‘Ontluisterend hoe we met z’n allen neerkijken op jongeren die geen Latijn-wiskunde volgen’

De documentairereeks Hoe was het op school? schetst zo’n adequaat beeld van ons onderwijs dat iedereen ernaar zou moeten kijken. Zeker wie Ben Weyts straks wil opvolgen.

Zo goed als alle Vlamingen hebben een stevige mening over het onderwijs. Omdat ze er werken, het bestuderen, schoolgaande kinderen hebben of simpelweg zelf ooit in de klas hebben gezeten. Hun opvattingen, die velen graag luidkeels verkondigen, zijn vaak niet al te genuanceerd of gefundeerd. Daarom is het al even verbazend als betreurenswaardig dat maar een goede 100.000 mensen afgelopen week naar de eerste aflevering van de Canvas-documentaire Hoe was het op school? hebben gekeken. Dat is – op zijn zachtst gezegd – een gemiste kans.

Alleen al de keuze om in de eerste aflevering een raak beeld van de huidige generatie leerlingen te schetsen, toont dat de makers het begrepen hebben. Het wordt almaar duidelijker dat de thuissituatie, zorgbehoeftes, leerstoornissen en taalproblemen van kinderen en jongeren ontzettend bepalend zijn voor zowel de huidige toestand van het onderwijs als de richting die het zou uit moeten.

Maar het was de van informatie uitpuilende tweede aflevering die er écht inhakte. Dit keer ging het niet over de invloed die leerlingen op het onderwijs hebben maar wel over de impact van het onderwijs op hen. En die kan, zo leerden we, bijwijlen vernietigend zijn. Zo vertelde een leerkracht PAV (project algemene vakken) over een jongen die altijd tienen behaalde. Achteraf bleek dat hij zijn eerste levensjaren bij zijn grootouders in China had doorgebracht en dus eigenlijk anderstalig was. Volgens zijn juf was hij ‘om de verkeerde redenen het buitengewoon onderwijs binnen gesukkeld’. Zoals, zo bleek uit de documentaire, Vlaamse jongeren de hele tijd in richtingen belanden waar ze eigenlijk niet thuishoren. Dat komt evenzeer door vooroordelen over (de afkomst van) de leerling in kwestie als door het feit dat we de ene richting onterecht veel hoger inschatten dan de andere.

Grijp uw kans om eindelijk een écht gefundeerde mening over het Vlaamse onderwijs te vormen.

Het is zoals een directeur het in de documentaire formuleerde: ouders willen bij de bakker of de slager kunnen zeggen dat hun kind Latijn studeert, niet dat het in de richting houtbewerking zit. Veelzeggend was de getuigenis van de lerares die vertelde hoe zij en haar man, die allebei in een aso-college lesgaven, hun eigen zoon drie jaar lang dwongen om naar diezelfde school te gaan. Ook al droomde de jongen van een toekomst als kok. Nadat hij een paar keer van school was veranderd, kwam hij uiteindelijk op zijn pootjes terecht. ‘Maar door wat wij een kind van twaalf hebben opgedrongen, is daar eerst een lijdensweg aan voorafgegaan’, zei zijn moeder schuldbewust.

Ontluisterend hoe we met z’n allen neerkijken op jongeren die geen Latijn-wiskunde volgen. Daardoor beginnen zijzelf ook te geloven dat ze niet al te veel voorstellen en dat hun studierichting ‘de vuilnisbak van het onderwijs’ is. Het kan niet anders of dat is funest voor hun zelfbeeld. Zeker als ze ooit in een prestigieuze richting aan het secundair onderwijs zijn begonnen en jaar na jaar iets anders moeten gaan doen omdat ze een negatief attest krijgen. Tot ze helemaal onderaan de waterval terechtkomen. Zelfs als dat betekent dat ze eindelijk een richting volgen die echt bij hen past, zijn ze tegen die tijd vaak al te schoolmoe om er nog iets van te maken. Als we tot nu toe één ding uit Hoe was het op school? moeten onthouden, is het wel dat het huidige hiërarchische systeem het zelfvertrouwen van grote groepen jongeren fnuikt. Dat is natuurlijk ook niet bevorderlijk voor de onderwijskwaliteit.

Ik heb dan ook maar één boodschap voor alle zelfverklaarde onderwijsexperts en zeker voor alle politici die er nu al stiekem van dromen om straks Ben Weyts op te volgen: kijk naar die documentaire. Grijp uw kans om eindelijk een écht gefundeerde mening over het Vlaamse onderwijs te vormen.