‘Nieuwe kerncentrales bouwen, zoals N-VA wil, is geen ecorealisme maar ecoabsurdisme’

‘Het belerend vingertje van sommigen tegenover kernenergie was de afgelopen vijftig jaar verkeerd’, schrijft Maurits Vande Reyde. ‘Maar als reactie daarop de wetenschap en technologische evolutie opzij leggen, zoals N-VA nu doet, is minstens even absurd. In geen enkel realistisch scenario zijn kerncentrales nog economisch haalbaar.’

Nee, kernenergie is geen grote schandvlek. Het verzet ertegen de laatste halve eeuw was ideologisch gedreven. Wie tegen kerncentrales was, zat fout, punt. Ze waren onmisbaar in onze welvaart, en de keuze ervoor was in alle opzichten een groot succes. Het is een van de meest veilige en minst vervuilende energiebronnen gebleken: quasi CO2-neutraal én goed voor ongeveer de helft van onze energieproductie. Dat zijn harde feiten die je onmogelijk kan negeren.

Toch is kerncentrales langer in leven houden dan nodig onhoudbaar. Nieuwe centrales bouwen, zoals N-VA deze week voorstelde, is op dit moment in de geschiedenis het allerdomste wat je kan doen.

Economisch onhaalbaar

De reden is simpel: meer kernenergie zal ons allemaal gigantisch veel geld kosten. Enkel met massale overheidssteun is kernenergie leefbaar. Dat terwijl de prijs voor hernieuwbare energie weldra quasi nul zal zijn. Dat betekent kosteloze elektriciteit, kosteloos autorijden en zonder zorgen verwarmen. Waarom zou je dan hopeloos blijven vasthouden aan kernenergie, een energiebron die de energiefactuur alleen maar verder doet stijgen? Als je innovatie en ratio voorop zet, zit je met kernenergie – althans economisch – aan het verkeerde adres.

Het is dan ook bizar dat voorstanders van meer kernenergie geen oog hebben voor dat hallucinante economische kostenplaatje. Maarten Boudry en N-VA reppen er met geen woord over. Het is nochtans de kern van het belangrijkste vraagstuk in onze tijd: hoe kunnen we energie produceren die ons meer welvaart geeft zonder dat we er ons blauw aan betalen en het onze planeet op zeep helpt?

Kenenergie is de enige energiebron waarvan de kosten per kilowatt alsmaar stijgen in plaats van dalen. In de VS schoten de investeringskosten omhoog met factor vijf. In Frankrijk werd het drie keer duurder. Bij alle recente projecten voor nieuwe kerncentrales – in de VS, Finland of Frankrijk – steeg het oorspronkelijk beoogde kostenplaatje naar hallucinante hoogten. En dat allemaal op de kap van de belastingbetaler.

De Britse minister voor economie moest recent nog twee van de grootste nucleaire projecten in Europa schrappen met het schaamrood op de wangen. Reden: ‘Ik was niet langer bereid de kosten nog meer door te schuiven naar de belastingbetaler’. Maar voor N-VA is dat blijkbaar geen probleem.

Herinnert u zich de absurde subsidies voor groene stroomcertificaten nog? Nieuwe kerncentrales betekenen hetzelfde, alleen twintig keer zo erg. Alleen al het openhouden van de huidige centrales na 2025 kost ongeveer een miljard euro. Per jaar. Dat is twee keer zoveel als het hele budget voor nieuwe scholen.

N-VA wil dat bedrag aan kernenergie geven. En bovendien aan een bedrijf met een monopolie – ironisch genoeg het Franse Engie – dat de energiefactuur ongebreideld verder laat stijgen de komende vijftig jaar. Op de kosten van Jan Modaal. Dat is geen ecorealisme, maar ecoabsurdisme.

Nog erger wordt het wanneer je de opportuniteitskost in rekening neemt. In economische termen is het de stommiteit die je begaat door de verdere ontwikkeling van de ene investering (hernieuwbare energie) tegen te houden door te kiezen voor de andere (nieuwe kerncentrales).

Voorvechters van kernenergie beweren steevast dat hernieuwbare energie heel erg beperkt en onbetrouwbaar is. Dat is feitelijk onjuist. Met alle wind-, zon-, zee- en bio energie zitten we nu al aan ongeveer twintig procent van de productie. Helemaal niet slecht dus, voor energievormen die historisch gezien nog maar pas in volle ontwikkeling zijn geschoten.

Belangrijker nog: in tegenstelling tot kernenergie dálen de kosten voor hernieuwbaar spectaculair. Zonne-energie is de laatste vijf jaar de helft goedkoper geworden. In het geval van windenergie is dat dertig procent. De daling is zo overweldigend dat het zijn eigen wet heeft gekregen, die van Swanson: telkens het gebruik van hernieuwbare energie verdubbelt, daalt de kostprijs met een kwart. Hernieuwbaar kan nu probleemloos bestaan zonder overheidssubsidies. En net nu wil N-VA massaal inzetten op een energiebron die uitsluitend met massale staatsteun kan bestaan.

Uitdagingen

Akkoord, er zijn nog enkele obstakels te overwinnen voor we in het hernieuwbare paradijs komen: opslag en transport ervan zijn de belangrijkste uitdagingen. Twintig jaar geleden kon er misschien nog twijfel zijn of technologische evolutie dat voor mekaar zou krijgen. Vandaag niet meer: baanbrekende batterijen en slimme energienetten, die de warme, zonrijke plekken van Spanje verbinden met de koudste en donkerste uithoeken van Europa, zijn slechts een kwestie van tijd.

Bij kernenergie heb je die vooruitzichten niet. Technologische doorbraken zijn minimaal. Naast de gigantische kostprijs blijven kerncentrales bovendien afhankelijk van het verrijken van uranium. Dat is een grondstof die, net als olie of gas, op termijn gewoon op zal zijn. Heel het kernverhaal blijft al die tijd in handen van een klein aantal spelers met zeer grote macht over prijzen. Hernieuwbare energie daarentegen is decentraal. Dat betekent: iedereen zal energie gebruiken en het ook zelf automatisch produceren. De ultieme liberale energiemarkt is er één waarin elke consument evenveel macht heeft.

Nieuwe kerncentrales willen bouwen omdat je ‘niet in hernieuwbaar gelooft’: het tart elke logica. Vergelijk het met de online revolutie. Stel dat je een kwarteeuw geleden niet moest weten van de ontwikkeling van het internet. Dat je niet geloofde dat we snel allemaal een verbinding zouden hebben, waarmee je producten kon bestellen of een videokanaal met miljoenen kijkers zou kunnen starten vanuit je slaapkamer. Er waren bedrijven die dat deden, die vast bleven houden aan oude technologie, maar die zijn ondertussen failliet. En N-VA maakt krak dezelfde fout op vlak van energie.

We zullen nog een korte transitiefase moeten doorstaan voor het zover is. Nog in mijn leven echter zal de kost van energie dankzij hernieuwbare bronnen quasi nul zijn. Er zullen gebouwen die in staat zijn om zichzelf op te warmen, auto’s die volledig zelf rijden en smartphones die autonoom opladen. Het is een tijdperk dat eraan komt, zolang je vandaag de juiste keuzes maakt.

Het belerend vingertje tegenover kernenergie de afgelopen vijftig jaar was verkeerd, maar als reactie daarop de wetenschap en technologische evolutie opzij leggen, zoals N-VA nu doet, is minstens even absurd. In geen enkel realistisch scenario zijn kerncentrales economisch haalbaar. Tenzij je alles wil betalen met nog meer belastingen. Laat ons in de plaats daarvan alsjeblief gaan voor geloof in innovatie: het ecopositivisme.