‘Ons land is het eldorado van de roofkunst, de valse kunst en de gestolen antiek’

De Cel gestolen Kunst en Antiek moet een doorstart krijgen met extra middelen en personeel’, schrijft Senaatsvoorzitter en Vlaams volksvertegenwoordiger Stephanie D’Hose.

In 2015 waarschuwen de Verenigde Naties dat terreurorganisaties als IS geroofde kunst gebruiken om hun geweld te financieren. In datzelfde jaar kondigt toenmalig minister van Binnenlandse Zaken Jan Jambon aan dat hij de Cel gestolen Kunst en Antiek van de federale politie opdoekt. Vandaag krijgt ons land hevige internationale kritiek over hoe we roofkunst, valse kunst en gestolen antiek aanpakken.

De krantenkoppen spreken boekdelen. De Italiaanse politie laat weten dat België steeds vaker opduikt in hun onderzoeken naar gesmokkeld erfgoed. Pas geroofde kunst uit Egypte staat bij ons te koop, door gebrek aan controle kunnen antiquairs jarenlang clandestien werken. Op de koop toe bleek onze eigen Belgische overheid een gestolen bronzen Nigeriaans hoofd ter waarde van ongeveer vijf miljoen euro te hebben verkocht voor een schamele tweehonderdveertig euro.

De ontmanteling was geen plan dat de minister zelf had bedacht, zijn voorganger Joëlle Milquet zette de eerste stappen. Maar ondanks zware kritiek van experten en verwittigingen van mijn collega’s en mezelf in Vlaams parlement en de Senaat, werd het idee doorgezet. De cel werd gesplitst tussen de arrondissementen.

Het gevolg is dat we een magneet zijn geworden voor criminele activiteiten in de kunsthandel. Heling, witwaspraktijken en financiering van terrorisme worden zo steeds minder aangepakt. De decentralisering heeft de mazen van het net groter gemaakt, en criminelen glippen er maar al te graag doorheen.

Met het vertrek van haar laatste medewerker begin dit jaar, houdt de cel definitief op te bestaan. België heeft dus niet langer een centraal coördinerend orgaan dat operationele steun verleent op het terrein, gespecialiseerde opleidingen organiseert rond de problematiek van illegale kunst- en roofhandel of participeert binnen het interfederale overlegplatform hierover. Nochtans is zo’n orgaan cruciaal.

De cel was er om ons patrimonium te beschermen. Om criminele netwerken te bestrijden en zowel in binnen- als buitenland te kunnen samenwerken. Met steun aan de lokale politie die acties opzette tegen rondtrekkende bendes. Als aanspreekpunt voor Interpol en Europol, om gestolen kunst en antiek internationaal op te sporen en te herkennen.

Tot voor kort onderhield de cel de databank gestolen kunst (ARTIST). Deze databank bevat details van gestolen kunstwerken in publieke en private collecties. Ook Interpol heeft toegang tot deze databank, en kan zo de werken traceren in het buitenland. Maar vandaag wordt de databank niet meer aangevuld, en gestolen kunst uit ons land wordt niet langer internationaal geseind.

Jaar na jaar krijgt België te horen dat zo’n databank cruciaal is. Waar de cel de Belgische coördinatie voor haar rekening nam, doet Interpol dat internationaal. Maar dan heb je op nationaal niveau natuurlijk wel een goed bemande gespecialiseerde politie-eenheid nodig. Een referentiemagistraat, nog zo’n internationale aanbeveling, hebben we evenmin. Het contrast met onze Europese vrienden, die de strijd tegen illegale kunsthandel opvoeren, kan niet groter zijn. Zij versterken hun kunstcellen, wij slagen er niet eens meer in om onze internationale verplichtingen bij Unesco en de VN-veiligheidsraad na te komen.

Het opdoeken en splitsen van de cel was een vergissing waar we vandaag cash de prijs voor betalen. Ons land is het eldorado van de roofkunst, de valse kunst en de gestolen antiek. Minister Jambon, ondertussen bevoegd voor cultuur, moet die vergissing erkennen. Want niet alleen ons land lijdt reputatieschade, ook goedbedoelende kunst- en antiekhandelaren worden scheef bekeken in het buitenland.

Het is hoog tijd om actie te ondernemen, en de klok terug te draaien. De Cel gestolen Kunst en Antiek moet een doorstart krijgen met extra middelen en personeel. Nog langer blijven stilzitten staat gelijk aan schuldig verzuim.