De Leraarskamer van Knack: ‘Door onze ervaringen aan de hogeschool worden we betere leerkrachten’

‘Maak het leerkrachten gemakkelijker om ook in het hoger onderwijs les te geven’, zeggen twee leden van de Leraarskamer van Knack. ‘Daar wordt iedereen beter van.’

‘Toen ik nog in de lerarenopleiding zat, vond ik het frustrerend dat veel van mijn docenten zelf nooit voor de klas hadden gestaan. Of toch niet in het lager onderwijs’, zegt lerares Sara Berckmans. Daarom hoefde ze er niet lang over na te denken toen ze eind vorig jaar het aanbod kreeg om wiskunde te doceren in de lerarenopleiding van Odisee Hogeschool. Dat combineert ze nu met haar baan als juf van het tweede leerjaar. Ook Ellick Geeroms geeft zowel in het leerplichtonderwijs als in het hoger onderwijs les. Sinds september heeft hij naast zijn werk als leerkracht bouwkunde in het secundair onderwijs een kleine lesopdracht aan de Hogeschool Gent, waar hij detailtekenen geeft.

Waarom hebben jullie de stap naar het hoger onderwijs gezet?

Ellick Geeroms: Na al die jaren had ik het gevoel dat ik in mijn school niets meer kon bijleren over mijn vak en de manier waarop ik die kennis het best aan mijn leerlingen doorgeef. Ik heb die lesopdracht aan de hogeschool niet alleen aanvaard om de studenten iets bij te brengen, maar ook om zelf bij te leren. Hoe pakken anderen zulke lessen aan? Zijn er nieuwe technieken waar ik nog niet vertrouwd mee ben?

Berckmans: Als leerkracht in het lager of secundair onderwijs kun je elk schooljaar twee keer een dag bijscholing volgen. Dan leer je wel interessante mensen kennen en kom je soms in contact met boeiende ideeën, maar professionalisering kun je dat toch niet echt noemen. Aan de hogeschool daarentegen kan ik me helemaal in een vak verdiepen, krijg ik van alle kanten bronnen aangereikt en heb ik ook de tijd om er echt iets mee te doen. Zo’n academische omgeving is op dat vlak veel stimulerender dan de leraarskamer van een lagere school.

Worden jullie er ook betere leerkrachten van?

Berckmans: Zeker. Ik doceer nog maar een half jaar aan de hogeschool en toch heeft dat al impact op de manier waarop ik in het tweede leerjaar metend rekenen geef. Alles is nu veel meer onderbouwd. Ik weet exact wat de leerlingen het vorige schooljaar hebben gezien, wat er in de hogere jaren volgt en wat de onderliggende leerdoelen zij. Vroeger was ik daar – zoals de meeste leerkrachten – veel minder mee bezig.

Geeroms: De leerstof aan de hogeschool komt sterk overeen met wat ik in de derde graad van het secundair onderwijs geef. Dat dwingt me om weer echt na te denken over lessen die ik al heel lang geef, en daar worden die alleen maar beter van. Ik ben er echt van overtuigd dat het secundair onderwijs versterkt zou worden als meer leerkrachten ook in het hoger onderwijs lesgeven.

Berckmans: Dat denk ik ook. De basisschool waar ik werk, scoort bijvoorbeeld niet goed voor wetenschap en techniek. Nu wil het toeval dat ik dat vak volgend jaar aan de hogeschool zal doceren. Ik ben mij nu al aan het inlezen en binnen de kortste keren zal ik de leerdoelen door en door kennen. Ik zou dus heel goed geplaatst zijn om de leerlijnen op het vlak van wetenschap en techniek voor mijn school uit te werken.

Is het in de praktijk moeilijk om die twee lesopdrachten te combineren?

Geeroms: Het helpt dat ze bij mij op school openstaan voor mijn keuze. Ik heb ook uitgelegd dat ik het vooral doe om me te professionaliseren en mijn lessen in het secundair onderwijs beter te maken. Bij het opstellen van de lesroosters heeft de directie in elk geval rekening gehouden met mijn vraag om een halve dag per week vrij te hebben voor mijn lessen aan de hogeschool. Toch is de combinatie niet altijd evident. De voorbije weken moesten er bijvoorbeeld inhaalexamens worden gepland en ik moest ook nog geregeld toezicht houden. Soms vergde dat heel wat geregel en geplan.

Berckmans: Sinds 1 januari heb ik elke werkdag in detail gepland, maar dan nog is het vaak heel moeilijk. Soms moet ik me ontzettend haasten om op tijd van de ene school naar de andere te raken. Het gebeurt ook dat ik niet naar vergaderingen of evaluatiegesprekken aan de hogeschool kan gaan omdat ik in de basisschool voor de klas moet staan, en omgekeerd. Dat geeft best veel stress.

Geeroms: Er zou een systeem moeten worden uitgewerkt dat het voor leerkrachten uit het lager of secundair onderwijs veel gemakkelijker maakt om daarnaast ook aan een hogeschool te doceren. Een beetje zoals leerkrachten en ambtenaren naar een ministerieel kabinet gedetacheerd kunnen worden.

Docenten van hogescholen en universiteiten klagen geregeld over de kwaliteit van de instroom uit het leerplichtonderwijs. Begrijpen jullie dat beter nu je er zelf lesgeeft?

Berckmans: Tot voor kort maakte ik me er eerlijk gezegd weinig zorgen over dat veel kinderen het moeilijk hebben met begrijpend lezen en creatief schrijven. Ik dacht dat het secundair onderwijs dat wel zou rechttrekken, maar nu weet ik beter. Veel studenten hebben het moeilijk met het lezen en echt begrijpen van teksten. Ze worstelen met het onderscheid tussen bovenliggende en onderliggende begrippen en daardoor vatten ze de leerstof vaak niet goed samen. We moeten in de basisschool dus veel meer op die vaardigheden inzetten. Dat wil ook zeggen dat we goed moeten nadenken over alle invulboeken die we gebruiken, want daardoor leren kinderen niet meer om goed te formuleren.

Geeroms: Ook de digitalisering speelt daar onmiskenbaar een rol bij. Mijn studenten moeten hun complexe tekeningen van bouwknopen met de computer maken, maar daarbij is het wel een handicap dat velen van hen nooit goed met de hand hebben leren tekenen. Voor vakken als plastische opvoeding is in het secundair onderwijs almaar minder ruimte. Dat geldt ook voor schrijven. Kinderen beginnen steeds jonger met typen waardoor ze minder met de hand schrijven. Uit onderzoek is nochtans gebleken dat schrijven meer cognitieve processen activeert dan typen. Toch worden allerlei technieken die in het onderwijs worden aangeleerd steeds meer op een computer toegepast. Daar moeten we echt wel mee uitkijken.