Schoolkosten: welke school past bij uw budget?

In de ene school moeten ouders elk jaar een buitenlandse reis financieren, in de andere gaan leerlingen met de fiets op uitstap. Zo lopen de studiekosten in het secundair onderwijs wel heel sterk uiteen.

Leerboeken, fotokopieën, toneelvoorstellingen, museumbezoeken, reizen, de huur van een locker en ook nog een laptop. Op de middelbare school kan de factuur bijzonder hoog oplopen, want anders dan in het basisonderwijs geldt er geen maximumfactuur. Drie jaar geleden becijferde het Steunpunt Onderwijsonderzoek (SONO) dat één schooljaar in de eerste graad ouders zo’n 1200 euro kost. In de derde graad bedragen die mediaanstudiekosten zelfs 1500 euro.

Achter die bedragen gaan opvallend grote verschillen schuil. Op zich is dat niet zo vreemd, want de ene studierichting kost nu eenmaal meer dan de andere. Een leerling beeldende kunsten in het kso heeft duurder materiaal nodig dan wie in het aso humane wetenschappen volgt. Maar zelfs binnen dezelfde richting kunnen de kosten erg uiteenlopen. ‘In de ene secundaire school betalen ouders in het vierde jaar natuurwetenschappen meer dan 900 euro voor lesmateriaal en uitstappen, terwijl dat in een andere maar 350 euro is’, zegt Roos Fekkers van vzw Krijt, een organisatie die scholen helpt om hun onderwijs betaalbaar te houden.

Schoolboeken hebben een grote invloed op de schoolfactuur

Dat de studiekosten zo verschillen, komt om te beginnen door het lesmateriaal dat wordt gebruikt. De mediaanprijs voor schoolboeken en cursussen is zo’n 300 euro per jaar. Vooral in scholen waar veel invulboeken worden gebruikt, moeten ouders vaak diep in de buidel tasten. Zulke boeken kunnen maar één schooljaar dienstdoen en kunnen dus niet worden gehuurd of doorverkocht. Ook de manier waarop schoolboeken worden verdeeld, heeft impact op de factuur. Steeds meer secundaire scholen vragen ouders om de huur- en koopboeken van hun kinderen zelf te bestellen bij een extern bedrijf, zoals Iddink of Studieshop.be. ‘Doorgaans betaal je dan meer’, zegt Fekkers. ‘Als scholen zelf voor de verdeling instaan, dan kunnen leerlingen er vaker boeken huren of tweedehandsexemplaren kopen.’

Scholen met een erg hoge of net opvallend lage factuur trekken een heel specifiek publiek aan.

Digitalisering brengt extra kosten met zich mee

Nu elke Vlaamse leerling in het kader van de Digisprong een eigen laptop moet hebben, is er nog een extra kostenpost bijgekomen. De Vlaamse overheid trekt 510 euro per toestel uit, maar scholen zetten dat geld niet allemaal op dezelfde manier in. Sommige kopen of huren zelf laptops die ze hun leerlingen gratis ter beschikking stellen. Andere vragen daar een jaarlijkse huurprijs voor en rekenen een huurwaarborg aan. Er zijn ook scholen die kiezen voor laptops die duurder zijn dan de Digisprongsubsidie en het verschil aan de ouders doorberekenen. Soms gaat dat over honderden euro’s. ‘Je zou denken dat de factuur voor schoolboeken dan tenminste lager wordt, maar dat is lang niet altijd zo’, legt Fekkers uit. ‘Dankzij die laptops zouden veel boeken nochtans door digitaal lesmateriaal kunnen worden vervangen.’

Daarnaast is er nog een hele rist dure schoolspullen die op de ene plek verplicht zijn en op de andere niet. Dat geldt bijvoorbeeld voor een grafische rekenmachine of een atlas. Er zijn ook scholen waar leerlingen voor de les lichamelijke opvoeding een short en een T-shirt met het schoollogo moeten aankopen. Dat kost al snel 30 euro. In andere scholen mogen jongeren een heel gewoon wit T-shirt dragen.

Schoolreizen en excursies

Ook uitstappen vormen een belangrijke kostenpost op de schoolfactuur. Zelfs dagtrips en bezoeken aan musea en theaters zijn niet overal even duur. Niet alleen doordat ouders daar niet in elke school evenveel voor moeten bijdragen, maar ook doordat sommige scholen die verplaatsingen met de fiets doen terwijl andere elke keer busvervoer inleggen. Voor meerdaagse uitstappen is het verschil nog veel groter.

In de meeste scholen gaan leerlingen in elke graad één keer op schoolreis. In het eerste jaar is dat, bijvoorbeeld, naar de Ardennen of Noord-Frankrijk, in het vierde jaar naar het Verenigd Koninkrijk of Duitsland en in het laatste jaar – bij wijze van uitsmijter – naar Rome of een andere tot de verbeelding sprekende bestemming. In totaal betalen ouders voor al die reizen samen al snel 1000 tot 1500 euro. Al zijn er ook directies die heel bewust voor goedkopere bestemmingen of formules kiezen of het bij één reis houden.

Aan de andere kant zijn er ook scholen die in élk studiejaar een reis van vier of vijf dagen organiseren. Daar lopen de kosten in die zes jaar soms op tot 2000 euro of meer. Meestal zijn dat scholen met een eerder elitair imago. Doordat iedereen weet dat ze prijzige en ook wel prestigieuze schoolreizen maken, schrikken ze sommige ouders af. Zo trekken ze dus vanzelf een publiek aan dat de hoge schoolfactuur kan betalen en zelfs waardeert. Andere directies filteren hun publiek dan weer door al hun creativiteit uit de kast te halen om de factuur zo laag mogelijk te houden. In plaats van een kennismakingsreis naar Bretagne, laten ze hun eerstejaars bijvoorbeeld vier dagen op school overnachten. Op die manier trekken ze niet alleen gezinnen aan die het niet al te breed hebben, maar ook ouders die uit principe voor die aanpak kiezen.

Zijn ouders zich bewust van de prijsverschillen?

Al zijn lang niet alle vaders en moeders daar zo mee bezig. De meesten zijn zich amper van de prijsverschillen bewust en informeren niet eens naar de kostprijs voor ze hun zoon of dochter inschrijven. Het is ook niet altijd simpel om te achterhalen hoeveel een schooljaar in een bepaalde school ongeveer kost. Er zijn directies die de jaarlijkse kosten prominent op hun website zetten, maar bij de meeste moet je daar toch even naar speuren. ‘Scholen zijn verplicht om de bijdrageregeling voor ouders in hun reglement op te nemen’, zegt Fekkers. ‘Als het schoolreglement niet op de website staat, kun je het altijd opvragen. Maar voor heel wat mensen is dat een hoge drempel. Zij ontdekken dus pas hoe duur een school is als hun kind er is ingeschreven.’

Zelfs als ouders zich heel goed over de kostprijs hebben geïnformeerd, wil dat nog niet zeggen dat ze voor een school kunnen kiezen die bij hun budget past. Toch niet als ze in een stad wonen die met een centraal aanmeldingssysteem werkt. ‘Dan is het de computer die kiest naar welke school je kind gaat’, stelt Fekkers. ‘Je kunt alleen maar hopen dat het in een voor jou betaalbare school terechtkomt.’