Obligaties zijn opnieuw populair om uw spaargeld in te beleggen, maar voor heel wat spaarders zijn ze onbekend terrein.
Voor het eerst sinds 2012 vinden Belgische beleggers obligaties aantrekkelijker dan aandelen om in te investeren, zo bleek recent uit de beleggersbarometer van ING. De Belgische gezinnen kochten in het eerste halfjaar van 2023 voor 6,1 miljard euro obligaties, volgens cijfers van de Nationale Bank. Ter vergelijking: in diezelfde periode investeerden de Belgen 1 miljard euro in beursgenoteerde aandelen en 5,3 miljard in beleggingsfondsen. En in het derde kwartaal van dit jaar lag het bedrag dat in obligaties werd gestoken nog veel hoger, want de staatsbon haalde bijna 22 miljard op. Maar wat is een obligatie ook alweer?
Obligaties zijn schuldbewijzen: met een bedrijfsobligatie leent u geld uit aan een onderneming, met een staatsobligatie of staatsbon aan een overheid. Obligaties zijn vaak minder risicovol dan aandelen omdat u vooraf afspreekt wanneer u uw geld terugkrijgt en welke rente u ontvangt. Neem de staatsbon die onder impuls van minister van Financiën Vincent Van Peteghem (CD&V) aan het eind van de zomer werd gelanceerd: op 4 september 2024 krijgt iedereen zijn inlage terug, plus 3,3 procent rente. Daar moet wel nog de verlaagde belasting van 15 procent op worden betaald, zodat iedereen dan 2,81 procent nettorente zal ontvangen.
Obligaties waren een hele poos niet zo aantrekkelijk om in te beleggen omdat de Europese Centrale Bank (ECB), net als andere centrale banken, de rente liet dalen, zelfs tot onder 0 procent. Beleggers toonden daarom geen interesse meer in obligaties, de rente stond veel te laag, ondernemingen en overheden konden elders heel goedkoop lenen en hoefden dus geen obligaties uit te geven. Zo gaf België tussen maart 2019 en juni 2022 geen staatsobligaties meer uit, terwijl ons land anders vier keer per jaar zo’n staatsbon lanceert.
3,5% rente
Maar sinds de zomer van 2022 trekken de ECB en andere centrale banken de rente op om de hoge inflatie te bestrijden. Dat maakt beleggen in obligaties opnieuw interessanter. Temeer omdat de banken de rente op het spaarboekje nauwelijks hebben verhoogd. Obligaties werden zo weer een alternatief voor wie veilig wil beleggen, het geld een tijdje kan missen en meer rendement wil halen dan op het spaarboekje. Daar speelde de staatsbon van Van Peteghem in september van dit jaar op in. In december komen er nieuwe Belgische staatsobligaties, met looptijden van 5 en 8 jaar. De rentes op die staatsbons worden op 28 november bekend, maar omdat daarvoor het verlaagde belastingtarief niet zal gelden en er dus 30 procent roerende voorheffing zal moeten worden betaald, zijn ze wellicht niet aantrekkelijk voor de individuele belegger.
Ga steeds na of het bedrijf dat een obligatie uitgeeft zijn beloftes zal kunnen nakomen.
Hoe dan ook, specialisten verwachten dat een staatsobligatie op vijf jaar van een ontwikkeld land gemiddeld 3,5 procent rente per jaar zal opleveren. Voor een hoogwaardige bedrijfsobligatie wordt dat 4,5 procent per jaar. Dat is meer dan de verwachte inflatie en ook meer dan wat u nu krijgt op een spaarboekje.
Met obligaties loopt u over het algemeen minder risico dan met aandelen, zeker als u Duitse, Nederlandse of zelfs Belgische staatsobligaties koopt. De kans dat de overheden van die landen op de eindvervaldag hun beloften niet zullen nakomen is zo goed als onbestaande. Ook voor gezonde ondernemingen mag dat geen probleem vormen.
Dat kan anders liggen bij sommige andere landen of bedrijven, die dan ook meestal een hogere rente bieden om investeerders te lokken. Ga dus steeds na of de overheid of het bedrijf dat een obligatie uitgeeft ook zijn beloftes zal kunnen nakomen. Als een onderneming bijvoorbeeld in de tussentijd failliet gaat, zal ze wellicht haar gemaakte afspraken niet kunnen nakomen en riskeert u al uw geld kwijt te zijn.
Trackers
Er zijn verschillende manieren om te beleggen in obligaties. U kunt een individuele obligatie kopen, maar u kunt ook via een fonds of via zogenaamde trackers investeren in obligaties. U zult daarvoor steeds een beroep moeten doen op een bank of een financiële tussenpersoon. Ga vooraf goed na welke kosten er in rekening gebracht worden, zoals de uitgiftepremie (te vergelijken met instapkosten), de kosten van een effectenrekening, de roerende voorheffing en de eventuele beurstaks. Als u belegt in obligaties in buitenlandse valuta, dus in een andere munt dan de euro, moet u natuurlijk ook rekening houden met het wisselkoersrisico.
Als u investeert in een individuele obligatie, moet u dat in principe doen tijdens de zogenoemde intekenperiode: een periode die door de overheid of het bedrijf wordt vooropgesteld en waarin u kunt aangeven voor hoeveel geld u wilt investeren. Dat wordt de primaire markt genoemd.
Huiswerk
Er bestaat ook een secundaire markt en daar kunt u obligaties kopen die al eerder werden uitgegeven. Dan koopt u dus een obligatie van iemand over. De prijs die u op de secundaire markt voor een obligatie moet betalen, is over het algemeen niet dezelfde als die waartegen de obligatie oorspronkelijk werd uitgegeven. De prijs schommelt dagelijks en is een kwestie van vraag en aanbod. De marktrente speelt daarbij een belangrijke rol. Als de rente gezakt is in de periode tussen de uitgifte en het moment van aankoop op de secundaire markt, dan worden obligaties in principe meer waard, omdat ze dan nog interessanter zijn dan op het moment van uitgifte. Als de rente in die periode is gestegen, zal de prijs van die obligatie dalen. Logisch, want als er dan obligaties op de markt komen met een hogere rente, zijn die aantrekkelijker.
Als u uw obligaties bij de uitgifte aankoopt en bijhoudt tot op de vervaldag is de prijs op de secundaire markt niet van tel: u ontvangt de jaarlijks afgesproken rente en aan het einde van de rit ook het geld dat u investeerde. De prijzen op de secundaire markt gelden alleen als u een bestaande obligatie wilt kopen of verkopen. Meer informatie vindt u op wikifin.be, een overheidsinitiatief dat iedereen in ons land wil helpen met betrouwbaar en onafhankelijk advies over geldzaken.
Maar ook bij obligaties moet u uw huiswerk maken. Kent u het verhaal van de staatsobligaties van het land Poyais? In 1821 verkocht prins Gregor MacGregor in Londen obligaties van zijn onafhankelijke staat Poyais. Met het geld beloofde hij dat Midden-Amerikaanse land te ontwikkelen. Om aan het geld te komen lanceerde hij een obligatie met een rente van 5 procent. Hij haalde er toen 200.000 pond mee op. U zult het al wel hebben geraden: Poyais bestond niet, MacGregor vluchtte met het geld naar Venezuela en liet de investeerders ontgoocheld en berooid achter.
