Nieuwe trend: latina prostituees worden tot in Vlaamse dorpen gebracht

Op een ogenblik dat België de wereldpers haalt omdat het prostitutie als officieel beroep erkent, wordt een nieuwe trend duidelijk. Prostituees uit Latijns-Amerika duiken op in alle uithoeken van het land. In samenwerking met journalistencollectief Lost In Europe, De Standaard en VRT NWS onderzocht Knack de wereld van latina sekswerkers.

Dinsdag 26 november. In het centrum van Rillaar, een deelgemeente van Aarschot, branden de kerstlichtjes in de straten. Twee latina’s in spannende broek en korte winterjas stappen over het trottoir, een boodschappentas met koopwaar in de hand. ‘Sorry, we zijn gehaast’, antwoorden ze in het Spaans wanneer we hen aanspreken. Eén latina gaat langs een poortje een pand binnen boven een gesloten café. De andere verdwijnt achter de zware houten deur van een vakwerkhuis aan de andere kant van de straat, waar op de benedenverdieping een brasserie spaghetti en ‘scampi diabolique’ serveert. Op de drie deurbellen staan géén namen.

Beide panden liggen vlak bij de kerktoren van Rillaar. Begin september viel de politie hier binnen in het kader van een gerechtelijk onderzoek door het parket van Leuven. Tijdens de huiszoekingen stelden de speurders vast dat de voorzieningen in de kamers boven het café ondermaats zijn. Overal lagen uitwerpselen van ongedierte, de muren waren beschimmeld en er hing een muffe geur. De kamers worden voor 80 euro per nacht verhuurd aan sekswerkers. In het andere pand werden slaapkamers zonder sanitair van elkaar gescheiden  met gyprocplaten. In beide gebouwen trof de politie sekswerkers aan.

‘Het is hier al lang een bordeel’, zegt een buurtbewoner die liever anoniem blijft. ‘Vroeger werkten er Oost-Europese prostituees. Maar sinds de heropening na de coronacrisis zien we haast uitsluitend Zuid-Amerikaanse vrouwen. Ze komen hier toe met hun rolkoffertje en vertrekken enkele dagen of weken later alweer naar een andere locatie.’ Hij klaagt over overlast. ‘Soms vinden we gebruikte condooms op straat, mannen sluikstorten op de parking, er zijn wildplassers.’ Een andere buurtbewoner stoort er zich minder aan. ‘Je hebt prostitutie in Brussel en Antwerpen, waarom zou dat hier niet mogen? Iedereen in Rillaar weet wat er hier gaande is. Het zijn vooral transgenders – daar wordt nog steeds van opgekeken. Blijkbaar hebben die véél succes bij de mannen.’

125 seksuele inbreuken

Rillaar is maar een van de vele plekken in België waar dit nieuwe fenomeen zich ­afspeelt: sekswerkers uit Zuid-Amerika die in privéhuizen klanten ontvangen. Midden oktober viel het parket van West-Vlaanderen in een internationaal onderzoek naar ­mensenhandel nog binnen op verschillende plekken. De ontmantelde organisatie, die ook in Spanje ­actief was, stelde slachtoffers uit Brazilië en Colombia te werk. En vorige week rolde het federaal parket een Braziliaans prostitutienetwerk op.

‘Verspreid over België lopen er nu een twintigtal onderzoeken naar Zuid-Amerikaanse prostitutie’, zegt Eric Garbar, het hoofd van de cel mensenhandel bij de federale politie. ‘We zien de voorbije jaren dan ook een opmerkelijke toename van prostituees uit Latijns-Amerika. Niet enkel in België, in héél Europa speelt dat fenomeen.’ Dat bevestigt ook een woordvoerder van Europol: ‘We stellen een toename vast in het aantal slachtoffers van mensenhandel afkomstig uit Latijns-Amerika.’

De tendens is ook Myria niet ontgaan, het Federaal Migratiecentrum dat de strijd tegen mensenhandel stimuleert. Sekswerk uit Latijns-Amerika, een carrousel met risico’s luidt de titel van zijn nieuwe jaarverslag dat midden december wordt gepubliceerd.

‘We hebben voor die focus gekozen omdat we merkten dat het aantal vonnissen over mensenhandel rond personen uit Latijns-Amerika sinds 2016 gestegen is’, zegt expert mensenhandel Alexandra Büchler. ‘Hoewel sekswerk door latina’s géén nieuw fenomeen is voor ons land, is hun seksuele uitbuiting vanuit het oogpunt van mensenhandel wel degelijk een nieuwe tendens die we in de rechtspraak vaststellen. Bovendien worden almaar meer latina’s opgevangen door gespecialiseerde centra voor slachtoffers van mensenhandel.’

Tussen 2019 en 2023 startten 58 Latijns-Amerikaanse slachtoffers zo’n begeleidingstraject bij Payoke, Pag-Asa en Sürya. In dezelfde periode registreerde de politie 125 seksuele inbreuken waarbij verdachten met een Latijns-Amerikaanse nationaliteit betrokken waren. De cijfers staan in het nieuwe Myria-jaarverslag, dat Knack, De Standaard en VRT NWS konden inkijken.

Herkomstlanden van sekswerkers met een profiel op QuartierRouge.be en Redlights.be in 2024:

Carrouselsysteem

Nog een andere indicatie van de trend is te vinden op QuartierRouge en RedLights, de belangrijkste Belgische websites waar prostituees hun diensten adverteren. ‘Dit jaar staat de teller op 3738 advertenties geplaatst door latina’s’, meldt Link Media, het bedrijf achter de websites. ‘Qua herkomstlanden springen Brazilië en Colombia eruit, gevolgd door Venezuela. De latina’s trekken altijd rond. Iemand die vandaag in Antwerpen aan de slag is, kan over een paar weken in Brussel opduiken.’

Volgens Myria heeft die mobiliteit een dubbel doel: ‘Enerzijds commercieel, volgens het principe ‘new in town’: een nieuwe sekswerker in een bepaalde regio trekt meer klanten aan. Anderzijds kunnen sekswerkers zo lokaal geen netwerk uitbouwen en kunnen ze buiten het vizier van de autoriteiten blijven.’

Het gevolg van al dat heen-en-weergereis is dat pandeigenaars een voorname rol spelen in het carrouselsysteem. ‘Aanvankelijk werd er vooral gebruikgemaakt van hotels, motels en huisjes in vakantieparken, nadien in privéwoningen. Vaak wordt er gehuurd via verhuurplatformen zoals Airbnb of Booking.com omdat het zo relatief anoniem kan’, schrijft Myria. ‘Sekswerkers huren die kamertjes tegen een hoge dag- of weekprijs, die ruim boven de marktprijs ligt. Het gaat om weekprijzen tussen 250 en 600 euro en dagprijzen tussen 30 euro en 150 euro.’

Telefonistas

Via WhatsApp namen we contact op met Danne, Stefany Latina en Bianca, enkele Latijns-Amerikaanse prostituees in België die adverteren op Redlights. ‘15 minuten 70 euro, 30 minuten 130 euro’, klinkt het in een van de antwoorden. ‘Anaal, blowjob, tongkus, 69 en vingers in de kont’. 

De berichten zijn niet door de sekswerkers zelf verstuurd, maar door zogenoemde telefonistas. ‘Zij beheren de online seksadvertenties’, zegt Stef Janssens, strategic advisor mensenhandel bij Myria. ‘Het zijn hun telefoonnummers die je ziet. De telefonistas beantwoorden de oproepen, regelen de afspraken met de klanten, geven hun het adres door waar de sekswerker zich bevindt, verwittigen de sekswerker dat er een klant komt, controleren de duur en de modaliteiten van de prestaties, en lichten hun bazen daarover in.’

Ook de taalbarrière wordt zo opgevangen, want de meeste latina sekswerkers spreken geen Nederlands, Frans of Engels.

Kwetsbaar

Prostitutie is legaal in België, en werd zopas officieel erkend als beroep. Wat is dan eigenlijk het probleem? ‘Veel sekswerkers afkomstig uit Latijns-Amerika werken autonoom in Europa en hebben controle over hun werk en leven’, schrijft ook Myria. ‘Ze doen dikwijls een beroep op tussenpersonen, vaak landgenoten, om wegwijs te raken in de seksindustrie in België of andere Europese landen.’

Boysproject, een deelwerking van CAW Antwerpen die advies geeft aan mannelijke en transgender sekswerkers, pleit voor nuance. ‘Het is niet zo dat je enerzijds goed sekswerk hebt en anderzijds boze pooiers en zware uitbuiting en verhalen uit films’, zegt Jasper Kerremans van Boysproject. ‘Er zijn gewoon heel veel verschillende soorten uitbuiting, en betere en minder goede werksituaties. Het is meestal niet zo dat de sekswerkers meteen door iemand verplicht worden om bepaalde handelingen te doen.’

Speurders bevestigen het ook: geweld en dwang zien ze veel minder dan vroeger. ‘De uitbuiting gebeurt vaak heel subtiel’, schrijft Myria. ‘Het dwingende aspect is minder aanwezig. De slachtoffers komen evenwel in situaties terecht waarin zij afhankelijk zijn van organisaties om geld te verdienen en waaruit ze soms moeilijk kunnen ontsnappen. Deze vorm van pooierschap valt veel moeilijker op te sporen, deels omdat de slachtoffers zich er niet altijd bewust van zijn dat ze worden uitgebuit. In sommige gevallen nemen sekswerkers het ook voor lief, omdat zij nog altijd meer verdienen dan in hun herkomstland en hun familie daarvan afhankelijk is.’

Dat de sekswerkers nauwelijks buiten komen, en dus niet in contact kunnen treden met terreinorganisaties en politiediensten, maakt hen nog eens extra kwetsbaar. ‘Hetzelfde geldt voor hun precaire administratieve, sociale en financiële situatie’, besluit Myria. ‘Doorgaans moeten ze de helft van hun inkomsten afstaan, maar het kan ook om een groter percentage gaan.’

Een halfuur na onze eerste ontmoeting in Rillaar zien we beide latina’s weer naar buiten komen. Ze hebben een trolley in de hand. Samen met drie anderen nemen ze de bus naar het station van Aarschot. Diezelfde avond nog is hun werklocatie op Redlights al gewijzigd naar ‘Antwerpen’.