Toen Katleen Defever op haar veertigste te horen kreeg dat ze dyslectisch is, zette ze een inhaalbeweging in. Nog geen tien jaar later staat ze niet alleen voor de klas, maar heeft ze ook een masterdiploma behaald. ‘Ik wil mijn leerlingen het zelfvertrouwen geven dat ikzelf zolang heb gemist’, zegt ze.
‘Toen ik een dikke tien jaar geleden solliciteerde om hulpkok te worden in een secundaire school zei de personeelsverantwoordelijke dat ik eigenlijk veel te slim was voor die job. Dat had nog nooit iemand tegen mij gezegd, en ik geloofde het eerst ook niet’, zegt leerkracht buitengewoon lager onderwijs Katleen Defever, die lid was van De Leraarskamer van Knack 2023-2024. ‘Toch bleef die uitspraak in mijn hoofd hangen.’
Dat ze misschien wel hoger kon mikken dan ze tot op dat moment had gedaan, drong pas echt tot haar door toen ze als vrijwilliger groepen door de Leiestreek gidste. ‘Leerkrachten die met hun klas langskwamen voor een rondleiding vroegen me soms hoelang ik al in het onderwijs stond’, zegt ze.
‘Eerst vond ik dat zot, maar gaandeweg begon ik toch te denken dat ik een goede leerkracht zou kunnen zijn. Van een vriendin mocht ik af en toe lesgeven aan haar vierde leerjaar om al eens van het onderwijs te proeven. Dat beviel me zo goed dat ik me inschreef voor de bacheloropleiding leerkracht lager onderwijs.’
Hoe ging dat?
Katleen Defever: In het begin was ik zo bang om fouten te maken dat ik niet op het bord durfde te schrijven. Het idee alleen al verlamde me helemaal. Daardoor begon ik te vermoeden dat ik misschien wel dyslexie had. Dat werd ook bevestigd toen ik me uiteindelijk liet testen.
Het allerergste vond ik nog dat uit die tests bleek dat ik taalarm was. Dat was echt een klap in mijn gezicht. Blijkbaar kwam dat doordat ik mezelf onbewust had aangeleerd om altijd korte, simpele woorden te gebruiken. Ik heb dan meteen een schriftje gekocht waarin ik alle nieuwe woorden noteerde die ik tegenkwam.
Had u nooit eerder vermoed dat u dyslexie had?
Defever: Nee. Ik wist alleen dat ik niet goed was in lezen en schrijven. Als kind moest ik altijd naar de taakklas, maar daar boekte ik amper vooruitgang. Later, toen ik de richting handel volgde en daarna naar de hotelschool overstapte, had ik veel problemen met Frans en Nederlands. Als ik een zin opschreef, vergat ik altijd tussenwoorden zoals ‘en’, ‘dus’ of ‘maar’.
Ik herinner me ook nog een discussie met een leerkracht omdat ik maar niet kon begrijpen waarom je noch niet met een g schreef. Op een manier besefte ik wel dat er iets niet klopte, maar verder stond ik daar niet echt bij stil en mijn leerkrachten al helemaal niet.
Het is pas veel later, toen mijn zoon dyslexie bleek te hebben, dat het me langzaam begon te dagen.
In het begin was ik zo bang om fouten te maken dat ik niet op het bord durfde te schrijven.
Was het achteraf gezien een goede zaak dat u op uw veertigste alsnog een diagnose kreeg?
Defever: Natuurlijk. Mensen zeggen vaak dat het niet belangrijk is om een stempel te krijgen, maar dat is het wel. Doordat ik weet dat ik dyslexie heb, ben ik me minder onzeker gaan voelen en heb ik mijn probleem ook gerichter kunnen aanpakken.
Heel belangrijk was ook dat ik op de hogeschool meer tijd kreeg voor examens en daarbij mijn computer mocht gebruiken. Had dat maar gemogen toen ik op mijn achttiende ergotherapie ging studeren. Dat was veel te moeilijk voor me – vooral de anatomie dan. Na twee jaar ben ik met die studie gestopt en in het hotel en restaurant van mijn ouders gaan werken.
Kreeg uw zoon op school wel de ondersteuning die hij nodig had?
Defever: Tien jaar geleden wisten ze in de meeste scholen nog niet echt veel over dyslexie. Wel waren de directie en leerkrachten van zijn lagere school bereid om oplossingen te zoeken. Zo was hij een van de eersten die tijdens de les een computer mocht gebruiken terwijl dat nu de normaalste zaak van de wereld is.
Ondertussen is mijn zoon van de middelbare school af en straks begint hij aan een bacheloropleiding. Hij gaat heel goed met zijn dyslexie om, laat zich niet doen en zoekt zelf naar de hulpmiddelen die hij nodig heeft. Had ik vroeger maar zo veel zelfvertrouwen gehad.
Hebt u na uw afstuderen bewust voor het buitengewoon onderwijs gekozen?
Defever: Helemaal niet. Ik ben daar nogal toevallig ingerold nadat ik eerst in een aantal andere scholen had gewerkt. Doordat ik dyslexie heb, heb ik wel veel oog voor de noden van mijn leerlingen. Ik wil hun in de eerste plaats zelfvertrouwen geven. Dat vind ik zelfs belangrijker dan kennis overbrengen. Bijna elke dag druk ik ze op het hart: ‘Jullie kunnen het.’ Tegen mij hebben ze dat vroeger veel te weinig gezegd.
Waarom besloot u nog verder te studeren toen u een bachelordiploma op zak had?
Defever: Omdat de honger naar kennis, die ik in de eerste helft van mijn leven had onderdrukt, plots niet meer te stillen was. Eerst heb ik op aanraden van een collega een zogenaamde DHOS-cursus (Diploma Hogere Opvoedkundige Studiën) gevolgd omdat ik meer inzicht wou krijgen in ons onderwijssysteem.
Daarna heb ik een postgraduaat Autismespectrumstoornis (ASS) behaald. Dat was vooral omdat mijn dochter ASS bleek te hebben en niemand ons echt verder kon helpen. Zo gaat het vaak: je krijgt wel een diagnose voor je kind, maar er worden je geen oplossingen aangereikt. Dus wou ik daar meer over leren.
En vervolgens ben ik aan de Aeres Hogeschool in het Nederlandse Wageningen begonnen aan de professionele masteropleiding Leren en Innoveren, die ik vorig jaar heb afgerond. Ik kan eigenlijk nog altijd niet goed geloven dat ik een masterdiploma heb.
Is uw honger naar kennis nu gestild?
Defever: Helemaal niet. Ik zou de kennis die ik ondertussen heb vergaard ook graag kunnen doorgeven. Het liefst zou ik lesgeven aan een hogeschool om toekomstige leerkrachten ervan bewust te maken dat het ontzettend belangrijk is om in je leerlingen te geloven en oog te hebben voor hun noden. Daarnaast wil ook graag mijn ervaring met dyslexie en autisme doorgeven. Mijn boodschap is simpel: door anders naar leerlingen te kijken en ze zelfvertrouwen te geven kun je het beste in hen naar boven halen.
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier