De nieuwe Leraarskamer 2023-2024: ‘Waar stopt onze job en begint die van hulpverlener?’

Een nieuw schooljaar, een nieuwe Leraarskamer met weer vijftien heel verschillende Vlaamse en Brusselse leerkrachten.

Dit schooljaar stelt Knack voor de tweede keer een panel van leerkrachten samen, die tot aan de zomervakantie hun mening zullen geven over alle mogelijke aspecten van het Vlaamse onderwijs. Uit een paar honderd inzendingen kozen we vijftien heel verschillende mensen. Ze komen uit heel Vlaanderen en werken in alle onderwijsnetten. Er zijn kleuterjuffen bij, leerkrachten uit de lagere school en mensen die in het secundaire onderwijs voor de klas staan. Zowel de doorstroom (het vroegere aso), de dubbele finaliteit (het vroegere tso) en de arbeidsmarktfinaliteit (het vroegere bso) als het kunstonderwijs en het buitengewoon onderwijs zijn vertegenwoordigd. Sommige leerkrachten, zoals Ria Veris, geven al tientalen jaren les, terwijl Fred Colman net aan zijn allereerste schooljaar is begonnen.

Ondanks die grote verschillen hebben ze ook veel gemeen. Dat bleek toen ze elkaar vorige week voor het eerst ontmoetten op de redactie van Knack. Zo doen ze haast allemaal mee aan De Leraarskamer omdat ze eindelijk eens gehoord willen worden. ‘Ik heb er schoon genoeg van dat belangrijke beslissingen altijd weer boven onze hoofden worden genomen’, zegt Henk Daels. De meesten willen niet alleen hun eigen stem laten horen maar ook die van hun leerlingen. Zoals Cathy Lecoutre, die een spreekbuis wil zijn voor jongeren uit de technische en beroepsrichtingen.

Bovenal grijpen ze de kans om met collega’s uit heel andere scholen en onderwijstypes van gedachten te wisselen. Er is ontzettend veel waarover ze het willen hebben. Van de planlast en de digitalisering tot de sputterende leesvaardigheid van hun leerlingen, de grootte van Vlaamse klassen en de nadelen van lesuren van vijftig minuten. Maar vijf thema’s steken er duidelijk bovenuit. Zoals de vraag waar de taak van leerkrachten stopt en die van hulpverleners begint. In klassen vol leerlingen met leerstoornissen en psychische problemen is het allesbehalve vanzelfsprekend om die grens te trekken. ‘Vijf jaar geleden kwam het haast niet voor dat jongeren zich in hun armen krasten in de toiletten, nu zien we dat in Vlaamse scholen best vaak’, zegt Wendy Tiesters. ‘Natuurlijk willen we onze leerlingen helpen, maar dat is soms ongelooflijk moeilijk.’

Een tweede thema is de kwaliteit van de lerarenopleidingen. ‘Mijn studie heeft me helemaal niet goed voorbereid op alles wat nu in de klas op me afkomt’, zegt zij-instromer Fred Colman. ‘Als we willen dat de volgende lichting leerkrachten veerkrachtiger aan de start komt, moet er echt iets veranderen.’ Hij is niet de enige die daar zo over denkt. Nogal wat panelleden merken keer op keer dat stagiairs totaal niet opgewassen zijn tegen de heel diverse klassen waarin ze terechtkomen.

Een andere bezorgdheid van de nieuwe Leraarskamer is de instroom van anderstalige nieuwkomers. ‘Sommigen komen uit conflictgebieden of kunnen niet lezen en schrijven’, zegt OKAN-leerkracht Nickhail Popelier. ‘Wij krijgen dan één jaar om hen te integreren en Nederlands te leren voor ze naar het gewone onderwijs of naar de arbeidsmarkt doorstromen. Ik maak me soms echt zorgen over hen.’

Daarnaast vinden veel panelleden het een groot probleem dat cognitieve intelligentie nog altijd op een ereschavot wordt geplaatst. ‘Kan een kind heel goed studeren en blinkt het tegelijkertijd uit in houtbewerking? Dan zal men dat eerste talent ontwikkelen. Op technische en creatieve vaardigheden wordt nog altijd een beetje neergekeken’, vindt Ellick Geeroms.

En dan gaat het plots over leerlingen die met een lege maag op school aankomen en ook ‘s middags niet eten. Geef maar eens les aan kinderen of jongeren die met honger in de klas zitten. ‘Natuurlijk trekken we ons dat aan’, klinkt het. ‘Maar alweer: is ook dát een probleem dat wij als leerkracht moeten oplossen? Men lijkt soms te vergeten dat wij ook maar mensen zijn.’

Alex Asselman (33)

geeft Engels en ook godsdienst in het Engels aan de tweedejaars van het Oscar Romerocollege in Dendermonde. ‘Ik verveel me niet graag’, zegt ze. ‘Net daarom voel ik me zo goed in het onderwijs. Al geef je vijf keer dezelfde les, het is in elke klas weer iets anders. Echt blij ben ik wanneer mijn leerlingen denken dat ze iets niet kunnen, het op mijn verzoek toch proberen en er dan nog in slagen ook.’ Naast haar baan als leerkracht is ze massagetherapeute in bijberoep.

Sara Berckmans (26)

volgde het laatste semester van haar lerarenopleiding in Kopenhagen. Terug in België ging ze op zoek naar een school die openstond voor wat ze daar had gezien, zoals co-teaching. Ondertussen geeft ze al zes jaar les in basisschool Heilig-Hart & College Halleweg in Halle. Afgelopen zomer werd van twee klassen één gemaakt, waardoor ze nu samen met een collega voor een groep van vijftig leerlingen instaat. ‘We moeten loskomen van het systeem waarin we al zo lang vastzitten’, zegt ze.

Fred Colman (50)

stapte op 1 september na een carrière in de privésector naar het onderwijs over. De voorbije drie jaar volgde hij een lerarenopleiding voor de vakken Nederlands en aardrijkskunde. Omdat hij in het secundair onderwijs zelf een moeilijk parcours doorliep en uiteindelijk zonder diploma van school kwam, voelt hij zich sterk verbonden met de leerlingen van de GO! Spectrumschool in Deurne aan wie hij project algemene vakken (PAV) geeft. ‘Vaak zijn ze schoolmoe en rebels’, zegt hij. ‘Net als ik destijds.’

Henk Daels (57)

werkte eerst als opvoeder, was dan lange tijd schilder en gaf ook nog avondles aan volwassenen. Zeventien jaar geleden koos hij voor een carrière in het onderwijs. Hij geeft praktijkles in de richting schilder-behanger in De Lage Kouter Kortrijk, een school voor buitengewoon secundair onderwijs. ‘Soms kom ik een oud-leerling tegen die de job doet waarvoor we hem hebben opgeleid, een gezin heeft en een normaal en goed leven leidt’, zegt hij. ‘Dáár doe ik het voor.’

Evie De Coene (37)

was tien jaar economieleerkracht voor ze eindelijk het vak toebedeeld kreeg dat ze het allerliefst wilde: lichamelijke opvoeding. Ondertussen geeft ze al vijftien jaar les aan het Go! Atheneum Voskenslaan in Gent, waar ze vroeger zelf naar school ging. Ze is er de enige vakbonds- afgevaardigde. ‘Als ik mijn leerlingen kan motiveren om hun grenzen te verleggen door iets te proberen wat ze niet goed durven, voel ik me echt een goede leerkracht’, zegt ze.

Katleen Defever (48)

was twintig jaar kok voor ze acht jaar geleden voor het onderwijs koos. Toen ze merkte dat de leerkrachten van haar kinderen niet goed wisten hoe ze met hun leerstoornissen moesten omgaan, besloot ze zelf maar een lerarenopleiding te volgen. Vandaag geeft ze in MPI Campus Sterrebos in Roeselare, een school voor buitengewoon lager onderwijs, les aan kinderen met een autismespectrumstoornis. ‘Een echte “juf” zal ik waarschijnlijk niet meer worden’, zegt ze. ‘Ik doe de dingen op mijn eigen manier.’

Lode Govers (31)

is leerkracht Frans en Nederlands in de tweede graad van het Klein Seminarie Hoogstraten. Hij kijkt uit naar de dag dat hij eindelijk de kans krijgt om ook zijn lievelingsvak, geschiedenis, te geven. ‘Tegenwoordig worden er de hele tijd onderwijsproblemen bloot- gelegd zonder dat daar duurzame oplossingen tegenover staan’, zegt hij. ‘Wat het onderwijs dringend nodig heeft, is een structureel debat tussen leerlingen, ouders, leerkrachten en beleidsmakers.’

Ellick Geeroms (43)

is leerkracht bouwkunde in de derde graad van de richting bouw- en houtwetenschappen van het VTI in Aalst, de school waar hij vroeger zelf les volgde. Daarnaast is hij architect in bijberoep en dit jaar doceert hij ook aan HOGENT. ‘Ik vind dat leerlingen uit technische en beroepsrichtingen in onze maatschappij sterk ondergewaardeerd worden’, zegt hij. ‘Daarom wil ik laten zien hoe waardevol en capabel ze zijn.’

Cathy Lecoutre (52)

geeft al dertig jaar les aan de campussen Engineering en DAS van het Guldensporencollege in Kortrijk. Geschiedenis, het vak dat ze vandaag in de eerste en tweede graad van de dubbele finaliteit (tso) geeft, vormt de rode draad door haar loopbaan. Ze gaf al Engels en PAV en sinds dit schooljaar is ze ook leerkracht digitale vorming. ‘Ik zie mijn leerlingen doodgraag en ik leer ook heel veel van hen’, zegt ze. ‘Lesgeven is een feest, alleen kom je weleens met een kater thuis.’

Nickhail Popelier (35)

koos in de lerarenopleiding voor biologie en PAV en behaalde daarna een bachelor buitengewoon onderwijs. In het VISO in Gent geeft hij Nederlands, wiskunde en biologie aan anderstalige nieuwkomers. ‘De stem van die groep wordt nog veel te weinig gehoord en daar hoop ik iets aan te kunnen veranderen’, zegt hij. ‘Het klinkt misschien cliché, maar ik geloof echt dat goed onderwijs een hefboom kan zijn om jongeren meer kansen te geven in onze samenleving.’

Lieselotte Theunynck (36)

deed als beginnende leerkracht bewust veel vervangingsopdrachten. ‘Dan kom je in heel verschillende scholen terecht en leer je enorm veel bij’, zegt ze. Zo werkte ze al in het buitengewoon onderwijs, was ze zorgcoördinator en gaf ze in haast alle leerjaren van het basisonderwijs les. Dit schooljaar ontfermt ze zich over de leerlingen van het vijfde leerjaar van de nieuwe gemeenteschool Paviljoen in Schaarbeek.

Jo Smets (48)

is even dol op reizen als op lesgeven en stond al verschillende keren in het buitenland voor de klas. In de Dominicaanse Republiek, waar hij een tijd werkte, raakte hij in de ban van projectonderwijs. Terug in België koos hij daarom vol overtuiging voor een freinetschool. Dit schooljaar geeft hij les in basisschool De Vlindertuin in Lille, waar hij zich als uitgesproken groene leerkracht ook over de moestuin ontfermt. ‘Onvoorstelbaar waar jonge kinderen allemaal toe in staat zijn als je ze de kans geeft’, zegt hij.

Wendy Tiesters (50)

is vertaler-tolk Frans en Spaans. Ze volgde pas een lerarenopleiding nadat ze een paar jaar in een andere sector had gewerkt. Vandaag geeft ze in de Provinciale Kunsthumaniora Hasselt Frans aan jongeren die in de derde graad de richting audiovisuele vorming, muziek, architectuur of grafische vormgeving volgen. ‘Er gaat veel te weinig aandacht naar het kunstonderwijs’, zegt ze. ‘Mijn leerlingen zijn nochtans de liefste, creatiefste en eerlijkste jongeren die ik ken.’

Ria Veris (61)

is vooral kleuterleerkracht geworden omdat ze de creativiteit in jonge kinderen naar boven wil halen. Ondertussen werkt ze al 33 jaar in basisschool De Wilg in Lint. In de loop van haar carrière is die school steeds diverser geworden. Dat komt onder meer doordat er heel wat kinderen uit het plaatselijke asielcentrum les volgen. ‘Dat is een extra uitdaging’, zegt ze. ‘De ene dag komt er een kleuter bij, de andere dag gaan er enkele weg omdat hun ouders uit het asielcentrum vertrekken.’

Farah Zannouri (32)

buigt zich sinds dit schooljaar als zorgleerkracht over de taalontwikkeling van de kleuters van het Annuncia Instituut in Ranst. Een belangrijke opdracht, want de groep anderstalige kinderen groeit aan en in de derde kleuterklas moeten zij allemaal slagen voor de koalatest, de taalscreening die vorig schooljaar werd ingevoerd. ‘Dat ik nu niet langer in mijn eigen veilige klasje sta, is best een beetje eng’, zegt ze. ‘Maar ik ben ook blij met mijn nieuwe job, want ik wil nooit ergens vastroesten.’