Steeds meer Vlaamse scholen verbieden hun leerlingen om een smartphone te gebruiken tijdens de schooluren. ‘Zonder hun telefoon moeten ze weer écht met elkaar communiceren’, klinkt het in De Leraarskamer van Knack.
Sinds kort zijn smartphones uit alle Nederlandse scholen verbannen en ook in heel wat andere landen geldt zo’n algemeen verbod of wordt dat overwogen. Vlaamse scholen kunnen daar vooralsnog helemaal zelf over beslissen. Op sommige plekken gelden algemene regels, op andere kunnen leerkrachten zelf bepalen wanneer leerlingen hun smartphone mogen bovenhalen. Over het algemeen blijken de regels wel strikter te worden. In heel wat scholen moeten alle leerlingen hun telefoon aan het begin van de lesdag afgeven of opbergen. Soms krijgen leerlingen hun smartphone in de pauze even terug, maar steeds vaker is dat pas aan het eind van de dag. Is een algemeen smartphoneverbod voor het hele onderwijs niet handiger en vooral duidelijker? We vroegen het aan de leden van De Leraarskamer van Knack.
Wat zijn de regels voor smartphonegebruik bij u op school?
Alex Asselman (leerkracht Engels): Bij ons moeten leerlingen van de eerste graad van het secundair onderwijs hun smartphone vanaf het eerste lesuur opbergen in een kluisje. Die regel kwam er omdat we merkten dat jongeren van die leeftijd niet altijd kunnen omgaan met de vrijheid die met een smartphone samenhangt. Op onze school zetten we eerst zwaar in op het aanleren van smartphone-etiquette en omgaan met sociale media. Pas daarna krijgen leerlingen de vrijheid om die vaardigheden toe te passen. Bovendien worden leerlingen zo uitgedaagd om tijdens de pauzes met elkaar in contact te treden. Die regel heeft duidelijk effect. Soms zie ik een leerling die wat rust wil zelfs een boek lezen!
Nickhail Popelier (OKAN-leerkracht): Net zoals in de meeste andere scholen hebben wij in elke klas een telefoontas of -doos staan waar de leerlingen hun smartphone in droppen. Aan het begin van het schooljaar vraagt dat enige training, maar na verloop van tijd doen de meesten het automatisch. Uiteraard zijn er altijd vindingrijke jongeren die de regels aan hun laars lappen en bijvoorbeeld een andere, oude telefoon afgeven in plaats van hun eigen smartphone.
Lode Govers (leerkracht Nederlands en Frans): Bij ons zijn gsm’s alleen tijdens de ochtendspeeltijd en na vier uur toegelaten. Dan kunnen leerlingen eventueel met het thuisfront communiceren over hun aankomst of vertrek. Verder is het gebruik van telefoons op de speelplaats verboden. In de klas mag het alleen wanneer de leerkracht dat toestaat, maar dat gebeurt haast nooit meer nu iedereen een laptop heeft.
De beste plek voor de smartphones van mijn leerlingen is mijn lade. Daar vormen ze tenminste geen verleiding.
Lieselotte Theunynck (leerkracht vijfde leerjaar): In mijn klas hebben de meeste leerlingen nog geen smartphone. Wie er een meebrengt, geeft die af zodra hij binnenkomt.
Farah Zannouri (kleuterleerkracht): Ook in onze basisschool hebben de meeste leerlingen geen gsm. Meestal krijgen ze die pas voor hun vormsel. Wel zijn er – vooral in het vijfde en zesde leerjaar – soms kinderen van gescheiden ouders die een telefoon hebben om tijdens de week dat ze bij hun moeder zijn contact te houden met hun vader, en omgekeerd. De ongeschreven afspraak is dat die telefoon de hele dag op het bureau van de leerkracht blijft liggen.
Sara Berckmans (leerkracht zesde leerjaar): Leerlingen laten hun smartphone thuis, dat is in onze school de afspraak. Voor de meesten is dat niet echt een probleem. Wel zijn er een paar die hun telefoon uit noodzaak meebrengen omdat ze bijvoorbeeld alleen met de bus naar huis moeten. Op die leeftijd willen ouders nu eenmaal nog meer controle over het doen en laten van kun kinderen. Wie een smartphone bij zich heeft, moet die aan het begin van de schooldag in een bakje doen.
Integreert u soms het gebruik van smartphones in uw lessen?
Henk Daels (leerkracht buitengewoon onderwijs): Af en toe geef ik mijn leerlingen in de richting schilder-behanger toestemming om met hun telefoon op te zoeken hoe ze een bepaalde kleur moeten namaken. Velen maken dan meteen van de gelegenheid gebruik om wat berichten te versturen. Daarom denk ik eraan om zelfs dat beperkte gebruik van smartphones te herbekijken. De beste plek voor die toestellen is mijn lade. Daar vormen ze tenminste geen verleiding.
Wendy Tiesters (leerkracht Frans): Als mijn leerlingen snel een woord of een vertaling willen opzoeken, mogen ze van mij hun gsm gebruiken. In het dagelijkse leven zoeken we ook constant dingen op onze telefoon op. Waarom doen we dan op school alsof die mogelijkheid niet bestaat?
Evie De Coene (leerkracht LO): Tijdens de les lichamelijke opvoeding wordt er uiteraard geen smartphone gebruikt, maar mijn eigen telefoon haal ik weleens boven om de leerlingen met een filmpje te tonen hoe een bepaalde beweging eruitziet. Dat blijft wel beperkt, want leerlingen hebben zo al genoeg schermtijd.
Bent u voor een algemeen smartphoneverbod in het onderwijs?
Tiesters: Wel voor de eerste en misschien ook voor de tweede graad van het secundair onderwijs. Zonder smartphone moeten jongeren weer écht met elkaar communiceren en ook andere manieren zoeken om hun kostbare pauze in te vullen. De school moet dan wel fijne alternatieven aanbieden door bijvoorbeeld sportmateriaal ter beschikking te stellen of de bibliotheek ‘s middags open te houden. Voor de leerlingen van het vijfde en zesde jaar, die in de stad gaan lunchen, lijkt zo’n ban me dan weer niet realistisch. Dat zijn jongvolwassenen die in veel gevallen zelf al beseffen dat gsm-gebruik storend kan zijn.
De Coene: Voor mij hoeft er helemaal geen totaalverbod te komen. Weten wanneer je je mobieltje kunt en mag gebruiken en wanneer niet is ook een leerproces.
Cathy Lecoutre (leerkracht geschiedenis): Mij lijkt het inderdaad beter om jongeren de kans te geven om ermee te leren omgaan. Zo worden ze zich bewust van de gevaren en denken ze zelf na over de uren die ze aan hun smartphone besteden. Dat geldt trouwens niet alleen voor de leerlingen. Ook mijn collega’s lopen soms door de gangen terwijl ze gebiologeerd naar het scherm van hun telefoon staren.
Berckmans: In de klas kunnen smartphones een handig instrument zijn om je les te digitaliseren, maar het lijkt me wel een goed idee om ze van de speelplaats te verbannen. Als jongeren met hun smartphone bezig zijn, verliezen ze de verbinding met de buitenwereld. En laat dat nu net een van de belangrijkste taken van ons onderwijs zijn: jongeren laten voelen dat ze in verbinding staan met andere mensen en met de samenleving.
