperking, kondigt aan 50 banen te willen schrappen. Het bedrijf zelf wijst de ‘persoonsgebonden financiering’ met de vinger. Voor de BBTK dringt overleg zich op.

De situatie bij de vzw ADO Icarus is niet uniek. Zonder snel ingrijpen zal het wellicht niet het laatste collectief ontslag in de sector zijn. Dat is een gevolg van de onvoldragen hervorming van de financiering van de instellingen in die sector. Kort samengevat: waar vroeger de instelling geld toegeschoven kreeg om zorg te voorzien, krijgt de gebruiker dat geld nu (figuurlijk, maar soms ook letterlijk) zelf. Het geld volgt dan ook de zorgbehoevende burger, naar de instelling van de eigen keuze.

Dat klinkt veelbelovend en heeft goede basisbedoelingen. Zelfredzame burgers kunnen zelf beslissen over hun budget en de keuze maken welk soort zorg ze inkopen. Op zich is daar inderdaad niets mis mee. Via gebruikersorganisaties kunnen ze daarbij gelukkig – in veel gevallen – de noodzakelijke ondersteuning krijgen om in het kluwen van de mogelijkheden en papiermolen hun weg te vinden.

Voor de zorginstellingen zelf betekent dit echter onzekerheid over de financiering. Waar ze tot voor kort konden rekenen op een rechtstreekse toelage van de Vlaamse overheid, in functie van de te verlenen zorg, komt het er nu op aan de som te maken van de rugzakjes van de zorgbehoevenden.

En het is bij die optelling dat het misloopt bij ADO Icarus. En wellicht bij veel andere instellingen uit de sector. Tijdens een discussie in het Vlaams Parlement bleek dat er plots gevallen zijn van 40% onderfinanciering. Dergelijke situaties zijn niet lang houdbaar en leiden tot het collectief ontslag zoals aangekondigd.

Zorg verdraagt geen marktdenken.

Het gevolg van het collectief ontslag is dat straks in ADO Icarus een zelfde zorg aan de gebruikers moet worden geboden met 20% minder personeel. En dit net in een sector waar de personeelsdruk al heel hoog is en dus de kwaliteit van de zorg onder druk staat.

Het resultaat van die onzekere aanpak is dat iedereen verliest: de gebruiker krijgt minder zorg, er komt nog minder tijd om een “menselijke” behandeling te krijgen, alles wordt nog meer gestandaardiseerd en getimed.

Het personeel komt onder druk, moet flexibeler werken en de werkdruk, die al onnoemelijk hoog is in de sector gaat nog meer de hoogte in. De gevolgen: meer ziektes, meer burn-outs laten zich raden… Als daar nog de onzekerheid rond tewerkstelling bovenop komt laten de gevolgen zich raden.

De werkgever zal gedwongen worden om buffers in te bouwen (lees: besparingen) om de onzekerheid rond zijn inkomsten op te vangen. In het beste geval zijn die buffers voldoende om tegenvallende resultaten uit rugzakjes op te vangen. Als het even niet mee zit vallen de inkomsten tegen en moet er opnieuw gesaneerd worden. En duikelen we met zijn allen – gebruiker, werknemer & werkgever – opnieuw de dieperik in.

Goede kwalitatieve zorg moet centraal staan

Zorgen voor wie dat nodig heeft verdraagt geen relativerende commentaren over ‘kinderziektes’. De Vlaamse regering moet voldoende garanties bieden dat elk nieuw systeem dat ze invoert geen achteruitgang betekent in de zorgkwaliteit, de tewerkstellingskwaliteit en de bedrijfszekerheid.

De start ervan in de gehandicapten zorg is een valse start. Je zal maar die persoon zijn met een handicap of met een mindervalide kind. De Vlaamse regering heeft bovendien in haar regeerverklaring opgenomen om dit ook in te voeren in de ouderenzorg. Straks gaat het dus ook over de oude dag en de werking van de rusthuizen.

Als dit het resultaat is van de persoonsvolgende financiering en de prijs voor onze zelfredzaamheid waarbij we er allen op achteruit gaan, dan dient de Vlaamse regering zich dringend te beraden of het deze weg wil blijven bewandelen. Noch de gebruikers, noch de werknemers of de werkgevers hebben er belang bij. De bevoegde minister Vandeurzen moet dringend overleg plegen met alle betrokken spelers: werknemers-, gebruikers- en werkgeversorganisaties.

Als werknemersorganisatie erkennen wij het recht van gebruikers om zélf keuzes te kunnen maken rond hun zorg. Maar ook gebruikersorganisaties, die hier zo hard voor pleiten, moeten beseffen dat dit alleen samen met het personeel en de instellingen zelf kan waargemaakt kan worden. En de politiek verantwoordelijken moeten ten slotte kort op de bal spelen én waar nodig met geld over de brug komen. Van jarenlang experimenteren, met opeenvolgende herstructureringen, die ook chaos voor de zorgbehoevenden betekenen, zal niemand beter worden.

Jan-Piet Bauwens

Federaal secretaris BBTK social-profit