‘Staat hoger onderwijs in deze campagne nog wel op de agenda?’

Marc Vandewalle, voorzitter van de Vlaamse Hogescholenraad, betreurt dat hoger onderwijs zo weinig aan bod komt in deze kiescampagne.

Met de verkiezingen in aantocht, en alle daarbij horende polls en stemtests, blijft het rond één thema jammer genoeg opvallend stil: het (hoger) onderwijs. Dit moet anders, want elke student op de juiste plaats, geeft Vlaanderen morgen voorsprong.

Onlangs heeft de Vlaamse regering met veel trom en trots het Flanders Technology & Innovation-festival georganiseerd, met deelname van verschillende hogescholen met hun onderzoeks- en opleidingsprojecten. Talenten in de STEM-opleidingen aan onze hogescholen bouwen mee aan onze technologie, en passen technologie toe in de praktijk van onze ondernemingen, ons onderwijs, en onze gezondheidsinstellingen. Maar ook andere opleidingen vormen talenten met een toekomst. In 70% van de jaarlijks 135.000 vacatures (waaronder ook heel wat knelpuntberoepen) voor hooggeschoolden wordt er gezocht naar profielen van afgestudeerden van Vlaamse hogescholen.

De Vlaamse hogescholen willen zich daarom blijven inzetten voor een verdere democratisering van het hoger onderwijs. Maar meer studenten naar het hoger onderwijs, betekent dat er ook geld nodig is om dat hoger onderwijs kwalitatief te kunnen blijven aanbieden.

Het spreekt voor zich dat dit geld goed en kostenefficiënt besteed moet worden. Hiervoor moet resoluut gekozen worden voor een waaierstrategie in het hoger onderwijs. Het betekent dat studiekiezers van bij het begin juist kiezen voor daar waar hun passie en talenten liggen. Minder uitval of heroriëntering is beter inzetten van beschikbare middelen door de overheid. Kiezen voor de waaierstrategie, is dus ook kiezen voor een rationeler hoger onderwijs.

Met veel ambitie blijven de Vlaamse hogescholen zich inzetten om studiekiezers, studenten, alumni en hun werkveldpartners voorsprong te geven. Maar dit betekent ook een grotere bijdrage van de volgende Vlaamse regering, want de hogescholen hebben hiervoor meer armslag en ruimte nodig. En dit vraagt stevige beleidsaanpassingen.

Hogescholen willen een state-of-the-art opleidingsportfolio blijven aanbieden, zowel voor 18-jarigen als (ook meer en meer) voor zij-instromers en andere volwassenen die zich willen bij-of herscholen.

Goed begonnen is half gewonnen in de realisatie van de waaierstrategie. Samen met andere onderwijspartners willen hogescholen daarom studiekiezers doelmatig oriënteren, niet in een waterval, maar wel naar een waaier. De Vlaamse regering dient alle drempels hiervoor weg te werken en een doelmatig keuzeproces voor de studiekiezer te ondersteunen.

Met een extra aanbodfinanciering kunnen de hogescholen een versnelling hoger schakelen voor de ontwikkeling van flexibele trajecten van leven lang leren op maat van diverse doelgroepen. Hogescholen hebben pedagogische en professionele expertise en zijn dan ook bij uitstek dé expertise-partner om in samenwerking met partners, werkbare ecosystemen voor leven lang leren in de praktijk uit te bouwen.  

Praktijkgericht wetenschappelijk onderzoek komt pas tot zijn volle sterkte als het vertrekt vanuit een onderzoeksagenda op de middellange termijn, met duurzame partnerschappen. Hiervoor schiet louter projectfinanciering met beperkte duurtijd tekort. Om praktijkgericht onderzoek structureel met onderwijs en werkveld te verbinden en om blijvend innovatieve toegevoegde waarde te creëren voor KMO’s en andere organisaties, is een groeipad in de basisfinanciering voor dit onderzoek nodig. Op die manier kunnen we ons praktijkgericht onderzoek ten volle uitbouwen en valoriseren.  

Voor de basisfinanciering van het artistiek en maritiem onderzoek vragen onze Schools of Arts en de Hogere Zeevaartschool dat de Vlaamse regering eenzelfde verhouding tussen onderwijs- en onderzoeksmiddelen hanteert als die vandaag geldt voor de universiteiten, met name een verhouding van 55/45 (i.p.v. de huidige verhouding van 75/25).

De geïnternationaliseerde markt en arbeidsmarkt betekent dat de hogescholen sterk internationaal georiënteerd moeten zijn, en meertaligheid een troef is. Uitwisseling van studenten en docenten is evenwel een tweerichtingsverkeer met internationale partners. Daarom moet de regulering om meer Engelstalige opleidingen mogelijk te maken, versoepeld worden.

De toekomstvisie voor het hoger onderwijs, zoals de Vlaamse Hogescholenraad in zijn memorandum uitwerkt, staat in contrast met de huidige overheidskoers in het hogeronderwijsbeleid. Vandaag worden vooral maatregelen met weinig kompas over decreten en reglementering verkaveld. De resultaten zijn doorgaans zeer technische decretale en regelgevende ingrepen, die de hogescholen naar de letter moeten uitvoeren, vaak met extra planlasten en te weinig effectiviteit. Daarom moet de volgende Vlaamse regering werk maken van deregulering, van een versterking van de autonomie van de hogescholen en van wetgevingskwaliteit.

Iedereen weet dat koken geld kost. Daarom de volgende oproep. Borg en maak onze basisfinanciering welvaartsvast. Saneer niet door ‘kliks’ niet toe te kennen. Voorzie indexeringen, niet alleen voor alle personeelsmiddelen, maar ook voor de werkings-en investeringsmiddelen. Herstel de contractbreuk in de financiering van de graduaatsopleidingen. De overdracht van de graduaatsopleidingen is immers vijf jaar geleden zonder één euro aan werkingsmiddelen gebeurd en de open-end financiering is omwille van besparingen vroegtijdig gestopt. Om deze weeffouten te herstellen, vragen de hogescholen een extra budgettaire injectie in de financieringsenveloppe. Zonder extra financiering zullen hogescholen graduaatsopleidingen moeten afbouwen. Dit zal nefast zijn voor de democratisering van het hoger onderwijs en voor het invullen van heel wat vacatures op de arbeidsmarkt.

Kortom, de volgende Vlaamse regering zou beter, meer dan vandaag, investeren in hogescholen want hun afgestudeerde talenten geeft Vlaanderen en Brussel morgen voorsprong.

Marc Vandewalle is voorzitter van de Vlaamse Hogescholenraad en algemeen directeur van Hogeschool UCLL.