‘Waarom leerkrachten die anders weigeren om te staken nu wél meedoen’

‘Beste politici, als jullie zo verdergaan, wordt het lerarentekort nóg nijpender’, schrijft oud-leerkracht Johan Van Holderbeke naar aanleiding van de protestactie tegen de pensioenplannen van de regeringsonderhandelaars. Hij legt uit waarom de meerderheid van de leerkrachten doorgaans niet meestaakt, maar de actiebereidheid vandaag zo groot is.

Als leerkracht in een school voor buitengewoon onderwijs was ik ook jarenlang vakbondsafgevaardigde. Werd er actiegevoerd, dan was ik al blij als er een drietal collega’s meedeed, staakte of betoogde. Ondertussen ben ik al maanden met pensioen, maar toch ben ik op dit moment in mijn oude school aan het werk: zes weken lang vervang ik er een andere leerkracht. Natuurlijk volgde ik daar de voorbije dagen van nabij de gesprekken en discussies over de protestactie tegen de pensioenplannen van de volgende federale regering. Mijn opvolgers als vakbondsafgevaardigde zijn erin geslaagd om liefst negentien collega’s warm te maken voor de staking. Dat is bijna de helft van het hele team.

Net zoals scouts staan leerkrachten normaal altijd paraat. We willen onze leerlingen het best mogelijke onderwijs bieden. We willen ouders helpen zoeken naar de beste weg voor hun kinderen. We willen in de luwte extra taken opnemen omdat die in een school nu eenmaal moeten gebeuren. Meestal zijn we bereid om heel ver te gaan. Niets is ons te veel gevraagd. Dat is ook de reden waarom de meerderheid van de leerkrachten doorgaans niet meestaakt: ze willen niet dat hun leerlingen daar de dupe van worden.

Maar de kruik gaat zolang te water tot ze barst. En nu is het zover. Dat is meteen de reden waarom nu veel meer leerkrachten actievoeren dan anders: het ziet ernaar uit dat er woordbreuk zal worden gepleegd. En dat zowel ten opzichte van de individuele leerkracht als van het hele lerarenkorps.

Wie leerkracht wil worden, kent van bij het begin van zijn loopbaan de voorwaarden, maar ook de grote en kleinere voor- en nadelen. De voordelen wekken vaak jaloezie op: een behoorlijk loon, ruime vakanties, goede verlofstelsels en een mooi pensioen. Maar stelselmatig werd en wordt aan die voordelen geknaagd. En nu riskeren we met een pensioenhervorming te worden geconfronteerd die voor leerkrachten heel negatief zou uitdraaien. De meesten zouden daardoor aan het eind van de rit een kleiner pensioen krijgen dan wat hun aan het begin van hun loopbaan werd voorgehouden. Dat is woordbreuk. Contractbreuk zelfs.

Nu zijn er in het verleden natuurlijk al andere hervormingen doorgevoerd. Zo werden onze pensioenen vroeger berekend op basis van het loon van de laatste vijf dienstjaren terwijl daar vandaag voor naar de laatste tien jaar wordt gekeken. Daarnaast zijn er ook verlofstelsels die onderweg werden geschrapt uit de lijst met periodes die meetellen voor het pensioen. Ondertussen is de mogelijkheid om vervroegd met pensioen te gaan veel kleiner geworden. Maar tegen al die ingrepen werd veel minder actiegevoerd. Dat komt natuurlijk doordat de huidige pensioenplannen rechtstreeks voelbaar zullen zijn in de portemonnee van leerkrachten. Onze jonge collega’s beseffen dat vooral zij daaronder zullen lijden als de voorgestelde regelingen progressief worden ingevoerd.

Dat kan grote gevolgen hebben, want al jaren wordt het lerarentekort steeds groter en nijpender. Veel ouders klagen terecht dat hun kinderen al weken of zelfs maanden amper les krijgen. Eerst was er voor een paar vakken geen leerkracht meer te vinden, maar nu is het tekort bijna algemeen. Je moet er de website van de VDAB maar eens op nakijken. Zijn er in het onderwijs ooit eerder zoveel vacatures geweest? Vroeger zouden jonge leerkrachten in de rij hebben gestaan voor een vervangopdracht van zes weken. Nu dienden er zich bij mijn oude school maar twee kandidaten aan, die er uiteindelijk toch niet aan begonnen. Vandaar dat ik, leerkracht op rust, nu weer voor de klas sta. En ik ben niet de enige. In veel scholen worden 65-plussers ingezet om de gaten op te vullen. Raakt men straks aan de pensioenen, dan zal dat tekort alleen maar toenemen. Leerkrachten die nu al overbevraagd zijn, zullen nog meer hooi op hun vork moeten nemen om afwezige collega’s te vervangen.

Daarom moeten we nú actievoeren en niet afwachten tot het nieuwe regeerakkoord er daadwerkelijk is. Beste politici, wij zijn en blijven goede scouts: wij staan altijd paraat. Al is dat vandaag voor één keer niet in de klas maar op straat.

Johan Van Holderbeke is oud-leerkracht en medewerker van De leraarskamer van Knack.