‘Waarom wij als leerkrachten vandaag niet staken’

Op de tweede stakingsdag doen leerkrachten Jan Wostyn en Stijn Kerkhofs een aantal voorstellen om het lerarenberoep aantrekkelijker te maken. Zij staken vandaag niet mee.

Vandaag donderdag is de tweede staking in een reeks van aangekondigde (onderwijs)stakingen elke 13^de van de maand. De eerste staking vorige maand werd bekritiseerd omdat er toen nog geen regering was, wat wij een beetje onzinnig vonden omdat het natuurlijk beter is je stem te laten horen tijdens de onderhandelingen dan erna.

Vandaag staken wij als leraars echter niet. Voor alle duidelijkheid, wij bekritiseren geenszins collega´s die vandaag wél staken. Het stakingsrecht is een belangrijke verworvenheid in onze democratische welvaartsstaat. De vakbonden hebben het recht om op te roepen tot stakingen en elke betrokken werknemer moet de vrijheid hebben daar al dan niet gehoor aan te geven.

Toch zijn wij de mening toegedaan dat dit niet de meest zinvolle manier is om op te komen voor de belangen van leerkrachten.

Het regeerakkoord dat afgelopen weken eindelijk gesloten werd bevrijdde ons uit een bijna 9 maanden durende politieke impasse, de derde langste coalitievorming ooit. De verkiezingsuitslag was nochtans vrij duidelijk zowel in Vlaanderen als Wallonië, maar de enorme saneringsoefening die ons te wachten staat, maakte het vormen van een allesomvattend akkoord complex. We weten al 30 jaar dat de vergrijzing op ons afkomt, maar helaas werden in het verleden nooit stappen ondernomen om het pensioenstelsel daaraan aan te passen. Wie herinnert zich bijvoorbeeld de benevelde en lallende woorden “Groen boek, wit boek” van wijlen minister van Pensioenen Michel Daerden (PS)?

Er werd de afgelopen 30 jaar ook nooit gestaakt om de politieke wereld te dwingen tot ernstige hervormingen. Iedereen leek te berusten in “kicking the can down the road” als de beste strategie. Dat bleek helaas struisvogelpolitiek. Vandaag betalen we daarvoor de prijs.

De hervormingen nog langer uitstellen is geen optie, want de vergrijzing zal niet op magische wijze verdwijnen. In tegendeel, de impact zal steeds groter worden. Als we niet willen dat alle Belgische belastingbetalers zich straks blauw betalen aan hogere rentes op de overheidsschuld omdat de financiële markten België niet langer kredietwaardig achten, is ingrijpen nu noodzakelijk. Dat is wat het regeerakkoord (deels) doet.

Worden leraars daar beter van? Neen, en in die zin is de staking dus zeer begrijpelijk. Maar als leraars vinden dat er niet mag geraakt worden aan hun statuut of pensioenregelgeving, dan kan ook elke andere maatregel die ergens iets verandert worden aangevochten. Een meerwaardebelasting treft kleine beleggers, een beperking van werkloosheid treft langdurig werklozen, ook de pensioenstatuten bij het spoor en defensie worden herzien, etc… Kortom, dan is er gewoon geen akkoord en blijven we het onvermijdelijke nog verder voor ons uitschuiven.

De vakbonden lijken er vandaag op gebrand mordicus te behouden wat bestaat. Dat is in wezen een zeer conservatieve houding die eigenlijk niet past bij wat van oudsher altijd een progressieve emancipatiebeweging is geweest. Extreem conservatisme leidt tot verstarring. De besparingen op federaal niveau zijn volgens ons onontkoombaar, maar dat betekent niet dat er op andere vlakken geen verbeteringen kunnen bepleit worden om het beroep en de loopbaan van leraars aantrekkelijker te maken, zodat het pensioenverlies minstens deels gecompenseerd wordt. Die investeringen in het lerarenberoep dienen dan te gebeuren door de Vlaamse gemeenschap, waar de N-VA al 10 jaar de leidinggevende formatie is.

Hierbij enkele concrete suggesties:

Als het de bedoeling is om het wettelijke pensioen van leerkrachten in lijn te brengen met dat van werknemers, lijkt het ook niet meer dan logisch dat ook de extralegale voordelen voor leraars op het niveau van werknemers worden getrokken. Wanneer zal de Vlaamse overheid als werkgever van het onderwijspersoneel een groeps- en hospitalisatieverzekering aanbieden aan al het onderwijzend en ondersteunend personeel? Of wanneer worden maaltijdcheques ingevoerd voor leerkrachten? Op basis van 6,91 euro/cheque aan 180 schooldagen per jaar, geeft dat 1244 euro/jaar. Wie jaarlijks dat bedrag kan beleggen met een gemiddeld rendement van 5,5% heeft na 42 jaar een pensioenkapitaal van 200.000 euro. Bovendien stimuleer je zo leraars ook om effectief elke dag les te geven. Je beloont wie werkt.

Ook kleine maatregelen kunnen een verschil maken. Zo geldt vandaag nog steeds de regeling van de “plage-uren”. Dat betekent concreet dat een leraar die één (of meerdere, afhankelijk van type leerkracht) lesuur meer geeft dan een vastgelegd aantal uren, daar niet voor betaald wordt. Waarom niet eigenlijk? Ook de Vlaamse regering vindt toch dat werken meer moet lonen? Het kan zelfs helpen om een stukje van het lerarentekort terug te dringen wanneer leerkrachten om deze manier geïncentiveerd worden om (tijdelijk) 2 of 3 uur extra les te geven om gaten op te vullen.

Tot slot willen we wel nog twee zaken duidelijk vragen aan de nieuwe federale ploeg.

Ten eerste, dat de hervormingen voor de getroffen groepen straks niet nog verder gaan. Het regeerakkoord zit vol van verhoopte terugverdieneffecten die zich mogelijk niet gaan materialiseren. In dat geval moet de regering opnieuw op zoek naar geld. Dat moet dan eerst en vooral gezocht worden door een staatsvermindering, niet opnieuw bij dezelfde groepen.

Ten tweede vragen wij de politieke klasse om ook harder op zichzelf in te grijpen. De partijfinanciering blijft nagenoeg onaangeroerd en de senaat zal nog eens 5 jaar geld kosten, waarna de afschaffing opnieuw onzeker blijft. De provincies bestaan nog steeds. Het belastingvrije onkostenforfait voor parlementairen bestaat nog steeds. Allerlei extra´s zonder duidelijke meerwaarde blijven overeind.

Als leraars proberen wij elke dag opnieuw het goede voorbeeld te geven aan onze leerlingen. Misschien kan de politieke klasse daar toch nog wel iets van leren? Leading by example is geen vrijblijvende slogan.

Jan Wostyn en Stijn Kerkhofs zijn actief bij Vista, een politieke beweging die een Vlaams, sociaal en progressief alternatief voorstaat, dat de particratie doorbreekt.