Rector Herman Van Goethem wil de samenwerkingen van zijn Antwerpse universiteit met Israëlische collega’s herbekijken. Daarmee hoopt hij de protesterende studenten tevreden te stellen. ‘Ik sluit niet uit dat er onderzoeksprojecten geschrapt worden.’
Terwijl in Gent de universiteit agenten tussenbeide liet komen om protesterende studenten te verwijderen, staat aan de stadscampus van de Universiteit Antwerpen ook al meer dan twee weken een kampement van ‘UAntwerp for Palestine’. Rector Herman Van Goethem ging dinsdag met studenten in gesprek, en wijzigt het beleid van zijn universiteit ten aanzien van Israël. Van Goethem was nochtans maandenlang beducht om positie in te nemen in het conflict, ook tot kritiek van universiteitsmedewerkers en professoren.
Herman Van Goethem: Ik weet dat ik in november zei dat het ons niet toekomt om stelling in te nemen in dat conflict, zoals we dat ook niet in Oost-Congo of Ethiopië doen. Het verschil vandaag is dat er ondertussen bindende uitspraken zijn van het Internationaal Gerechtshof in Den Haag (niet te verwarren met het Internationaal Strafhof, nvdr) , een hof dat trouwens ook door Israël wordt erkend. Er is de uitspraak over het reële risico op een genocide in Palestina, en nu ook een afzonderlijke uitspraak over de situatie in Rafah. Het bestuurscollege van de universiteit vond dat een signaal om onze samenwerking met dat land grondig te herbekijken. Israëlische partnerinstellingen zijn vaak ergens wel verweven met het leger, daarom willen we voorlopig liever geen principiële of globale samenwerkingsakkoorden meer sluiten met die instellingen. We zetten zulke algemene engagementen on hold. Concrete projecten – dat zijn er nogal wat – zullen vanaf nu altijd getoetst moeten worden door onze ethische commissie. Normaal moeten onderzoekers zelf aangeven of zo’n toetsing nodig is, maar in het geval van Israël zal dat vanaf nu altijd zo zijn.
Verwacht u dat er veel van die projecten daardoor zullen geschrapt worden?
Van Goethem: Ik kan dat niet uitsluiten. Als ik naar die projecten kijk, gaan die meestal wel over onschuldige onderwerpen, zoals onderzoek naar cardiologie bijvoorbeeld. Maar we moeten zo’n formeel element van een toetsing instellen. Die verwevenheid tussen universiteiten en het leger in Israël is groot.
Studenten eisen natuurlijk een boycot: zij willen dat uw universiteit alle banden doorknipt met een land dat van genocide beschuldigd wordt.
Van Goethem: Wij komen niet met een boycot, dat klopt. Dat willen wij ook niet, en ik vind het ook niet aan ons als universiteit om zoiets op te leggen. Belgische en liefst Europese politici moeten daarover beslissen. Wij nemen een van de meest verregaande standpunten in het universitaire landschap in, voor zo ver ik kan zien. Er is geen enkele universiteit die alle samenwerkingen opzegt.
Ik heb in Antwerpen eigenlijk vooral gematigde studenten gesproken.
In Gent ging het er al veel harder aan toe tussen studenten en universiteit. Hoe kijkt u daarnaar?
Van Goethem: Ik ken de precieze omstandigheden daar niet, maar ik hoop dat wij nooit agenten zullen hoeven in te zetten. Ik heb in Antwerpen eigenlijk vooral gematigde studenten gesproken. Wij hebben een gedoogbeleid ten opzichte van de studenten die de Agora bezetten. Ik hoop natuurlijk wel dat ze het belang inzien van de beslissing die we nu hebben genomen.
Iets helemaal anders: stemt u op negen juni toevallig voor Groen?
Van Goethem: Daar ga ik niet op antwoorden. Het debat dat daarover is ontstaan, is wel heel ongenuanceerd, hoewel het onderwerp mij wel interesseert.
Uit een weliswaar nogal gebrekkige peiling van Veto bleek dat meer dan een derde van het academische personeel van de KU Leuven voor Groen stemt. N-VA’er Theo Francken had het over een ‘sekte’.
Van Goethem: Dat is van de pot gerukt natuurlijk. Er zijn heel veel verschillende opinies aan de universiteiten, de zwaar oplopende discussies die we over Israël en Palestina hebben zijn daar alvast een voorbeeld van. Het idee dat universiteiten links zijn, klopt gewoon niet. Ik denk dat het minstens per faculteit al verschilt. Juristen zijn in het algemeen iets behoudsgezinder dan filosofen, heb ik de indruk. Biologen en ingenieurs hebben waarschijnlijk ook een ander wereldbeeld. Iedereen kijkt vanuit zijn wetenschappelijke achtergrond naar de samenleving. Universiteiten zijn de spiegel van het hoogopgeleide deel van de bevolking.
Dat er aan faculteiten zoals sociale wetenschappen een pensée unique heerst, is nochtans al een heel oud verwijt dat soms ook door academici zelf wordt geuit.
Van Goethem: Ik ken onze faculteit sociale wetenschappen van heel dichtbij, en daar lopen professoren rond met heel verschillende ideeën. Alleen al over iets als het onderwijsbeleid, lopen de meningen vaak ver uit elkaar. Wat wel zo is: onderzoekers stellen vragen en universiteiten zijn daardoor gericht op verandering. Dat streven naar verandering is misschien wel het fundament van universiteiten. Wij zijn iets progressiever dan het gemiddelde van de samenleving, en dat ligt moeilijk bij mensen die zich vastklampen aan het verleden.
Het is niet aan mij om in debatten tussenbeide te komen als er iets wordt gezegd dat mij niet bevalt, en al zeker niet aan politici van het Vlaams Belang.
Dan is het normaal dat conservatieve politici soms geïrriteerd reageren?
Van Goethem: Maar natuurlijk, hoewel zelfs dat relatief is. Als historicus ben ik in mijn carrière ook heel veel conservatieve collega’s tegengekomen.
Bart De Wever klaagde dit weekend in De Standaard nog maar eens over het postmodernisme van intellectuelen in Vlaanderen.
Van Goethem: Ik weet niet goed wat hij daarmee bedoelt. Dat is een term met heel veel verschillende definities.
Ik denk dat hij het als een kwalijke vorm van nihilisme ziet.
Van Goethem: Daar ben ik het dan ook grondig mee oneens: ik zie aan mijn universiteit vooral heel veel geëngageerde mensen, dat is het omgekeerde van nihilisme. Enfin, alle politici zijn vandaag in campagnemodus. Ze zeggen dingen waar ze op andere momenten veel genuanceerder over klinken. Ik heb altijd goed kunnen overleggen met Ben Weyts als minister van Onderwijs, ik kreeg nooit het idee dat hij wakker lag van het postmodernisme aan de Vlaamse universiteiten.
Vlaams Belang overtroeft zoals wel vaker de N-VA en wil een regeringscommissaris tegen woke in ons onderwijs.
Van Goethem: Ik zie het probleem dat zo iemand zou oplossen niet. Ik ben een man van 65 jaar, natuurlijk zijn jongeren bezig met andere zaken dan ik. Genderidentiteiten, het klimaat, kolonialisme: dat zijn de thema’s die vandaag bij jongeren leven. Ik zou u misschien wat voorbeeldjes kunnen geven van ideeën waarover ik vind dat ze te ver gaan, maar aan de andere kant denk ik: laat het allemaal maar waaien. Let it be. Daar kunnen we echt wel mee om. Het is niet aan mij om in debatten tussenbeide te komen als er iets wordt gezegd dat mij niet bevalt, en al zeker niet aan politici van het Vlaams Belang.
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier