Mogelijke fraude met arbeidskaarten: ‘Konden Nicole de Moor en Jo Brouns niet even met elkaar bellen?’

‘Vlaanderen blijkt de zwakke schakel te zijn’, zegt Kamerlid Ben Segers (Vooruit).

Is er sprake van grootschalige fraude met arbeidskaarten, voornamelijk uit Turkije? Dat is de vraag waar zowel Vlaams minister van Werk Jo Brouns als staatssecretaris voor Asiel en Migratie Nicole de Moor (beiden CD&V) op moet antwoorden. De procedure voor de arbeidskaarten – ook bekend als gecombineerde verblijfsvergunningen of single permits – overspant verschillende bevoegdheidsniveaus.

Bij een gecombineerde verblijfvergunning doet een werkgever het papierwerk om werknemers (onder meer voor knelpuntberoepen) uit het buitenland voor meer dan 90 dagen naar België te brengen. De Vlaamse overheid, meer bepaald de Dienst Economische Migratie, controleert de aanvraag. Na een veiligheidscheck door de federale Dienst Vreemdelingenzaken (DVZ) moet het lokale consulaat het visum afgeven aan de werknemer.

Maar het was precies het consulaat-generaal in het Turkse Istanbul dat verdachte patronen opmerkte. ‘Zo was er sprake van een bedrijfje dat tien vrachtwagenchauffeurs nodig had terwijl de firma slechts één bestelwagen had’, zegt Ben Segers (Vooruit), wiens parlementaire vragen de bal aan het rollen brachten.

Als reactie op de vermoedens van fraude werden 800 goedgekeurde Turkse dossiers in oktober on hold gezet. Ook 80 Marokkaanse aanvragen werden geblokkeerd. Een werkgroep bestudeert nu alle individuele gevallen. ‘Maar deze zaak roept heel wat vragen op’, zegt Segers.

Waar is het volgens u misgelopen?

Ben Segers: Vlaanderen blijkt de zwakke schakel te zijn. De Dienst Economische Migratie dient te onderzoeken of de aanvrager in België wel reële economische activiteiten uitoefent, bijvoorbeeld door de jaarrekening na te kijken. DVZ en de consulaire diensten kunnen nauwelijks anders dan het verblijfrecht af te geven na groen licht uit Vlaanderen.

Uw partij Vooruit zit in de federale regering, niet in de Vlaamse. Het valt op dat u strenger bent voor die laatste regering.

Segers: Dat komt omdat de federale consulaire diensten veel meer dan hun job deden, terwijl Vlaanderen veel minder dan zijn job deed. Het is allemaal niet zo ingewikkeld, hoor. Als er plots een enorme stijging in het aantal aanvragen is, dan is de normale reflex om die stijging van dichterbij te bekijken. Aan Vlaamse zijde is men echter halsstarrig blijven goedkeuren. Ik wijt het aan een afvinkcultuur. Minister Brouns zegt dat hij de sociale inspectie achteraf stuurt, maar dan is het al te laat. Je moet streng controleren aan de poorten.

In oktober waren er al meldingen over vermoedelijke fraude. Toch duurde het tot februari voor er een werkgroep kwam.

Segers: Dat is inderdaad straf. Het was staatssecretaris De Moor die de verblijfsvergunningen van minister Brouns blokkeerde. Konden die twee partijgenoten dan niet even met elkaar bellen?

Vermoedt u mensenhandel, waarbij werknemers worden uitgebuit, of eerder een onheus migratiekanaal, waarbij overgevlogen werknemers in de illegaliteit verzeilen?

Segers: Beide zijn mogelijk. Sinds de Borealiszaak (een dossier van grootschalige mensenhandel op een werf in de Antwerpse chemische industrie, nvdr) weten we dat gecombineerde vergunningen gebruikt worden bij mensenhandel. Die zaak maakte duidelijk dat de werknemer wel erg afhankelijk is van de werkgever in de huidige procedure. Ook werken werkgevers vaak met dubbele contracten: één formeel contract voor de ogen van de Vlaamse administratie, en een ander met de ‘echte’ voorwaarden. Daarom heb je strenge controle vanuit Vlaanderen nodig. Een Vlaamse regering die niet controleert, is een Vlaamse regering die mensensmokkel, uitbuiting en zelfs mensenhandel faciliteert.

Volgens minister Brouns zijn ondertussen 38 van de 800 vergunningen ingetrokken. Valt dat niet al bij al mee?

Segers: Dit kan lang niet de eindbalans zijn.

De term ‘visafraude’ doet denken aan de zaak rond Melikan Kucam uit 2018. Zijn er gelijkenissen?

Segers: In dit systeem gaan malafide personen altijd op zoek naar de zwakste schakel. In 2018 was dat staatssecretaris Theo Francken (N-VA), die samen met zijn kabinet in de fout ging met het uitdelen van humanitaire visa. Nu loopt het mis op het Vlaamse niveau.