Verengelsen onze studentensteden? ‘Het Nederlands komt echt niet in de verdrukking’

Uit een Nederlandse studie blijkt dat vooral steden met veel toeristen en buitenlandse studenten dreigen te verengelsen. Is dat ook in Vlaanderen het geval? ‘Hier staan de sluispoorten nog niet open’, klinkt het.

Amsterdam en Delft zijn de meest verengelste steden van Nederland. Dat blijkt uit een studie van het taalplatform Preply, dat onder meer het aantal toeristen, niet-Europese expats en buitenlandse studenten in kaart bracht. Dat er net in die twee steden zo veel Engels te horen valt, zou in de eerste plaats met toerisme te maken hebben. Voor Amsterdam, dat vorig jaar liefst 24 miljoen toeristen aantrok, ligt dat natuurlijk voor de hand. Maar ook Delft, bekend van het Delfts blauw en als geboortestad van Johannes Vermeer, is een belangrijke trekpleister.

Wat volgens Preply ook meespeelt, is dat het allebei studentsteden zijn. Doordat zowel de Technische Universiteit Delft als de Universiteit van Amsterdam en de Vrije Universiteit Amsterdam heel wat Engelstalige opleidingen aanbieden, lokken ze veel buitenlandse studenten die het Engels doorgaans ook buiten die instellingen als voertaal gebruiken. Daarnaast zijn er in de omgeving van universiteiten steevast internationale organisaties en bedrijven gevestigd en daar werken dan weer veel expats.

‘Dat er in een internationale omgeving zoals een universiteitsstad veel Engels wordt gebruikt, ligt voor de hand’, zegt professor nederlandse taalkunde Wim Vandenbussche (VUB), voorzitter van de Internationale Vereniging voor Neerlandistiek. ‘Door de wereldwijde dominantie van het Engels is het evident dat die taal als lingua franca wordt gebruikt op plekken waar mensen uit verschillende landen samenkomen. Maar het is veel te kort door de bocht om te beweren dat het Nederlands daardoor in de verdrukking zou komen. De internationalisering van studentensteden brengt veeleer meertaligheid met zich mee, en daar zitten vooral voordelen aan.’

In Nederland is er nochtans heel wat protest tegen het feit dat steeds meer opleidingen in het hoger onderwijs in het Engels worden aangeboden.

Wim Vandenbussche: In Nederland zijn ze daar dan ook heel ver in gegaan. De wet zegt dat de onderwijstaal prioritair het Nederlands moet zijn, maar sommige Nederlandse universiteiten geven daar een wel heel ruime interpretatie aan. In Wageningen, bijvoorbeeld, kunnen studenten alleen nog Engelstalige bacheloropleidingen volgen. Daar is – terecht – heel wat reactie op gekomen van mensen die vrezen dat de kwaliteit en begrijpelijkheid van sommige opleidingen op die manier in het gedrang komen.

Instellingen die opleidingen verengelsen moeten natuurlijk ook begeleidende maatregelen uitwerken. Zo moeten ze hun studenten en docenten de nodige taalondersteuning bieden. Nogal wat Nederlandse universiteiten hebben daar niet genoeg op ingezet.

Doe we het in Vlaanderen en Brussel dan beter?

Vandenbussche: Door de strikte taalwetgeving kan de internationalisering van het hoger onderwijs bij ons niet zo ver doorschieten als in Nederland. In Vlaanderen zijn er decretale regels die hogescholen en universiteiten op dat vlak beperkingen opleggen. Die blijken in de praktijk ook te werken: bij ons staan de sluispoorten niet open.

U staat op zich wel achter het feit dat universiteiten Engelstalige opleidingen aanbieden?

Vandenbussche: Natuurlijk. Aan de VUB hebben we sinds drie jaar, bijvoorbeeld, een Engelstalige bacheloropleiding taal- en letterkunde. Die richting is heel populair en veruit de meeste studenten komen uit het buitenland. Het is dus niet zo dat zo’n internationale opleiding veel studenten lokt die anders een Nederlandstalige opleiding zouden volgen. We trekken er net een nieuw, internationaal publiek mee aan. Dat is een heel goede zaak, want die internationale studenten dragen bij aan de dynamische omgeving die een universiteit moet zijn.

Dat neemt niet weg dat je ook in Vlaamse studentensteden geregeld in het Engels wordt aangesproken wanneer je een café, een restaurant of zelfs een kledingzaak binnenstapt.

Vandenbussche: Ook dat is typisch voor een internationale omgeving. In een sector als de horeca, waar de lonen doorgaans niet al te hoog zijn, werken veel anderstaligen. Doordat ze geen Nederlands spreken, zijn er nu eenmaal heel wat andere banen of studentenjobs waarvoor ze niet in aanmerking komen. Al wil ik wel benadrukken dat veel internationale studenten en expats niets liever willen dan Nederlands leren. In Brussel, bijvoorbeeld, is er veel vraag naar de cursussen Nederlands die door allerlei organisaties en privébedrijven worden aangeboden. Ook de opleiding Nederlands die mijn universiteit voor internationale studenten organiseert, is helemaal volgeboekt. Het is dus een misvatting dat internationale studenten en expats, zoals het onderzoek van Preply lijkt te suggereren, geen Nederlands zouden leren. Er is in elk geval geen enkele reden tot paniek. Nederlands blijft, zowel in Nederland als in Vlaanderen, met voorsprong de voertaal. Ook in studentensteden.