‘Leerkrachten hebben geen recht van spreken omdat ze zoveel vakantie hebben? Wat een dom argument’

Wie in het onderwijs werkt, heeft veel vakantie en dat wekt nog altijd afgunst op. ‘Maar die aantrekkelijke vakantieregeling wordt al te vaak gebruikt om leerkrachten de mond te snoeren’, schrijft Knack-redactrice Ann Peuteman in haar column De Zoetzure Dinsdag. ‘Daar moeten we dringend eens mee ophouden.’

‘Wie zal er maandag op mijn kinderen passen? Moet ik misschien vrij nemen op mijn werk? Een echte schande is het.’ Dat is nog een van de beleefdere reacties die in de aanloop naar de onderwijsstaking van maandag op sociale media en in lezersrubrieken verschenen. Zijn mensen niet opgezet dat werknemers van de NMBS actievoeren, dan lijken ze al helemaal niet te begrijpen waarom leerkrachten op straat zouden komen. ‘Wat hebben die mannen te klagen? Ze hebben meer vakantie dan ze voor de klas staan. En als ze horen dat ze misschien een jaartje langer voor hun pensioen zullen moeten werken, is het kot te klein’, schreef een vurige moeder op Facebook.

Kunnen leerkrachten gemakkelijk wat langer werken of het eventueel met wat minder pensioen stellen? Daar valt over te discussiëren. Maar stel dat de grote baas van Roularta, het moederbedrijf van Knack, zou aankondigen dat hij overweegt om niet langer elke maand een bedrag in onze groepsverzekering te storten zodat er bij ons pensioen veel minder geld zou vrijkomen dan ons altijd is voorgehouden. Ik weet eerlijk gezegd niet of er dan volgende week een nieuwe Knack in de winkel zou liggen. Misschien zouden alle redacteurs dan ook het werk neerleggen en wellicht zou u, trouwe lezer, daar nog begrip voor hebben ook.

Waarom hebben we dan zoveel minder empathie voor de mensen aan wie we dag na dag onze kinderen toevertrouwen? ‘Omdat die elk jaar meer dan drie maanden vakantie hebben’, hoor ik u denken. Dat klopt natuurlijk. Maar dat argument kunnen we niet blijven gebruiken telkens als het onderwijspersoneel aan de alarmbel trekt. Steeds meer leerkrachten lopen tegen een burn-out aan? ‘Aan hun werk zal dat niet liggen, want ze hebben meer dan genoeg vakantie.’ Directies vinden het onzin dat hun leerlingen op maandag 30 juni nog naar school moeten komen? ‘Luiheid ten top! Daarna hebben ze twee volle maanden vakantie.’ Leerkrachten klagen het personeelstekort aan omdat ze daardoor veel harder moeten werken om de gaten op te vullen? ‘Ja, maar daarna hebben ze altijd weer uitgebreid de tijd om op adem te komen.’

Veel leerkrachten vinden dat argument behoorlijk beledigend en worden er op den duur ook moedeloos van. ‘Als wildvreemden ons op sociale media luiaards noemen omdat we zoveel vakantie hebben, kan ik daar nog om lachen’, zegt een lerares geschiedenis, die lang heeft getwijfeld of ze mee zou staken. ‘Maar wanneer vrienden tijdens een etentje grappend beweren dat ik meer thuis ben dan op school doet dat pijn. Al vind ik het misschien nog erger als de ouders van leerlingen zulke opmerkingen maken. Net voor Kerstmis hoorde ik een vader aan de schoolpoort tegen een andere ouder zeggen: “Die juffen hebben toch een luxeleven. Zes weken gewerkt en alweer vakantie.” Terwijl diezelfde man mij soms wel drie keer per week ’s avonds opbelt omdat hij zich zorgen maakt over zijn dochtertje en ik mijn vrije woensdagnamiddag vaak opoffer om haar bijles te geven.’

Wil dat zeggen dat er niets aan het statuut van leerkrachten mag veranderen? Natuurlijk niet. Dat mag best weleens worden geactualiseerd, en daarbij mag geen heilig huisje uit de weg worden gegaan. Zijn vaste benoemingen nog van deze tijd? Kan de invoering van een 38-urenweekdan toch geen optie zijn? Zou de pensioenregeling van onderwijspersoneel beter worden hervormd? Allemaal onderwerpen die men in alle openheid zou moeten kunnen bespreken. Maar dat heeft alleen zin wanneer die drie maanden vakantie niet altijd weer als argument worden gebruikt.

Ja, leerkrachten hebben in vergelijking met de meeste andere werknemers veel vakantie. Zo zit het schooljaar nu eenmaal in elkaar. Velen van hen hebben die vrije weken ook broodnodig, want hun baan is vandaag vaak loodzwaar. En niemand gelooft anno 2025 toch nog dat een leerkracht alleen werkt wanneer hij of zij voor de klas staat? Jaren geleden al bleek uit onderzoek dat leerkrachten uit het basisonderwijs gemiddeld meer dan 49 uur per week werken en hun collega’s uit secundaire scholen bijna 48 uur. Die stevige werkweek wordt inderdaad gecompenseerd door al die vakantie. En dat is voor heel wat jonge mensen en zij-instromers – gelukkig – nog altijd een van de redenen waarom ze het onderwijs een aantrekkelijke werkplek vinden. Hoog tijd dus dat we onze afgunst laten varen en met open vizier kijken wat er echt schort aan het lerarenberoep.