‘Na het rapport over bevolkingsgroei in Nederland: welke lessen voor Vlaanderen?’

‘Ook in dit land zal men de demografie in het oog moeten houden omdat de beschikbare ruimte aardig vol is’, schrijft Herman Matthijs na de publicatie van een opmerkelijk rapport in Nederland.

Maandag bracht de Nederlandse staatscommissie ‘Demografische ontwikkelingen 2050’ haar rapport uit over de bevolkingsaangroei. Onze noorderburen tellen momenteel 17,9 miljoen inwoners en dat op een landoppervlakte van 41.543 vierkante kilometer. Dat geeft een dichtheid van zowat 417 mensen per vierkante kilometer.

Deze commissie werd in juli 2022 geïnstalleerd door het kabinet Rutte IV, en dat is nog steeds de regering in lopende zaken met de rechts-liberale VVD, het links-liberale D66, de ChristenUnie en het christendemocratische CDA. Begin zomer 2023 viel Rutte IV over, jawel, de asiel-migratiekwestie.

Tijdens de campagne voor de laatste Tweede Kamerverkiezingen hebben drie politieke partijen getallen geplakt op het aantal migranten: de BoerBurgerBeweging (BBB), de Partij voor de Vrijheid (PVV) van Geert Wilders en het Nieuw Sociaal Contract (NSC) van Pieter Omtzigt. Deze verkiezingsoverwinnaars zitten nu aan tafel met de VVD over een regeringsvorming.

De staatscommissie ‘Demografische ontwikkelingen 2050’ bestaat uit academici en politici en adviseert om een gematigde groei van de bevolking te onderbouwen. Dat zou dan moeten neerkomen op een bevolking richting 19 à 20 miljoen mensen tegen 2050. Het zou de veroudering van de bevolking moeten opvangen.

Het rapport stelt dus wel een duidelijke grens aan die groei, want anders komt Nederland uit op 23 miljoen inwoners. Die veel te snelle demografische groei zorgt voor te dure en onoplosbare problemen inzake vervoer, milieu, huisvesting, onderwijs, sociale cohesie, enzovoort. Aan de bevolkingsdichtheid en het aantal inwoners zijn er grenzen, aldus de commissie.

En dus zegt ze dat er maatregelen moeten komen inzake studiemigratie en vraagt ze zich af waar de grenzen zijn inzake de internationalisering van het onderwijs. Ook stelt zich de vraag hoe dat men het aantal asielzoekers kan inperken.

De studie pleit onder andere voor opvang in de regio’s, maar moet ook concluderen dat de PVV de ontwikkelingshulp wil afschaffen en de VVD daar zwaar wil op besparen. Is een ‘opt-out’, een uitstapmogelijkheid in het kader van de Europese Unie een oplossing?

Tenslotte is er de arbeidsmigratie: hoe valt die in te perken? Het is gemakkelijker om limieten te stellen voor mensen van buiten de Europese Economische Ruimte (EER), omdat er vrij verkeer van mensen is binnen de EER. Selectievere arbeidsmigratie en het niet meer ontwikkelen van alle economische activiteiten in Nederland (bijvoorbeeld slachterijen) worden door de commissie naar voor geschoven.

België en Vlaanderen

Als men deze Nederlandse oefening zou toepassen op België komen we tot de volgende conclusies. België heeft in totaal 11,7 miljoen inwoners. Met de belangrijke opmerking dat het hier gaat om personen die ingeschreven staan in het rijksregister. Hoeveel mensen in illegaal verblijf er zijn, is officieel niet gekend. Wat dus ook inhoudt dat de feitelijke bevolking een stuk hoger ligt dan het officiële administratieve cijfer.

De Belgische bevolking is gestegen van 10,2 miljoen in 2009 tot 11,7 miljoen eind 2023. Met andere woorden, over een termijn van 15 jaar zijn hier 1,5 miljoen mensen bijgekomen of een gemiddelde van 100.000 per jaar. Dat is evenveel als de bevolking van de stad Leuven.

Met een oppervlakte van 30.688 km² heeft het Belgische koninkrijk een bevolkingsdichtheid van 383 personen per vierkante kilometer. Dat is minder dan Nederland, maar dat heeft te maken met de veel lagere dichtheid in het Waalse gewest. Vlaanderen heeft een bevolking van 6,8 miljoen mensen. Op een landoppervlakte van 13.626 km². Dat geeft een dichtheid van liefst 490 personen per vierkante kilometer. Dat is meer dan in Nederland.

Dus stelt zich de vraag of de politiek ook iets gaat doen. En gaat er nu ook op Belgisch/Vlaams bestuursniveau iets gebeuren? Want ook in dit land zal men de demografie in het oog moeten houden omdat de beschikbare ruimte aardig vol is – en dat in combinatie met een verouderde bevolking.

De regering Rutte IV heeft de moed gehad om dit heikele thema van demografie en migratie te laten bekijken door een commissie. Nu is het aan de Nederlandse politiek om er iets mee te doen. Benieuwd of de zuiderburen er ook zin in hebben.