‘De Vlaamse onderhandelaars denken beter twee keer na voor ze leerkrachten nog meer aan de leiband leggen’

Terwijl Vlaamse scholen in de laatste weken voor de start van het nieuwe schooljaar nog meer dan 3400 leerkrachten zoeken, stappen honderden lesgevers naar een andere sector over.

Wanneer de schoolpoorten op 2 september opengaan, zullen honderden mensen die vorig jaar nog voor de klas stonden er niet meer bij zijn. Velen gaan met pensioen, anderen gaan elders werken. Bij die laatste groep zijn er heel wat die nog niet zo lang geleden begonnen les te geven. Meer dan een kwart van de startende leerkrachten houdt het binnen de vijf jaar alweer voor bekeken.

Dat geldt voor jonge, pas afgestudeerde leraars, maar steeds vaker ook voor zij-instromers, die nochtans als een cruciaal wapen in de strijd tegen het lerarentekort worden gezien. Soms komt dat doordat starters met wat onrealistische verwachtingen in een school belanden. Zo zijn er die heel oprecht geloven dat ze zowel in de klas als in de leraarskamer voor een frisse wind kunnen zorgen. Wanneer ze merken dat noch hun collega’s noch de leerlingen daarop zitten te wachten, begint hun motivatie vaak te tanen.

Zij-instromers worden ook niet overal even warm onthaald. Onder leerkrachten met een lange staat van dienst heerst in sommige scholen enige onvrede over de privileges die nieuwkomers tegenwoordig te beurt vallen terwijl ze vaak nog geen pedagogisch diploma hebben. Dat was tot voor kort wel anders. Toen het lerarentekort minder nijpend was, waren het de vastbenoemde leraars die het eerst en het best werden bediend. Starters moesten genoegen nemen met de restjes: de moeilijkste richtingen en klassen, en de onhandigste lesuren. Nu er zoveel vacatures zijn, is dat op heel wat plaatsen niet meer zo. Directies zijn soms zo wanhopig dat ze met plezier tegemoetkomen aan de eisen van de weinige sollicitanten die op zo’n vacature afkomen.

Dat maakt die nieuwkomers soms allesbehalve populair binnen het team waarin ze terechtkomen. Nogal wat zij-instromers getuigen zelfs dat hun collega’s hen – al dan niet subtiel – tegenwerken. Daarbij komt nog dat veel scholen de mankracht niet hebben om starters tijdens hun eerste schooljaren intensief bij te staan en te ondersteunen. Daardoor hebben sommigen al snel het gevoel dat ze verzuipen en zoeken ze een andere school of zelfs een andere baan.

Barista in een koffiebar

Ondertussen zijn er ook steeds meer leerkrachten met heel wat kilometers op teller die het allemaal een beetje moe worden. Dat heeft te maken met de hoge werkdruk, maar ook met de controledrift van de overheid, de onderwijskoepels en soms ook hun directie. Doordat ze zich uitgebreid moeten verantwoorden voor elk punt dat ze geven en elke straf die ze uitdelen, hebben ze vaak het gevoel dat hun expertise niet meer naar waarde wordt geschat. Of nog erger: dat ze aan de leiband worden gelegd.

Niet alleen beginnen sommigen daardoor te twijfelen of ze wel tot aan hun pensioen in het onderwijs willen blijven, er zijn ook heel wat leerkrachten die minder gaan werken om de vrijgekomen uren aan een flexijob of bijberoep te wijden. Zoals de lerares Frans die maar drie dagen per week meer voor de klas staat en de rest van de tijd als barista in een koffiebar bijklust. Of de turnleerkracht die halftijds als personal trainer aan de slag is gegaan. Er zijn her en der zelfs leraars die het na tien of twintig jaar helemaal voor bekeken houden en hun vaste benoeming opgeven – iets wat tot voor kort zo goed als nooit voorkwam.

De Vlaamse regering in wording zou dan ook beter twee keer nadenken voor ze het onderwijslaken nog meer naar zich toetrekt. Als de N-VA de andere onderhandelaars ervan kan overtuigen om de overheid meer macht te geven zodat ze kan ingrijpen wanneer er in de een of andere school iets misloopt, zoals in een uitgelekte onderhandelingsnota staat, dan dreigt het lerarentekort alleen maar groter te worden. De enige manier om zoveel mogelijk leerkrachten aan boord te houden en in één beweging ook de onderwijskwaliteit te bevorderen, is net door hen los te laten.