De oorlog in Oekraïne en de sancties tegen Rusland hebben slechts een beperkte veiligheidsimpact op België, schrijft het Coördinatieorgaan voor de dreigingsanalyse (OCAD) in zijn Jaarverslag 2022 dat Knack en Le Soir konden inkijken. Vijf vragen aan OCAD-directeur Gert Vercauteren.
1. De regering heeft het OCAD gevraagd om een dreigingsevaluatie te maken over het Oekraïne-conflict. Opmerkelijk, want het gaat niet over extremisme of terrorisme.
Gert Vercauteren: Het OCAD kreeg de vraag om de impact van die oorlog te analyseren. Wij gaan ons natuurlijk niet bezighouden met geopolitieke of militaire analyses van de situatie op het terrein. Wij gaan vooral kijken naar de mogelijke impact op ons land en eventueel op de Belgische onderdanen in Oekraïne of in Rusland. Rusland voert niet alleen militair oorlog. Er is al verschillende jaren een sluimerend conflict aan de gang met het Westen waarbij er aan een soort van hybride oorlogsvoering wordt gedaan. Dat is de strategie van Rusland, met (des)informatiecampagnes gericht op het Westen. Ook specifiek in ons land, waarbij ze de extremen proberen aan te wakkeren die aanwezig zijn in elke maatschappij. Zo hopen ze de eenheid van de Europese Unie of de NAVO te ondergraven.
2. Richt Rusland ook zijn pijlen op onze infrastructuur?
Vercauteren: Er is een zekere vrees dat Rusland bepaalde sectoren zou kunnen viseren in ons land, maar ook in andere landen. Zeker in België zijn havens ware energieknooppunten, denk aan gasopslag. Ze zijn ook van belang voor militair transport en dergelijke meer. En er komen allerhande kabels bij ons aan land. Zulke zaken houden we in de eerste plaats in het oog. Mochten er signalen zijn, dan kan het OCAD het dreigingsniveau optrekken ten opzichte van die kritieke infrastructuur en kunnen er gepaste maatregelen genomen worden.
3. Het scenario waarbij er een sabotageactie zou plaatsvinden in een Belgische haven, acht u dat realistisch?
Vercauteren: Het is iets waar we wel rekening mee houden, maar wat we op dit ogenblik nog niet hebben gezien. Rusland zal zich ook wel hoeden voor dergelijke acties. Het voordeel bij cyberaanvallen is dat je daar altijd een plausible deniability hebt: je kan ontkennen. Maar als je echt tot sabotageacties overgaat, dan is het risico toch wel groot dat je daar als staat in de kijker gaat lopen. Bovendien zit je met artikel 5 van de NAVO, wat toch ook een afschrikmiddel is. Wat we wel zien, en Defensie heeft dat ook al aangekaart, is dat de Russen in de Noordzee op verkenning gaan. Russische vaartuigen proberen blijkbaar de ondergrondse infrastructuur bij ons in kaart te brengen. Maar dat is niet verboden.
(Lees verder onder de foto)
4. Aan het begin van het Oekraïne-conflict stelde het OCAD kleinere daden van vandalisme vast binnen de Russische en Oekraïense gemeenschap in België.
Vercauteren: Er was de terechte vrees dat de oorlog hier zou leiden tot een soort van conflict en polarisering tussen de Oekraïense en Russische diaspora, bijvoorbeeld op de scholen waar kinderen van beide gemeenschappen elkaar tegenkomen. In ons land heeft dat tot hiertoe gelukkig tot heel weinig problemen geleid. We hebben een paar gevallen gehad van vandalisme, waarbij auto’s met Oekraïense vlag met graffiti beklad of licht beschadigd werden. En aan een vluchtelingencentrum werd er ook een spandoek gehangen met pro-Russische teksten. Maar voorlopig blijft de impact van die oorlog in ons land heel klein. Ik heb het idee dat we te maken hebben met heel verstandige diaspora’s, die ook inzien dat ze er geen baat bij hebben om hun problemen naar het buitenland te exporteren.
5. Zijn er nog personen vanuit België naar Oekraïne vertrokken om mee te strijden?
Vercauteren: In het begin waren er een aantal sympathisanten die wilden toetreden tot dat internationale vrijwilligerslegioen en daar al dan niet contact voor hebben opgenomen met de Oekraïense ambassade. Dat heeft tot een aantal vertrekkers geleid, maar een aantal mensen is ook heel snel teruggekeerd, nadat ze geconfronteerd werden met de werkelijke gevolgen van de oorlog. Vandaag zijn er nog een handvol Belgen die ter plekke meestrijden aan Oekraïense zijde, maar dat aantal blijft al een hele tijd stabiel. Voor een goed begrip: die mensen zijn daarom geen extremisten. We houden ze in de gaten omdat je nooit precies weet waar ze terechtkomen. Er zijn bovendien wel groeperingen aan beide zijden die toch een vrij extreem karakter hebben.
Oorlog in Oekraïne: alles wat u moet weten
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier