‘Zou u uw kinderen nog naar een school sturen die de knuppel achter de rug houdt?’

Brussels parlementslid Celia Groothedde (Groen) vreest het ergste na het lezen van de gelekte onderwijsnota die op tafel ligt bij de partijen die momenteel onderhandelen over de vorming van een nieuwe Vlaamse regering.

De Vlaamse onderwijsnota is gelekt. Op sociale media worden met memes en oneliners de zwaarste maatregelen al belachelijk gemaakt. Denk maar aan het idee om niet een eind te maken aan, maar het bestraffen van lege brooddozen.


Maar in de nota schuilt meer. Het ziet ernaar uit dat de N-VA het onderwijsveld wil afbreken en in hun eigen mal dwingen. Wie sterk is, mag blijven drijven. Wie zwak is, moet zijn plan trekken (en wordt gecontroleerd en bestraft). Een amateuristisch soort thatcherisme loert om de hoek. De rekening daarvan zal duur zijn voor Vlaanderen én Brussel.
 Iedereen moet “zijn verantwoordelijkheid” nemen, behalve de partij die al 20 jaar mee in de Vlaamse regering zit, en de laatste minister van Onderwijs leverde: de N-VA.
“Koers houden en volle kracht vooruit!” Onder deze slogan begint Ben Weyts aan een nota die bloedserieus is en rode lijnen overschrijdt die N-VA zelf trok in de vorige regeerperiode.

Veelbesproken was al de kliklijn voor ouders. Kan je de schoolfacturen of lesboeken niet betalen, zit je kind of jijzelf in problemen waardoor je vaak te laat komt, spreek je niet genoeg Nederlands naar de zin van minister Weyts: dan word je doorgeklikt naar het OCMW en dreigen GAS-boetes. In de ideale wereld van N-VA is dit “toeleiding” van “hardleerse” mensen.

In de praktijk krijg je natuurlijk mensen die bovenop de schrik van hun scheiding, oorlogstrauma’s, post vol facturen, schuldeisers, ziekte, handicap of depressie, nu ook nog nog eens wantrouwen en schrik tegenover hun school en leerkrachten ontwikkelen. 


Als Brusselaar denk ik ook aan Frans- of anderstalige ouders. Voor hun kinderen stond de deur van het Nederlandstalig onderwijs traditioneel open. Vlaams-nationalisten vonden dat prima, want het N-logo van het Nederlandstalig onderwijs lokte kleintjes en kweekte zo in een van de meest diverse steden ter wereld dus ettelijke “kleine Vlamingskes”.

Maar hoe uitnodigend komt die gemeenschap nog over? Zou u als ouder geen twee keer nadenken om uw kind naar een school te sturen die de knuppel achter de rug houdt? Minister Weyts kreupelt hiermee dus de Brusselse Vlaamse gemeenschap. 



Ook verder dan de kliklijn komt sociaal beleid trouwens onder druk. Een brugfiguur kan pas nadat er is geklikt. Middelen voor armoedebestrijding moet een school maar uit hun eigen geld halen. En dan hebben we het nog niet over nauwelijks verholen segregatie. Want niet alleen word je als ouder bestraft als het je niet goed gaat, ook de school moet eraan geloven als ze de N-VA-droom niet volgen.

Het kan logisch klinken dat je een school bestraft als leerlingen vaak te laat komen, ze vaker buizen, geen job vinden of niet slagen in het hoger onderwijs. Tot je er de feiten bij haalt.
 Waar ligt de schuld als een kind te laat komt omdat de bus van De Lijn niet op tijd rijdt, of niet komt? Hoe perfide is het als een school moet nadenken of ze leerlingen met een depressie of zware schoolmoeheid verder aanmoedigt of hen buiten zet, als er straf voor dreigt? En wat met de andere leerlingen, waar de school zich om welke reden dan ook wel van afvraagt, of ze die zich nog kunnen permitteren?


Laten we eens kijken naar de verantwoordelijkheid van N-VA zelf. Is het niet de taak van de regering om lerarentekort en ongelijkheid binnen de perken te houden, om gelijke kansen af te dwingen en kinderen een toekomst te gunnen? Maar N-VA ontslaat zich van elke verantwoordelijkheid. De enige verplichting die ze afschaft voor kwetsbare leerlingen bijvoorbeeld is voor zichzelf: die om voor schoolvervoer naar buitengewoon onderwijs te zorgen. Àls zo’n kind nog op school geraakt, kan het zich meteen afvragen of het nog op inclusie kan rekenen – een school wordt immers in het oog gehouden als leerlingen te vaak niet slagen of later moeite hebben om een job te vinden.

Volgens de onderwijsnota komt de inspectie je dan niet alleen ambeteren met “meer inspecties” maar kan je school zelfs “onder curatele” worden gesteld.

De “curatele” is maar één voorbeeld van een grof kanon dat Weyts “koers vooruit” moet afdwingen. Want N-VA, de partij die steeds opnieuw herhaalt dat de overheid zich te vaak mengt, strooit politieke benoemingen in het rond, steekt haar neus in iedereens zaken en verplicht een eind in het rond. Aan het hoofd van de onderwijsinspectie zette Weyts zijn eigen kabinettard.

Wat lezen we verder nog in de nota? Scholenkoepels, die scholen het werk verlichten, worden verboden. Klasgemiddeldes en medianen worden verplicht, zodat uw schoolmoe kind zichzelf de hele vakantie kan ontmoedigen door naar die hogere lijn boven de zijne te staren. De lesvrije dag na de examens, dààrin wordt energie gestoken.

Maar echte problemen zoals het lerarentekort? Houd u vast: er worden flexijobbers toegelaten in het onderwijs. Alsof het niet erg genoeg was dat de maatregel die voor hulp in horeca en bakkerijen ook werd uitgebreid naar de kinderopvang, kan uw kind straks een flexijobber voor de klas krijgen.



En wat met onze allerjongsten? Kinderen mòeten zindelijk zijn als ze naar school gaan, al noemen experts dat steeds weer onhaalbaar. Ze mòeten allerlei leerdoelstellingen halen. En waar ze in Denemarken en Finland hun kinderen pas met 6 jaar echt schools beginnen te onderwijzen, wil deze onderwijsnota niet alleen het schools systeem nog strenger maken in het kleuteronderwijs, maar de federale overheid kleutertjes met 3 jaar ook verplicht naar school doen gaan. Een bazooka tegen een onbestaand probleem – alsof er niet genoeg problemen wél opgelost moeten worden – want wij hebben een wereldwijd ontzettend hoge schoolparticipatie hebben bij jonge kindjes. Het gevolg van deze maatregel zal -opnieuw- zijn dat net mensen in problemen getroffen zullen worden.

In alle voorbeelden zien we hetzelfde patroon. De visie is dat wie geldproblemen heeft, een handicap of leerstoornis, wie niet de juiste papieren heeft of ouders die van elders komen, zijn plan moet trekken. Zij worden gestraft en doorgesjeesd naar sociale voorzieningen die niet meer als hulp, maar als controle-orgaan dienen.

Dat het vroegere elite-onderwijs ten koste van “overschotscholen” weer mag ingevoerd worden, alleen dan zonder vrijheid voor scholen en met curateles en zware onderwijscontrole. Dat hummeltjes in een nog drillender kleuteronderwijs in de pas moeten lopen, alsof je biologie en menselijke ontwikkeling in een mal kan dwingen.


Het resultaat van dit alles? De Vlaamse gemeenschap moet uit A- en B-burgers bestaan. Het sociaal overlegmodel en het middenveld in België moeten kapot, en enkel het zelfgeschapen middenveld van N-VA blijft over. In dit model danst u maar beter naar de pijpen van de politiek – want anders…

Eerlijk: ik heb deze week ook gelachen met de memes over de gelekte nota.
 Maar tussenin schoten me andere beelden door het hoofd. Van mijn moeder, die snit en naad moest doen omdat haar moeder op haar twaalfde al in de fabriek werkte en ze thuis niet rijk waren. Van mijn tante die van de nonnen de klas moest kuisen “omdat ze dat thuis vast gewend was”. Van de vele mensen rond mij die wantrouwen opbouwden doordat ze in ons watervalsysteem onterecht afzakten tot al hun talent verspild werd.

Maar ook mooie momenten, die nauwelijks nog mogelijk zullen zijn: de directrice die mijn problemen zag en er informeel een mouw aan paste. De leerkracht die een schoolfactuur en stoemelings betaalde zodat ik mee kon op schooltrip. De CLB-psychologe, die luisterde en nooit mijn vertrouwen beschaamde door mij te verklikken, en op onze vraag “of zij kindjes had” het antwoord gaf “jullie zijn mijn kindjes”. Tot op vandaag blijft die uitspraak me bij, en maakt ze een stuk van mijn moeilijke jeugd goed: het is een flard die mij gedragen deed voelen. Ik werd gedragen door onze maatschappij.


En dat is het allerergste aan deze onderwijsnota: het wil alle sociale instinct in ons onderwijs kapot. N-VA wil hiermee een maatschappij die ze niet alleen de middelen ontzegt om mensen in miserie te “dragen”, ze wil hen er zelfs voor bestraffen.
Toen N-VA de verkiezingen won in juni, leek het alsof de democratie het haalde op extreemrechts. Wie de Vlaamse onderwijsnota van die partij leest, krijgt toch een ander idee. Heeft in juni de democratie gewonnen, of schuift de partij van de Vlaamse formateur steeds meer op naar extreemrechts?