Olivier Vandecasteele is terug in België

Ngo-medewerker Olivier Vandecasteele, die 455 dagen opgesloten zat in een Iraanse gevangenis, is vrijdagavond om 21.29u geland in Melsbroek.

Een vermagerde Vandecasteele werd in Melsbroek opgewacht door zijn familie. Bij aankomst kon hij zijn ouders, zussen en andere familieleden in de armen sluiten. Ook leden van de federale regering – onder wie premier Alexander De Croo, minister van Buitenlandse Zaken Hadja Lahbib en minister van Defensie Ludivine Dedonder – waren in Melsbroek aanwezig.

Vandecasteele werd vrijgelaten in een gevangenenruil met schijndiplomaat Assadollah Assadi. Voor Iran was er duidelijk veel aan gelegen Assadi terug naar Teheran te krijgen. Assadi werd op 4 februari 2021 veroordeeld tot 20 jaar cel voor zijn rol in een verijdelde terreuraanslag tegen de Iraanse oppositie in Parijs.  Sindsdien kwamen er indicaties vanuit de veiligheids- en inlichtingendiensten dat België het mikpunt was van bedreigingen vanuit Iran.

‘De arrestatie van Olivier Vandecasteele was het rechtstreekse gevolg van wat de Belgische justitie had gedaan met de vermeende Iraanse diplomaat’, luidde het. ‘Er is een een-op-eenverband tussen zijn arrestatie en de veroordeling van de vermeende diplomaat.’

De afgelopen vijftien maanden heeft de regering alles in het werk gesteld om Vandecasteele vrij te krijgen. Alle hoop rustte daarbij op het overbrengingsverdrag. De Iraanse oppositie tekende bij het Grondwettelijk Hof echter beroep aan tegen dat verdrag. Het Grondwettelijk Hof schorste de tekst in eerste instantie. Begin maart kreeg het dan weer wel groen licht, met die bedenking dat de slachtoffers van Assadi de kans moesten krijgen naar de rechter te stappen tegen een eventuele vrijlating van Assadi. Het verdrag is op 18 april in werking getreden, maar de procedure langs die weg had dus nog maanden in beslag genomen. Bovendien, werd opgemerkt, was de straf van Vandecasteele in Iran al eens opgetrokken van 28 jaar cel naar 40 jaar cel en 74 zweepslagen. ‘We wisten dat er nog een zwaardere straf in de lucht hing.’ Komt daar nog bij dat Iran de voorbije maanden twee Europeanen heeft geëxecuteerd en nog een derde tot de doodstraf heeft veroordeeld.

Daarom sloeg de regering een andere richting in, om bij dat artikel 167 van de Grondwet uit te komen. Om dat mogelijk te maken, wordt een koninklijk besluit genomen dat een ‘imminente, ernstige en continue dreiging’ vaststelt. Intussen zitten er dus geen landgenoten meer in een Iraanse cel. Dat geldt wel nog voor de Zweedse professor Ahmadreza Djalali. Beide dossiers waren voor ons land gescheiden, luidde het. ‘Al zeven jaar dringt de regering er in elk gesprek op aan dat Djalali zou worden vrijgelaten, net als de andere 25 Europeanen die onschuldig in een Iraanse cel zitten, maar voor ons waren die zaken gescheiden.’

Oman

Vandecasteele werd donderdagavond al overgebracht naar Oman, waar hij werd opgevangen door Belgische militairen en diplomaten. ‘Deze ochtend heeft hij een aantal medische tests ondergaan om zijn gezondheid te controleren en ervoor te zorgen dat hij zo goed mogelijk kan terugkeren’, zegt de premier in een videoboodschap. ‘Olivier Vandecasteele heeft 455 dagen vastgezeten in een cel in Teheran’, vervolgt hij. ‘In zeer moeilijke omstandigheden. Onschuldig. Zijn terugkeer is een opluchting, voor zijn familie, vrienden en collega’s. Ik heb deze ochtend zijn naaste familie op de hoogte gebracht. En ik wil ook hier, persoonlijk en namens de hele regering, hulde brengen aan de moed en de kracht van zijn familie.’

Hij wordt vrijdag tussen 21.00 en 22.30 uur verwacht op de militaire luchthaven van Melsbroek.

‘Geen reden voor euforie’

N-VA reageerde bij monde van fractieleider Peter De Roover, en voor bekend werd dat het uitwisselingsverdrag niet werd gebruikt, met gemengde gevoelens op het nieuws over de vrijlating van Olivier Vandecasteele.

‘Het is een zeer goede zaak dat Olivier Vandecasteele vrij komt’, aldus De Roover. Het ‘verheugt ons zeer dat aan de hel waarin hij en zijn familie terechtkwamen, een einde is gekomen.’ Hij vindt wel dat voor euforie geen reden is, ‘wanneer het beleid een Belg in zware problemen brengt en die maar bevrijd kan worden door een veroordeelde terrorist vrij te laten. Teherans chantagepolitiek is volkomen geslaagd.’ Volgens de Kamerfractieleider negeert de regering ook straal de modaliteiten die het Grondwettelijk Hof had vastgelegd om tot een ruil met de veroordeelde terrorist Assadi over te gaan. Ook het parlement werd niet betrokken, in tegenstelling tot wat Groen had gevraagd, merkt De Roover nog op. Volgens de N-VA’er betaalt onze samenleving een hoge prijs voor de vrijlating en mag dit ons geen tweede keer overkomen.

‘Nu Vandecasteele vrij is, kan de regering best het verdrag met Iran schorsen zodat een dergelijk tragische episode in de toekomst vermeden kan worden. De regering mag geen nieuwe zaak-Vandecasteele meer uitlokken. Dit uitwisselingsverdrag verklaart immers elke landgenoot in de Iraanse invloedsfeer vogelvrij,’, besluit De Roover.

Protest van Iraanse oppositie

De Iraanse oppositie liet vrijdag in een persmededeling weten dat het krachtig de vrijlating veroordeelt van de Iraanse schijndiplomaat Assadollah Assadi. Die is in strijd met het arrest van het Grondwettelijk Hof, aldus de Nationale Raad van Iraans Verzet in België (NCRI).

De NCRI vindt de vrijlating van Assadi ‘een beschamende toegeving aan chantage voor terrorisme en gijzeling, in duidelijke strijd met het gerechtelijk bevel. Dit zal het religieus fascisme, dat heerst over Iran, aanmoedigen om zijn misdaden voort te zetten op het gebied van binnenlandse repressie en regionaal en internationaal terrorisme. Het Iraanse verzet zal zo veel mogelijk gerechtigheid blijven zoeken, zowel in België als in de internationale arena’..