Staatssecretaris voor Asiel en Migratie Nicole de Moor (CD&V) en haar voorganger Theo Francken (N-VA) gebruiken het Europese migratiepact om te goochelen met cijfers.
Theo Francken wil een asielpauze, zo zegt hij op X. Dat idee koestert hij al langer: eind 2022 klonk hetzelfde geluid op wat toen nog Twitter heette. Maar vandaag heeft Francken naar eigen zeggen een instrument gevonden dat hem daarbij kan helpen: het zogenaamde Europese Migratiepact, waarover de lidstaten en het Europees Parlement in december een ‘voorlopig’ akkoord sloten.
Helemaal in kannen en kruiken is dat Pact nog niet. Achter de schermen werken experts van de lidstaten druk verder aan de laatste details. Het is de bedoeling dat het definitieve akkoord de komende weken wordt afgeklopt. Nadien volgt nog een implementatieperiode van naar schatting twee jaar. Knack kon de allerlaatste versie bemachtigen om te kijken hoe de vork in de steel zit.
Verplichte solidariteit
Francken vertrekt van de verplichte solidariteit in het Migratiepact. Wanneer lidstaten aan de Europese buitengrenzen een hoge migratiedruk ervaren, zullen de andere bijspringen, zo luidt de afspraak. Dat kan door asielzoekers over de lidstaten te spreiden, door bijstand met personeel of materieel te verlenen, en door financieel bij te dragen – of een combinatie van de drie.
Dat gaat als volgt: de Commissie maakt geregeld een schatting van hoeveel migranten er het volgende jaar in Europa aankomen, erkend worden en terugkeren. Op basis daarvan berekent ze welke middelen en spreiding nodig zijn om dat alles in goede banen te leiden. De spreiding over de lidstaten zelf wordt bepaald door een verdeelsleutel die rekening houdt met het bbp en het inwoneraantal van de lidstaten.
Na die jaarlijkse schatting van de Commissie is het aan de lidstaten om te beloven hoeveel middelen ze willen uittrekken en hoeveel migranten ze via het spreidingsmechanisme willen opvangen. Wil pakweg België toch minder gespreide migranten opnemen dan dat de verdeelsleutel voorziet, dan moet het daar per niet opgevangen asielzoeker 20.000 euro voor betalen.
Omdat het huidige spreidingsmechanisme nieuw is en de twee vorige pogingen tijdens de migratiecrisis van 2015 in de soep draaiden, begint het Pact met relatief bescheiden aantallen. In het eerste jaar gaat het om een maximale Europese spreidingspool van 30.000 migranten, na het vierde jaar kan dat oplopen tot maximaal 120.000 migranten – al blijft het afwachten hoe dat precies vorm zal krijgen.
Asieldruk
Staatssecretaris voor Asiel en Migratie Nicole de Moor (CD&V) was tevreden met die afspraken. ‘Als we vandaag het Migratiepact hadden, dan zou het aantal asielzoekers in ons land dit jaar twee derde lager liggen’, klonk het midden december op haar website. Concreet betekende dat volgens De Moor ruim 20.000 minder asielzoekers in de eerste elf maanden van 2023 – van 31.500 naar 11.400.
Dat klopt niet. Het Migratiepact had daar niet voor gezorgd. De Moor trok de Europese verdeelsleutel – 3,2 procent voor België – met terugwerkende kracht open naar het totaal aantal migranten dat naar België zou zijn gekomen. Maar dat is niet wat er met het Pact zal gebeuren. De Europese verdeelsleutel is namelijk alleen van toepassing op de migranten in de spreidingspool van het Pact, en niet daarbuiten.
Het Pact kan er weliswaar voor zorgen dat het aantal asielzoekers dat Europa binnengeraakt, daalt. Maar het aandeel asielzoekers dat naar België komt eenmaal ze voorbij de buitengrenzen geraken, zal niet gelijk zijn aan het percentage dat ons land met de verdeelsleutel uit de spreidingspool moet opvangen. Wel integendeel: vermoedelijk zal het zoals de voorbije jaren een pak hoger liggen.
Wel zou België zelf een crisissituatie kunnen melden bij de Europese Commissie en hopen dat die daarmee akkoord gaat. Wel moet er dan onder de andere lidstaten voldoende appetijt zijn om het onevenredige aandeel asielzoekers over te nemen. Maar de 20.000 migranten waarover De Moor spreekt, lijkt wishful thinking – er zijn momenteel namelijk lidstaten die verhoudingsgewijs meer doen dan België.
Afkopen
Enter Theo Francken, die voor zijn asielpauzeplan met de cijfers van De Moor aan de slag gaat. Van de resterende 11.400 migranten die volgens de bedenkelijke berekeningen van De Moor nog met het Pact naar België zouden zijn gekomen, maakt Francken er 12.000. Vervolgens stelt hij voor dat België voor elk van hen 20.000 euro betaalt zodat ons land ze niet hoeft op te vangen.
‘Bij een normale instroom van nieuwe asielzoekers in Europa zou België er volgens De Moor 12.000 moeten opvangen’, aldus Francken op X. ‘We kunnen dus ook jaarlijks 240 miljoen euro (12.000×20.000) betalen in plaats van er 12.000 op te vangen’, aldus de voormalige staatsecretaris voor Asiel en Migratie. Op die manier, meent Francken, moet België niemand meer opvangen en is zijn vermeende asielpauze een feit.
Maar ook Francken slaat de bal mis. Het afkoopmechanisme dat Francken uit het Pact wil gebruiken, is alleen maar van toepassing op de asielzoekers die uit spreidingspool over de lidstaten worden verdeeld. Wat Francken met het Pact wil doen, laat het Pact helemaal niet toe – zijn plan impliceert namelijk grootschalige nationale grenscontroles, en ook dat is niet zomaar toegelaten.
Kortom: waar De Moor de verdeelsleutel uit een beperkt mechanisme foutief opentrekt naar alle migratie vanuit Europa, past Francken het beperkte afkoopsysteem toe op alle migranten die naar België zouden komen, en dat op basis van de verkeerde cijfers van De Moor.
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier