Basisschool De Zevensprong heeft de mooiste speelplaats van Vlaanderen: ‘Geen tijd om zich te vervelen’

Volgens de Knack-jury heeft basisschool De Zevensprong uit Leuven de mooiste speelplaats van Vlaanderen. ‘Het is een kleine groene oase midden in de stad’, klinkt het.

Een enorme boomhut, een waterspeeltuin, rotspartijen, speelheuvels en bijenkasten. Dat zijn maar een paar blikvangers op de speelplaats van De Zevensprong. De freinetbasisschool in het centrum van Leuven wint daarmee de eerste editie van de wedstrijd De Mooiste Speelplaats van Knack. De jury, die naast Knack-redacteurs ook uit de vijftien leerkrachten van de Leraarskamer van Knack bestond, koos de school uit zes finalisten. ‘Als je maar heel weinig ruimte hebt om mee te werken, moet je al je creativiteit uit de kast halen om iets bijzonders van het schoolplein te maken. Dat is precies wat ze bij De Zevensprong hebben gedaan’, oordeelt de jury. ‘Door de speelplaats te ontharden en van planten te voorzien, heeft Leuven er een kleine groene oase bij. Voor de leerlingen zijn er allerlei plekken en hoeken waar telkens iets anders te beleven valt. Het is ook een groot pluspunt dat zowel de leerlingen en hun gezin als buurtorganisaties de speelplaats tijdens weekends en vakanties mogen gebruiken.’

Een paar jaar geleden had De Zevensprong geen kans gemaakt, want toen was de speelplaats nog een grauwe betonvlakte. Ondertussen heeft het plein een metamorfose ondergaan. ‘Van bij het begin hebben we zowel de kinderen en hun ouders als onze buren bij het project betrokken’, zegt leerkracht en oud-leerlinge Floor Jacoby. ‘Zo hebben we de kinderen gevraagd wat ze hier op school misten. Het allerbelangrijkste vonden ze een boomhut, ook al begrepen ze dat er dan minder geld zou overblijven voor de rest van hun verlanglijstje.’

Ondertussen genieten de leerlingen elke dag van hun nieuwe speelplaats. ‘Zelfs als het regent gaan ze naar buiten’, zegt coördinator Kwinten Keulemans. ‘Met hun regenlaarzen aan springen ze in plassen, pompen ze water op of maken ze eilandjes in de zandbak. Sommige ouders waren in het begin wel een beetje ongerust over de boomstammen en de rotsblokken. Ze dachten dat hun kinderen zich eraan zouden bezeren. Maar doordat we een natuurlijke speelplaats hebben, leren de leerlingen net met risico’s om te gaan. En natuurlijk stimuleert het hen ook om te bewegen en te exploreren.’

Bijenkasten en boomhutten

Ook heel wat andere Vlaamse en Brusselse scholen die meedongen naar de titel van De Mooiste Speelplaats van Knack hebben van hun schoolplein een heel fijne plek gemaakt. Daarbij trekken de meeste de ecologische kaart door gedeeltelijk of zelfs helemaal te ontharden, veel groen aan te planten en zo veel mogelijk water te hergebruiken. Bij finalist Sint-Paulus in Kortrijk, bijvoorbeeld, wordt elke druppel water die op de speelplaats valt in een infiltratiebekken onder het voetbalveld opgevangen en vervolgens gebruikt om de toiletten door te spoelen. Het Sint-Pietersinstituut in Turnhout heeft dan weer wadi’s of groene greppels aangelegd, zodat al het regenwater dat er neervalt, kan insijpelen. ‘Ik geloof echt dat we als school in de frontlinie van de klimaatadaptatie moeten staan’, zegt directeur Willem Janssens.

Het schoolplein tot een echte klimaatspeelplaats omtoveren is voor de ene school al makkelijker dan voor de andere. Veel hangt van de ligging en de omgeving af. Zo kunnen de leerlingen van finalist De Koorddanser in Meulebeke in een schooltuin met honderd jaar oude bomen spelen en heeft kleuterschool Klavertje Vier uit Oombergen een heel speelbos ter beschikking. ‘Maar om een echte natuurschool te zijn, volstaat het niet om een groene speelplaats te hebben’, zegt directeur Christ Meuleman van Klavertje Vier. ‘Minstens even belangrijk is wat je ermee doet. Wij hebben onze speelplaats zo ingericht dat kinderen er evenveel kunnen leren als in een gewone klas. Onze leerkrachten hebben zich ook intensief bijgeschoold om buitenlessen te kunnen geven.’ Ook dat hebben de zes finalisten gemeen: hun leerlingen zijn heel vaak buiten te vinden. Sommigen krijgen geregeld les in een boomhut of buitenarena, anderen aan een lange picknicktafel of in een lesprieel.

Ook buiten de lessen leren kinderen en jongeren er veel over de natuur. Zo hebben alle planten in het Sint-Pietersinstituut een tag: wanneer je de QR-code scant, krijg je meteen een heleboel informatie. Naast bomen, bloemen en planten hebben nogal wat scholen ook plaats gemaakt voor dieren. In De Koorddanser hebben ze een duivenhok, een schoolkat en een dierenhotel met cavia’s, gerbils en konijnen. Op sommige speelplaatsen staan zelfs bijenkasten. ‘Onze leerlingen helpen soms om de honing uit de raten van de bijenkasten te slingeren’, zegt Veerle Naert, directeur ad interim van Sint-Paulus.

Geen frustratie meer

De speelplaatsen van de zes finalisten zijn ook heel avontuurlijke speelplekken. ‘Hier hebben kinderen nog de ruimte om naar hartenlust te ravotten – iets wat op veel andere plaatsen niet meer kan’, zegt leerkracht Joost Vandenberghe van De Koorddanser. Uit de inzendingen blijkt dat naast voetbalveldjes en klimparcours vooral boomhutten heel populair zijn. Op Vlaamse speelplaatsen vind je ze tegenwoordig in alle maten en uitvoeringen.

Heel wat scholen doen ook hun best om hun mooie, groene schoolplein open te stellen voor buurtbewoners en verenigingen. Dat is zeker in steden, waar doorgaans niet zo veel vrije ruimte is, een grote meerwaarde. Op de gedeelde speelplaats van het Lutgardiscollege en basisschool Wonderwoud in de Brusselse gemeente Oudergem, bijvoorbeeld, heeft zowel de Chiro als het plaatselijke jeugdhuis een plek gevonden.

Opvallend is dat veel directies vaststellen dat er minder geruzied en gepest wordt sinds ze hun speelplaats onder handen hebben genomen. Dat komt vooral doordat de leerlingen elkaar niet meer voor de voeten lopen. Zeker op speelplaatsen die in zones zijn ingedeeld zodat er zowel plek is om te rennen en te sporten als om even rustig te zitten praten, zijn er minder conflicten. ‘Bij ons werd het grootste deel van de speelplaats vroeger ingenomen door voetballende leerlingen’, zegt Floor Jacoby van winnaar De Zevensprong. ‘Wie daar niet aan meedeed, had weinig ruimte en dat zorgde vaak voor verveling en frustratie. Nu het voetbalveldje duidelijk is afgebakend en er nog zo veel andere dingen te doen zijn, hebben de leerlingen geen tijd meer om zich te vervelen.’