Na Knack-onderzoek: Zuhal Demir trekt zich terug uit filmvoorstelling van complotdenkers

Een ‘exclusieve voorstelling’ van de controversiële film Sound of Freedom in Kinepolis Antwerpen, waarop minister Zuhal Demir (N-VA) het woord zou nemen, blijkt na onderzoek van Knack georganiseerd door complotdenkers die op sociale media fulmineren tegen ‘pedofiele elites’ en ‘satanisch ritueel misbruik’. Demir en het Vlaams Expertisecentrum voor Kindermishandeling distantiëren zich nu van het evenement.

In de Verenigde Staten was het de onverwachte filmhit van deze zomer: Sound of Freedom, een misdaadthriller over een reddingsoperatie van ontvoerde en seksueel uitgebuite kinderen. De plot is gebaseerd op het leven van Tim Ballard, een voormalige Amerikaanse geheim agent die tien jaar geleden Operation Underground Railroad stichtte, een niet onbesproken organisatie die zich kant tegen mensenhandel en kindermisbruik.

Rond de film en het succes ervan ontstond de voorbije maanden controverse.

Kinderbloed

Met de film zelf is niet veel verkeerd. Sound of Freedom is een eerder middelmatige actiethriller, knap gemaakt met een beperkt budget. De film krijgt wel de kritiek dat hij niet echt een accuraat beeld geeft van mensen- en kinderhandel, maar het blijft natuurlijk een fictieproduct. De controverse draait vooral om enkele betrokkenen.

De diepgelovige conservatieve hoofdrolspeler Jim Caviezel staat bijvoorbeeld al jaren bekend als aanhanger van denkbeelden uit de extreme Pizzagate- en QAnon-complottheorieën. Believers denken onder andere dat er een globale heimelijke elite van ‘satanische pedofielen’ bestaat die op massale schaal kinderen zouden misbruiken. Die ‘pedofiele elite’ zou daarbij uit kinderbloed ‘adrenochrome’ oogsten, zogenaamd een krachtige drug. In interviews ter promotie van Sound of Freedom bleef Caviezel verhalen over ‘pedofiele elites en adrenochrome’ rondstrooien.

Gevolg: een conservatief-religieus segment van het publiek waar de reclamecampagne van Sound of Freedom zich op richtte trok massaal naar de bioscoop, en de film kreeg een cultstatus onder complotdenkers. Filmstudio Angel Studios en regisseur Alejandro Monteverde ontkennen echter dat Sound of Freedom verbonden is met de QAnon-beweging. ‘Iedereen die deze film bekijkt, weet dat hij niet over complottheorieën gaat’, stelde de studio. ‘Het gaat niet over politiek.’

Ook Monteverde verwerpt het QAnon-label en benadrukte in een interview met het vakblad Variety dat de kern van de film – waarvan hij ook coscenarist is – al dateert van 2015, voor er ooit van sprake was van QAnon.

Tegelijkertijd is ook Tim Ballard sinds het uitkomen van de film van zijn voetstuk gevallen. Hij verliet zijn organisatie Operation Underground Railroad na een intern onderzoek over wangedrag. Eerder deze week kwam het nieuws dat hij door vijf vrouwen wordt aangeklaagd voor seksueel misbruik. Hij zou de vrouwen hebben gerekruteerd om zijn echtgenote te spelen tijdens missies om kinderen te bevrijden en hen in die rol ook hebben gemanipuleerd tot seksuele handelingen.

Spiritueel taalgebruik

Deze week kregen alle Vlaamse media een bericht in de bus dat de vzw All Hearts Open (AHO!) op 3 november een ‘exclusieve screening’ van de film organiseert in een Antwerpse Kinepoliszaal. Die zou plaatsvinden in aanwezigheid van regisseur Alejandro Monteverde, zijn echtgenote en ex-Miss USA Ali Landry, maar ook van Ballard en Caviezel – die laatste staat aangekondigd als ‘te bevestigen’.

Het persbericht viel onder andere op door het spirituele taalgebruik, waarbij de vertoning kennelijk is bedoeld om ‘niet alleen de maatschappelijke dialoog te bevorderen, maar ook om heling te bieden aan het innerlijke en vaak getraumatiseerde kind-in-ons-allen’.

All Hearts Open strikte voor het evenement ook enkele bekende Vlaamse namen, onder wie Vlaams minister van Justitie Zuhal Demir (N-VA), strafpleiter Walter Van Steenbrugge, en Tim Stroobants van het Vlaams Expertisecentrum Kindermishandeling (VECK). Het VECK is door de Vlaamse Overheid erkend als partnerorganisatie voor de ondersteuning van de gepaste omgang met kindermishandeling in Vlaanderen. Over Demir werd aangekondigd dat ze de filmvoorstelling zou inleiden met ‘een korte maar krachtige boodschap’; Stroobants en Van Steenbrugge zouden aansluiten bij een navolgend panelgesprek. Onder aan de website van het evenement prijkte het logo van de Vlaamse overheid als een van de steunende organisaties, naast Kinepolis Film Distribution en de website Doorbraak.

Schild & Vrienden

Wie zit achter All Hearts Open? De vzw is in april 2023 opgericht door Wouter Opdenacker, Steve Van Herreweghe en Jonathan Bossaer. Opdenacker staat vooral bekend als bezige bij in de bredere Vlaamse Beweging, ook in de meest radicale vleugels daarvan. Hij is ex-preses van de Nationalistische Studentenvereniging, was persverantwoordelijke van de IJzerwake en was eerder ook betrokken bij Schild & Vrienden van Dries Van Langenhove. Sinds de coronajaren draait zijn activisme voornamelijk rond het ondersteunen en organiseren van evenementen met coronasceptici.

Steve Van Herreweghe is een psycholoog die tijdens de coronacrisis op het voorplan trad. Zijn organisatie De Gouden Burgerbeweging lokte controverse uit door deel te nemen aan een coronabetoging met protestborden die verwezen naar antisemitische complottheorieën. Eerder dit jaar werd Van Herreweghe door de tuchtraad van de Psychologencommissie voor twee jaar geschorst vanwege zijn uitlatingen over de coronapandemie. (Van Herreweghe ging in beroep tegen deze uitspraak; de procedure loopt nog.)

Op sociale media, waar hij zich uit als hevig tegenstander van de coronavaccins, noemt hij de coronacrisis onder meer een ‘plandemie’ die ‘man-made gecreëerd’ zou zijn ‘om Agenda 2030 uit te rollen’. Agenda 2030 is de overkoepelende titel voor de Duurzame Ontwikkelingsdoelstellingen van de Verenigde Naties. Complotdenkers vermoeden daarachter allerlei schimmige bedoelingen.

Jonathan Bossaer was voor 2020 vooral bekend door zijn activisme tegen het hiv-stigma. Zijn campagne Positively Alive kon in 2019 nog op politieke steun rekenen. Tijdens de coronapandemie begon Bossaer op sociale media eindeloos veel berichten van complotdenkers en antivaxers te retweeten. Ook noemt hij de pandemie een ‘scamdemic’ (oplichterij) en promoot hij QAnon-auteurs zoals Martin Geddes.

Op 12 september 2020 schreef hij op Twitter: ‘Ik heb meer dan 400 uur onderzoek gedaan sinds het begin van de pandemie en ik heb mijn visie op Trump compleet moeten veranderen. Hij is niet wat de media van hem maken. Niets is wat het lijkt. Het gaat allemaal over de kinderen.’ (Binnen de QAnon-mythologie heeft voormalig Amerikaans president Donald Trump het aura gekregen van een soort messiasfiguur die achter de schermen zou strijden tegen de vermeende ‘pedofiele elite’.)

‘Satanisch ritueel misbruik’

Wat motiveert de stichters van All Hearts Open om de vertoning van Sound of Freedom te organiseren?

Van Herreweghe schrijft op 21 juni 2023 op Twitter dat ‘jaarlijks 8 miljoen kinderen (worden) vermist, gebruikt, verkocht en vermoord o.l.v. elitaire pedofiele kringen die aan de “top” van machtstructuren staan’.

Op 4 juli, de dag dat Sound of Freedom in de zalen komt in de Verenigde Staten, schrijft Van Herreweghe: ‘Het gaat voor een heuse collectieve shock zorgen omwille van de ernst van de wereldwijde seks-trafficking, misbruik en offering van kinderen. 2 miljoen kinderen, jaarlijks, in de handen van satanisten, pedofielen en adrenochrome verslaafden.’ Hij spreekt verder over de film als deel van een ‘Plan’ dat tot een ‘Ontmaskering’ zal leiden: ‘Regeringen zullen vallen, bekende koppen zullen rollen, de collectieve woede zal ongekende hoogtes kennen (…). It will Sound and feel like Freedom.’

Ook Bossaer spreekt op zijn sociale media al langer over ‘de wijdverspreide internationale kinderhandel, de uiterst goed georganiseerde globale netwerken, de pedofilie, het satanisch ritueel misbruik, het folteren en offeren van kinderen door hooggeplaatsten, en het chantagesysteem dat daarmee samenhangt en ervoor zorgt dat dit alles in stand kan worden gehouden’. Hij noemt het ‘het thema der thema’s’.

Eind juni 2023 retweet Bossaer een promofilmpje van Sound of Freedom-acteur Jim Caviezel die zich uitspreekt ‘tegen de mainstreammedia die de waarheid over adrenochrome en orgaanroof bij kinderen proberen in de doofpot te stoppen’. Op 21 juli 2023 spreekt Bossaer persoonlijk Neal Harmon van Angel Studios aan op Twitter, met de vraag ‘of er een mogelijkheid bestaat om de distributierechten (van Sound of Freedom) aan te kopen voor mijn land’.

Eind september trekken Van Herreweghe, Opdenacker en Bossaer naar Amsterdam, waar ze dineren met regisseur Alejandro Monteverde en zijn echtgenote. Daar slagen ze erin om hen te overtuigen aanwezig te zijn op een speciale vertoning van Sound of Freedom. Met Kinepolis Film Distribution spreekt All Hearts Open af om de film en een zaal ter beschikking te stellen. Ze nemen contact op met sprekers zoals Tim Stroobants van het VECK en Walter Van Steenbrugge voor een panelgesprek. Ook Demir zegt daarop haar aanwezigheid toe.

Wanneer Knack de stichters van All Hearts Open confronteert met hun berichten op sociale media stellen ze dat het niet de bedoeling is om het daarover te hebben op de vertoning: ‘Vanuit AHO! blijven we in deze context buiten de discussie over mogelijke complotten. We focussen ons op de immense problematiek van child trafficking. Vandaar ook de organisatie van dit mooie en unieke evenement. We hopen samen met u dat bovengenoemde gruwelijkheden geenszins werkelijkheid zijn.’

‘Kinderen chippen’

In de coronasceptische kringen waarin Van Herreweghe, Bossaer en Opdenacker tijdens de coronapandemie een aanhang verzamelden, was er heel wat kritiek op de beslissing om Zuhal Demir uit te nodigen. Daarbij werd verwezen naar het stikstofbeleid van de minister, haar eerdere pleidooi voor verplichte coronavaccinatie, of gewoon naar een algemene antipolitieke houding.

Het zette All Hearts Open aan tot een update op Facebook dat de organisatie ‘zich niet laat kapen door politici noch door valse verhalen die over deze film de ronde doen’, en dat ze zich verzet tegen ‘pedofilie, mensenhandel en het “chippen van kinderen”’.

Dat laatste is een verwijzing naar een ándere complottheorie, die stelt dat Sound of Freedom niet bedoeld is om kinderhandel aan te klagen maar dat er een stiekem plan achter schuilt om bij kinderen zendertjes in te planten.

Steve Van Herreweghe probeerde de kritiek op de aanwezigheid van Demir weg te masseren. ‘Bottom-up sensibiliseren doen we. Deze onderdompeling zal haar voeden’, schrijft hij over het uitnodigen van de minister. En elders: ‘Bottom-up creatie is piramidegewijs vanop de bodem, waar wij de belastingslaven zitten, daarboven zit de politiek, daarboven de grotere machten. Als wij 1 minister kunnen onderdompelen in ons bad, onze missie, ons hart, en daardoor iets in beweging kunnen brengen van onderen uit dan gaan we daarvoor.’

Demir en Vlaams Expertisecentrum voor Kindermisbruik zeggen af

Het kabinet Demir had aanvankelijk positief gereageerd op de uitnodiging door All Hearts Open. ‘De strijd tegen seksuele uitbuiting is een strijd waar onze minister al langer op inzet, en via film kun je een belangrijk maatschappelijk debat in de kijker zetten.’

Maar de berichten van de vzw-stichters op sociale media veranderen dat. ‘Daaruit blijken heel andere, op z’n minst vreemde insinuaties en doeleinden dan we hadden afgesproken en blijkt een volledig gebrek aan transparantie vanuit de organisatie naar ons toe. Dat wekt geen vertrouwen.’

Het kabinet kondigt daarom aan dat Demir niet aanwezig zal zijn, en zich distantieert van het evenement. Ook de subsidieaanvragen van All Hearts Open zijn afgewezen.

De toezegging om het logo van de Vlaamse overheid te gebruiken in de promotie van de screening van Sound of Freedom berust op een misverstand, zo zegt het kabinet-Demir. ‘Desondanks zullen we op beleidsniveau de strijd tegen seksuele uitbuiting voortzetten, en lijkt het minstens even belangrijk dat we de strijd tegen seksuele uitbuiting niet laten uitbuiten voor andere motivaties.’

Ook Tim Stroobants van het Vlaams Expertisecentrum voor Kindermisbruik zegt aan Knack dat hij zich bedacht heeft. ‘De informatie die me de voorbije dagen over de organisatie bereikte en het gebrek aan tegemoetkomende reactie vanuit de organisatie, brengen me tot de conclusie dat ik niet kan deelnemen aan dit event en het panelgesprek. De organisatie kan zich zo niet voldoende losmaken van de uitspraken die wijzen op complotdenken en antidemocratische overtuigingen.’

Walter Van Steenbrugge reageert als volgt: ‘Ik heb een hekel aan fake en zinloze complotten, maar als ik uitgenodigd word voor een debat dan ga ik daarop in, omdat tegenspraak de enige remedie is tegen one-liners en ondoordachtheid.’

Na de afzeggingen beweert All Hearts Open op Facebook dat het voornamelijk naar de overheid is gestapt ‘omdat hiertegenover ook een aanzienlijke subsidie stond’. ‘Mochten we andere sponsors gevonden hebben binnen zo’n kort tijdsbestek, dan hadden we resoluut niet (!) voor de politieke inmenging gekozen’, schrijft AHO nu.

Vooral Van Herreweghe toont zich op Facebook boos over het afzeggen van Demir: ‘Het zijn lafaards. We lossen het wel op zonder subsidies.’