Nawal Farih (CD&V): ‘Het grootste verschil tussen Zuhal Demir en mij? Ik polariseer niet’

Terwijl haar partij in Sint-Niklaas de leden trakteerde op Belle Perez en De Romeo’s tijdens de familiedag, was Nawal Farih in Ankara. Via een missie van de Organisatie voor Veiligheid en Samenwerking in Europa (OVSE) hield het jonge CD&V-Kamerlid een oogje in het zeil bij de Turkse verkiezingen. Nu de huidige Turkse president Recep Tayyip Erdogan en zijn uitdager Kemal Kilicdaroglu een tweede ronde nodig hebben, moet ze misschien terug op 28 mei. ‘Ik was vertrokken met het idee van een gepolariseerd land, maar dat bleek mee te vallen. Iedereen is er open over zijn politieke voorkeur, burgers zitten in het T-shirt van hun favoriete kandidaat in een restaurant. Heel anders dan bij ons. En dat geldt ook voor het beheer van de stemlokalen. In Turkije zitten alle politieke partijen mee in de organisatie.’

Is dat gezond?

Nawal Farih: Dat is een groot vraagteken. Het bleef vriendschappelijk, en ze wisten dat ze het algemene belang dienden, maar ik verkies toch onze organisatie met burgers die uitgeloot worden.

Nergens in Europa stemden meer Turken voor Erdogan als bij ons: ruim 72 procent. Nochtans wordt hij in het Westen gezien als een leider met autocratische trekken.

Farih: Misschien word ik opnieuw waarnemer, dus ik mag me niet uitspreken over politieke voorkeuren. Ik zag wel de uitspraken van de Vlaamse minister Zuhal Demir (N-VA). Blijkbaar wil zij Vlamingen van Turkse afkomst het onmogelijk maken om op Erdogan te stemmen. Je kunt voor of tegen Erdogan zijn, maar als overheid bepalen op wie je wel en op wie je niet mag stemmen? Nee, dat is geen goed idee.

(Lees verder onder de preview)

Vindt u het dan niet eigenaardig dat Turkse Belgen van de tweede en derde generatie kunnen stemmen voor de leiders van een land dat ze hoogstens als vakantiebestemming kennen?

Farih: Dat is nu eenmaal hun democratisch recht. Je nationaliteit mag je niet willekeurig ontnomen worden. Wie ben ik om daartegen in te gaan? Demir spreekt vanuit een gevaarlijk buikgevoel. Dat is niet hetzelfde als op een ‘laagdrempelige’ manier aan politiek doen. Ik probeer ook de taal van de mensen te spreken. Maar het grootste verschil tussen Demir en mij is dat ik niet overga tot polariseren en stigmatiseren.

Demir surft wel richting grote electorale winst in Genk en bij uitbreiding Limburg.

Farih: Daar ben ik niet van overtuigd. Met de Vlaamse minister van Landbouw Jo Brouns hebben we iemand die op korte tijd erg populair geworden is. Vraag in Limburg maar eens wie Jo Brouns is. Het antwoord zal luiden: de minister die wél vecht voor de boeren en onze Limburgse economie.

Zuhal Demir spreekt vanuit een gevaarlijk buikgevoel.

In september zette CD&V-voorzitter Sammy Mahdi de regering-Jambon op het spel voor een uiteindelijk niet behaalde hogere indexering van het Groeipakket, het vroegere kindergeld. Zoiets vergeet N-VA-voorzitter Bart De Wever niet snel.

Farih: We willen de zegen van de burger, niet die van Bart De Wever. Het kindergeld is zó’n belangrijk thema voor ons. Plots horen we partijvoorzitter Conner Rousseau (Vooruit) zeggen dat hij 500 miljoen euro kindergeld wil weghalen van de gezinnen (om te investeren in kinderopvang en warme schoolmaaltijden, nvdr). En dat voor een partij die de koopkracht zo hoog in het vaandel draagt.

Of ik hoorde minister van Onderwijs Ben Weyts (N-VA) zeggen dat je het kindergeld beter rechtstreeks aan de scholen geeft. Het is al geruime tijd duidelijk dat er een stille coalitievorming aan de gang is tussen de N-VA en Vooruit. Ze onderschatten de impact van het kindergeld op armoedebestrijding. Ik ben in de cité in Genk opgegroeid: ik garandeer u dat het kindergeld niet alleen voor de schoolfactuur dient, maar ook om kinderen in te schrijven bij verenigingen, hobby’s en culturele evenementen. Je hebt school smart en street smart, dat tweede bouw je op naast school.

Hebt u ook zo’n T-shirt met ‘Fikken af van de kinderbijslag’, waarmee Mahdi werd gefotografeerd?

Farih:(lacht) Ik heb die niet gekregen omdat ik in Turkije was. Maar ik heb meteen een exemplaar gevraagd aan onze communicatiedienst.

Is het niet cynisch om daarmee rond te lopen terwijl diezelfde Vlaamse regering bespaart op de kinderbijslag?

Farih: Dat is niet juist, wij hebben er altijd voor gevochten. Dankzij de CD&V is er vorig jaar nog 270 miljoen euro extra vrijgemaakt voor kinderbijslag. De CD&V stapt ook niet in een nieuwe Vlaamse regering zonder dat de kinderbijslag wordt geïndexeerd. Wij gaan die rode lijn fel bewaken en als het dan botst: so be it. We zullen ook vechten voor onze ideeën over tewerkstelling. Conner Rousseau wil mensen na twee jaar werkloosheid aan een staatsjob helpen. Hij zou de lijst van knelpuntberoepen eens moeten bekijken: het zijn er 234. Onze bedrijven en ondernemers schreeuwen om werknemers.

(Lees verder onder de preview)

Rousseau zou ook andere cijfers eens beter mogen bekijken. Van alle werkzoekenden is 40 procent al na drie maanden opnieuw actief op de arbeidsmarkt. Niet iedereen die geen baan heeft is een luilak die op de bank chips zit te eten. We moeten streng zijn voor mensen die onvoldoende moeite doen om te werken, sociale uitkeringen zijn een vangnet en geen hangnet. Wie langdurig inactief is, moeten we dan ook intensief begeleiden waar nodig. Maar volgens Rousseau mogen huismoeders straks niet meer voor hun kinderen zorgen.

Over een thuisblijvende moeder zei hij: ‘Die vrouw rijdt ook wel op onze wegen, haar kinderen gaan naar onze scholen en als ze ziek is, kan ze ook rekenen op onze gezondheidszorg. Ik vind dat iedereen die kan werken, zijn deel moet doen.’

Farih: Een huismoeder of -vader dóét zijn of haar deel. Waarom moeten zij verplicht op de arbeidsmarkt gaan? Van socialisten had ik verwacht dat ze zich meer zorgen zouden maken over het miljonairszoontje dat niet wil werken, dan over de huismoeder die een gezin probeert te runnen. Vooruit wil beheren om te controleren, de CD&V toont vertrouwen om te begeesteren. Als gezinnen financieel kunnen functioneren met één inkomen, moet we hen die ruimte laten. Laten we ons concentreren op mensen die misbruik maken van onze sociale zekerheid en hen activeren via drie wegen: de sociale economie, een verplichte cursus voor een knelpuntberoep of een job in de privé.

Ik vind het logisch dat ik als moslim bij de CD&V ben, maar niet dat die vraag steeds terugkomt.

Dat afzetten tegenover andere partijen gaat jullie blijkbaar goed af. Kijkt de CD&V al uit naar een oppositiekuur na de verkiezingen?

Farih: Dit gaat niet over profilering. Je zult mij nooit horen schreeuwen dat het hip is om oppositie te voeren. Het is hipper om beleid te voeren áls dat voldoende aandacht heeft voor onze gezinnen, de werkende Vlaming en onze middenklasse.

Je kunt ook te lang besturen. Nadat de CD&V decennialang het Vlaams welzijnsbeleid heeft vormgegeven, blijven bij de burger vooral de wachtrijen in de zorg en de schandalen in de kinderopvang hangen.

Farih: En daar reageren we kordaat op. Er is een onderzoekscommissie over de kinderopvang opgericht en we hebben investeringen vrijgemaakt. Het gaat om een verdubbeling sinds de start van de kabinetsperiode, en op termijn willen we het budget nog eens verdubbelen naar 2 miljard euro per jaar. Maar welzijn is het departement waar het per definitie nooit genoeg zal zijn.

Ik kijk trouwens niet alleen naar de Vlaamse regering, maar ook naar de federale minister van Volksgezondheid Frank Vandenbroucke (Vooruit). De betaalbaarheid van de zorg verloopt bijna volledig federaal, en daar is nog heel wat werk. Ik leg een voorstel op tafel om de derdebetalersregel te automatiseren. Dat is niet alleen beter voor de patiënt, maar ook voor de betaalbaarheid van het gezondheidssysteem.

(Lees verder onder de preview)

Waarom?

Farih: Vandaag stellen mensen een bezoek aan de eerstelijnszorg uit, zoals de huisarts en de tandarts. Naar schatting 260.000 gezinnen staan op de rem omdat ze bang zijn dat ze hun doktersfactuur niet kunnen betalen. Daardoor verergeren hun klachten alleen maar. En dan moeten ze naar de specialisten in de tweedelijnszorg. Gevolg? Lange wachtrijen en grote kosten voor onze gezondheidszorg. Als je iedereen automatisch – naargelang van het inkomen – 1 of 4 euro laat betalen in de eerstelijnszorg, heb je een sterker beleid met vroege detectie en voorkom je uitstel van zorg. Bovendien verminder je zo administratieve rompslomp: mensen moeten niet meer met hun briefje naar het ziekenfonds voor een terugbetaling. Vooral voor sociaal kwetsbaren betekent dat een kopzorg minder. Die vergeten problemen voor vergeten Vlamingen: dat is exact waar christendemocraten wél de klemtoon op leggen.

(Lees verder onder de preview)

U begon uw politieke carrière op het kabinet van de voormalige Vlaamse welzijnsminister Jo Vandeurzen. Het Laatste Nieuws beschreef hoe hij als consultant zo’n zeven uur bijkluste bij het Agentschap Zorg en Gezondheid, wat hem naar eigen zeggen 953 euro opleverde. Had hij dat beter niet gedaan?

Farih: Ik vond het extreem pijnlijk om te zien hoe hij werd afgeschilderd. In mijn ogen was het een karaktermoord. Ik wil heel graag oproepen tot voorzichtigheid. Straks heeft werkelijk niemand nog zin heeft om als politicus te beginnen. Dat is een gevaarlijke tendens.

(Lees verder onder de preview)

Dat doet de politieke kaste zichzelf toch aan? Sommige politici kregen meer pensioen dan wettelijk toegestaan.

Farih: Dat maakt mij ook kwaad. In Genk komen mensen soms naar mij met hun verzuchtingen over de politiek, maar al bij al krijg ik weinig persoonlijke verwijten te horen. Voor iedereen ben ik nog altijd Nawal.

Volgens de laatste peiling van de VRT en De Standaard bent u lid van de op een na kleinste partij van Vlaanderen. CD&V behaalt 9,2 procent, dat is meer dan 6 procentpunt minder dan in 2019.

Farih: Dat klopt, maar we hebben nog een jaar. We hebben een goeie mix van mensen met veel ervaring en een opkomende generatie. Onze parlementsleden en ministers zijn strijdvaardig, de handdoek ligt nog lang niet in de ring. We hebben goesting om terug te vechten. Maar we zijn ons er wel van bewust dat het niet makkelijk wordt in het huidige politieke klimaat.

Doorgaans zijn we niet zo geïnteresseerd in het privéleven van politici, maar in uw geval is het politiek relevant. Uw relatie met Sammy Mahdi is algemeen bekend.

Farih: Die transparantie vond ik belangrijk. Ik moet zeggen dat het vrij goed is ontvangen – ook de pers is er goed mee omgegaan. We krijgen vaak de vraag om een dubbelinterview te geven, maar dat weiger ik per definitie. Ik heb zelf hard getimmerd aan mijn carrière, mijn relatie mag die niet overschaduwen. Overigens, ik kan werk en liefde goed gescheiden houden. Ik reken erop dat mijn omgeving dat ook doet.

Sommige partijgenoten koesteren wel jaloezie. In februari klaagden anonieme partijleden nog dat u nooit iets zegt dat in zou gaan ‘tegen de islamitische gevoeligheden’.

Farih: Wat zijn dat dan, die gevoeligheden? Ik sta bekend als een parlementslid dat zich uit over álle uitdagingen, maar wel met respect en zonder onnodig te schofferen. Ik kom op voor alle minderheden: van ouders die thuisblijven voor hun kinderen, tot kwetsbare doelgroepen en lgbtqi+. Onlangs hadden we een voorval in Genk waartegen ik me fel tegen heb uitgesproken (medewerkers van de stad werden belaagd door leerlingen van het Atlascollege Techniek & Innovatie tijdens een actie rond IDAHOT, de dag tegen haat jegens lgbtqi+, nvdr).

Is de CD&V een logische keuze voor moslims?

Farih:(geprikkeld) Ik krijg die vraag vaker: wat doet een moslim bij een christelijke partij? Ten eerste is het niet ‘christelijk’, maar ‘christendemocratisch’. En daarbij: stelt u die vraag ooit aan socialisten, een partij die zegt dat er nauwelijks plaats is voor religie in de samenleving? Voor ons is er zeker plaats voor religie, in alle samenhorigheid en diversiteit. Dus ja, ik vind het logisch dat ik bij de CD&V ben, maar nee, ik vind het niet logisch dat die vraag steeds opnieuw terugkomt.