‘N-VA heeft niet gebracht wat ze beloofde en wat veel van haar kiezers hadden verwacht’

Vanuit Sicilië is twitteraar Philip Roose erin geslaagd om in de Wetstraat een naam te worden als dwarse opiniemaker. Jarenlang behoorde hij tot het N-VA-kamp, nu spaart hij ook voor die partij zijn kritiek niet: ‘In het boerkini- en hoofddoekendebat loopt de N-VA zelfs het Vlaams Belang achterna.’

‘Geert Bourgeois noemde het jongste zomerakkoord van de Vlaamse regering “historisch”. Ik stel voor dat we de geschiedenis laten beoordelen wat historisch is.’ Philip Roose zit niet verlegen om een cassante uitspraak, en zo kent twitterend Vlaanderen hem ook: als de kerel die vanuit Italië de Vlaamse politiek onder vuur neemt. Jarenlang verdedigde hij door dik en dun de N-VA, haar beleid en haar politici. Hij kreeg zelfs de reputatie van een Twitter-trol – het voetvolk dat de eigen partij kritiekloos bezingt en genadeloos inhakt op politieke tegenstrevers. Maar sinds kort is er een ‘Philip Roose 2.0′: een even conservatieve en Vlaams-nationalistische stem als vroeger, maar lang niet meer zo’n blinde fan van de partij waarvan hij ooit lid was. ‘Of de N-VA voor “meer en beter Vlaanderen” heeft gezorgd? Misschien is het beter dat ik daar niet op antwoord.’

Ik heb een bericht gekregen uit de partij waar ik mijn vragen bij heb. Bij de N-VA zijn er mensen die moeten leren omgaan met kritiek.

Philip Roose is een N-VA’er van het allereerste uur. Op 13 oktober 2001 was hij een van de driehonderd oud-VU’ers die in de Schelp van het Vlaams Parlement een naam kozen voor hun nieuwe partij – Nieuw-Vlaamse Alliantie (N-VA) – en daar ook het manifest en de beginselverklaring opstelden. In 2002 was hij een van de oprichters van de jongerenafdeling van de N-VA aan de KU Leuven. Daar leerde hij latere top-N-VA’ers kennen als Sander Loones, Piet De Bruyn, Sarah Smeyers en Theo Francken, ‘en bij Bart De Wever volgde ik als student geschiedenis nog een seminarie’.

Toch komt Philip Roose niet uit een Vlaams nest. ‘We gingen niet naar de IJzerbedevaart en er zaten geen collaborateurs in de familie. (lacht luid) Maar ik hield wel van provoceren: in de fakbar van de Letteren hief ik al eens een Vlaams lied aan, tot grote consternatie bij de progressieven daar aan de toog. (schatert) Zo ben ik: ik zeg nogal snel wat ik denk. Thuis en op school bij de jezuïeten hebben ze me geleerd dat je kritisch moet blijven tegenover jezelf en tegenover elk standpunt of idee. Het was ook nooit mijn bedoeling om op Twitter voortdurend mijn mening te geven over de Vlaamse politiek, dat is zo gegroeid. Als student was ik ook niet zo bezig met ideologie. Ik was eerder een romantische Vlaams-nationalist. Ik wilde meer en een beter Vlaanderen, en daarom stond ik achter Geert Bourgeois. Hij had ook een boekje geschreven dat mij erg aansprak: De puinhopen van Paars. Mijn ouders hadden altijd CD&V gestemd, maar na de Burgermanifesten van Guy Verhofstadt waren ze naar de Open VLD geëvolueerd. Tijdens de paarse regering, een van veel woorden maar weinig daden, zijn we N-VA’ers geworden.’

Sinds enige tijd schrijft Roose voor Doorbraak.be, een rechtse opiniewebsite. Een paar weken geleden verscheen daar van zijn hand Wij zijn conservatief. Pleidooi voor een conservatief beleid in de 21e eeuw. Het werd een doorwrocht werkstuk dat duidelijk uitlegt wat ‘conservatief’ vandaag kan beteken. De tekst is ondertussen ondertekend door een vijftigtal mensen, onder wie heel wat N-VA’ers. Het brede publiek kan Roose sinds kort kennen van Bella Figura, een vermakelijk boek over Waarom de Italianen zo Italiaans zijn, dat hij samen met Joost Houtman schreef. Het verscheen eind mei en is nu al aan zijn vierde druk toe – stilletjesaan mag het een besteller worden genoemd. Op de druk bijgewoonde voorstelling in de Mechelse boekhandel De Zondvloed daagden N-VA’ers als Peter De Roover en Siegfried Bracke op, laat op de avond verscheen ook Theo Francken. De staatssecretaris waardeert zijn oude vriend nog altijd, getuige daarvan zijn oproep op Twitter aan de redactie van het VRT-programma De Afspraak op Vrijdag, eind mei: ‘Sjonge, wat een bloedarmoede in dat programma. Ik wil Philip Roose ook wel eens horen.’ Philip Roose kent de N-VA, en de N-VA kent Philip Roose.

Heeft de N-VA de voorbije vier jaar in de federale en Vlaamse regering voor ‘meer en beter Vlaanderen’ gezorgd? Dat was toch haar belangrijkste belofte bij de verkiezingen van 2014?

Philip Roose: (denkt na)Op federaal niveau moest de N-VA in 2014 natuurlijk aan een tweederdemeerderheid raken om een nieuwe staatshervorming te kunnen doorvoeren, en dat zat er niet in. Het was dus de juiste tactiek van de N-VA om te wachten: het moet gedaan zijn dat de Vlamingen aan de Franstaligen een staatshervorming vragen en daar vervolgens duur voor moeten betalen. We kunnen beter afwachten tot de Franstaligen zelf vragende partij zijn voor een staatshervorming. Tot zover: oké. Maar in plaats van voor een staatshervorming zou de N-VA wel moeten zorgen voor fundamentele sociaaleconomische hervormingen. Want vergis u niet, veel N-VA-kiezers waren geen Vlaams-nationalisten, zij stemden op die partij omdat ze grondige hervormingen en een beter bestuur beloofde. Vaak was dat zelfs de voornaamste reden om voor de N-VA te stemmen.

En waar staan we nu?

Roose: Van de sociaaleconomische hervormingen is tot op vandaag bitter weinig te merken. Ik zeg niet dat er niets is gebeurd, maar de toestand van de begroting en het uitblijven van de gezondmaking van de overheidsfinanciën zijn dé zwakke punten van de N-VA. Van de sociaaleconomische hervormingen is veel minder terechtgekomen dan werd voorgespiegeld en dan de N-VA-kiezers hadden verwacht. Vandaar dat ik tegenwoordig veel ontgoochelde N-VA-kiezers hoor.

U was eind vorig jaar erg boos op minister van Binnenlandse Zaken Jan Jambon (N-VA) omdat hij de fusie van de Brusselse politiezones toch niet doorvoerde, waar velen in het kader van goed bestuur al zo lang op aandringen. U dreigde toen dat u uw N-VA-lidkaart zou terugsturen.

Roose: Ik was dat echt van plan, maar ben soms een beetje lui. (lacht) Ik wilde ook niet voor extra dramatiek zorgen. Ik heb dit jaar gewoon mijn lidmaatschap niet meer vernieuwd.

Een paar maanden geleden twitterde u: ‘Vraagje: wat doet de N-VA, buiten Theo Francken, eigenlijk in die regering?’ Antwoordt u zelf eens: wat doet de N-VA in de regering-Michel?

Roose: De N-VA heeft zich in de federale regering vooral verstopt achter de andere coalitiepartners. Dat hoort ze niet graag, maar het is zo en dus zeg ik het.

Francken zoekt soms de grens op, dat weet hij zelf ook wel. Het probleem zit ‘m bij partijgenoten die denken dat ze Theo moeten imiteren.

Toch krijgt de N-VA weinig kritiek uit eigen rangen. Zeker niet vanuit de eigen partij, maar ook niet vanuit de Vlaamse Beweging.

Roose: De N-VA is tussen 2012 en 2014 sterk gegroeid, had personeel nodig en heeft toen veel en vooral jonge mensen aan zich gebonden. Misschien verklaart dat een beetje waarom er zo weinig kritiek komt uit de Vlaamse Beweging. Trouwens, met de klassieke leden van de Vlaamse Beweging kon de N-VA niet veel aanvangen. Als voorzitter van de N-VA-studentenafdeling van de KU Leuven kreeg ik veel uitnodigingen van allerlei Vlaamse verenigingen. Overal kwam ik dan dezelfde ringbaardflaminganten tegen. Die waren toen al niet meer relevant voor de Vlaamse zaak. Bart De Wever zag dat ook, en hij had overschot van gelijk dat hij zich van hen afkeerde en brede maatschappelijke steun zocht. Want de Vlaamse zaak is niet de zaak van één partij, ook niet van de N-VA, wel van álle Vlamingen.

De N-VA slaagt erin om zo goed als elke kritiek uit eigen kringen in de kiem te smoren.

Roose: De N-VA is een strak geleide partij, vooral als het op communicatie aankomt. Intern is er wel debat, maar men waakt erover die meningsverschillen binnenskamers te houden. Ik heb aan de universiteit van Parma een master in marketing en management gevolgd. Het valt mij op dat de N-VA precies handelt zoals Coca-Cola: men beschouwt de partij als een merk. In eigen huis wordt er bij Coca-Cola natuurlijk ook gediscussieerd over hoe het zijn producten in de markt zet. Maar zodra dat beslist is, wordt er op één manier gecommuniceerd, en die lijn wordt strak bewaakt. Dat doet de N-VA ook.

Dient dat de democratie? Een partij is toch geen bedrijf?

Roose: De N-VA boekt er in elk geval zeer veel succes mee. Ik hoop alleen dat men intern het debat mag blijven voeren. Als de partijleiding niet meer naar andere meningen luistert, en als er geen alternatieve standpunten aan bod kunnen komen, dan kom je in een bubbel terecht. Ik vrees een beetje dat de N-VA in de tunnel van het eigen gelijk zit. Het gevolg is dat bijvoorbeeld Hendrik Vuye en Veerle Wouters uit de partij stapten, al waren er ook wel andere redenen. Alleen Jan Peumans durft het aan om wat vrijer te spreken – hij kan dat, omdat hij toch geen ambities meer heeft. Zo moedig is dat dus ook weer niet.

Is er ooit enige vorm van overleg geweest tussen u en de N-VA over uw tweets, bijvoorbeeld over wat er wel of niet gezegd kon worden?

Roose: Er is nooit enige coördinatie geweest tussen mij en bijvoorbeeld de afdeling sociale media van de N-VA. Af en toe correspondeer ik wel met sommige N-VA-kopstukken, maar dat komt omdat we met elkaar bevriend zijn. Daar zit geen strategie achter.

Heeft de N-VA u ooit op de vingers getikt als u zich kritisch over de partij uitliet?

Roose: Ik krijg zowel negatieve als positieve commentaar vanuit de partij. Ik heb een bericht gekregen waar ik om het zacht uit te drukken mijn vragen bij heb. Bij de N-VA zijn er wel een paar mensen die moeten leren omgaan met kritiek, met een andere visie.

De traditionele media krijgen vandaag veel kritiek, ook van de N-VA: ze zouden zich niet aan de feiten houden, journalisten zijn vooringenomen, ze verspreiden fake news.

Roose: Veel journalisten zitten op sociale media, en posten daar niet alleen hun artikels maar geven er ook hun eigen mening. Dan zie je bijvoorbeeld dat een journalist een opinieverhaal van een heel duidelijke politieke strekking bejubelt. Tja, zo ondergraaft hij wel de geloofwaardigheid en ‘objectiviteit’ van zijn artikels en van het medium waarvoor hij werkt. En hoe minder geloofwaardig de pers wordt, hoe meer mensen gaan geloven wat obscure websites aan nepnieuws of half-nepnieuws verspreiden. Geloofwaardige media zijn dus een belangrijke pijler van de gezonde democratie. Maar een positief gevolg van de falende traditionele media is dan weer dat een initiatief als Doorbraak.be best succesvol is.

U publiceerde er recent uw Pleidooi voor een conservatief beleid in de 21e eeuw, een tekst die veel weerklank kreeg.

Roose: Weet u wat mij verbaast? Dat een Vlaamse wijnexportmanager vanuit Sicilië via het internet dat debat moet voeren. Er zijn honderden parlementsleden met nog veel meer medewerkers die allemaal goed worden betaald, en die ook boeken zouden kunnen lezen en essays zouden kunnen schrijven. Toch zie ik zie daar weinig of niets van. Waar houden die zich hele dagen en weken mee bezig? Hoe dan ook, ik en enkele geestesgenoten vonden het tijd om een ideologische onderbouw te geven aan een belangrijke stroming in Vlaanderen: het rechts-conservatisme.

Is de N-VA een rechts-conservatieve partij?

Roose: De N-VA is gesticht als een Vlaams-nationalistische partij, niet als een rechts-conservatieve organisatie. Bart De Wever heeft dan dat rechts-conservatieve project in de partij gestalte gegeven. Maar dan moet hij ook de daad bij het woord voegen: als de N-VA een rechts-conservatieve partij wil zijn, moet ze zich ook zo gedragen. De laatste tijd zie ik dat de N-VA zich steeds meer als een rechts-populistische partij opstelt.

Geeft u eens een concreet voorbeeld.

Roose: In het boerkini- en hoofddoekendebat is de N-VA duidelijk de rechts-populistische toer opgegaan en loopt ze zelfs het Vlaams Belang achterna. Rechts-populisten zoals Vlaams Belang zijn net als links-populisten zoals Groen heel goed in het aankaarten van de problemen en vooral in het overdrijven ervan, maar ze komen niet met realistische oplossingen. De ene zegt dat alle migranten slecht zijn, de andere vindt alle migranten goed. De ene vindt de islam een bedreiging voor het Avondland, de andere vindt de islam fantastisch en is blind voor culturele verschillen. Maar ze geven al 30 jaar geen antwoord op de uitdagingen waarmee we worden geconfronteerd. In mijn bureau hangt een spreuk: ‘Wie bij mij met een probleem komt, zonder al over de oplossing te hebben nagedacht, is deel van het probleem.’

U verdedigt in uw conservatief manifest het principe van de vrije keuze in het boerkini- en hoofddoekendebat.

Roose: Persoonlijk vind ik de boerkini en ook de hoofddoek een patriarchale visie op de vrouwelijke seksualiteit. Maar zolang het een vrije keuze is van de vrouw om ze te dragen, moet je ze niet verbieden. De overheid moet die keuzevrijheid wettelijk vastleggen. Meer nog, ze moet die keuzevrijheid garanderen. Natuurlijk is die keuzevrijheid niet absoluut, zoals de vrije meningsuiting ook niet absoluut is. Maar wie de keuzevrijheid beperkt, moet daarvoor geen goede maar wel zéér goede redenen hebben. En die hoor ik niet van de N-VA.

Dus plaagt u de partij met tweets als: ‘Als vrouwen hun billen mogen opspuiten, waarom mogen anderen hun lichaam dan niet in een preutse boerkini steken?’

Roose: De N-VA mag tegen een hoofddoek zijn, maar dan moet ze dat wel duidelijk onderbouwen. Nu zwengelt ze daarover om de zoveel tijd een debat aan, zonder dat er ooit degelijke argumentatie naar boven komt. En ze slaagt er dan ook niet in om dat verbod door te drijven.

En stel dat ze er morgen in zou slagen om de hoofddoek of boerkini te verbieden, dan nog blijft mijn vraag: hoe kun je een Vlaams sociaal weefsel opbouwen als je al op voorhand een deel van de mensen die hier geboren en getogen zijn uitsluit? Bart De Wever spreekt wel graag over dat ‘Kostbare Weefsel’, maar hij zal dat toch met iedereen moeten opbouwen? België telt vandaag 7 procent moslims, en dat worden er ongetwijfeld meer. Die mensen zijn vaak hier geboren, dus moet men samen met hen de Vlaamse samenleving uitbouwen. Doe je dat door om de zoveel tijd te debatteren over de boerkini en de hoofddoek? Ik denk het niet. Trouwens, veel moslims zijn centrumrechts en conservatief. Ideologisch staan ze vaak dichter bij de N-VA dan bij Groen, SP.A of een andere progressieve partij.

De jonge filosoof Othman El Hammouchi schreef bijvoorbeeld mee aan uw conservatief manifest.

Roose: Precies. U moest eens weten hoeveel haatmails ik daarover heb gekregen, alleen maar omdat een moslim die uitkomt voor zijn sociaal-conservatieve overtuiging het conservatief manifest mee kon ondertekenen. Mijn mailbox zat vol bagger. Ik weet wel, op Twitter wordt alles wat scherper geformuleerd, maar je kunt toch een béétje hoffelijk en beleefd zijn? Ik geef onmiddellijk toe dat ik daar in het verleden zelf ook veel minder rekening mee hield dan vandaag. Zeker politici zouden steeds beleefd moeten zijn en niet moeten schofferen. Want wat bereik je daar concreet mee?

Je moet direct contact blijven hebben met je kiezers en dat goed onderhouden. Theo Francken doet dat prima

U lijkt erg uw best te doen om Theo Francken niet bij naam te noemen.

Roose: Nee hoor, Theo is een zeer emotioneel man en zoekt soms de grens op. Dat weet hij zelf ook wel. Het probleem zit vooral bij al die andere partijgenoten die denken dat ze Theo moeten imiteren en dan over de schreef gaan. Dat gezegd: in haar omgang met sociale media ligt de N-VA nog altijd mijlenver voor op de andere partijen. Bij de N-VA wordt het allemaal goed georganiseerd en gecoördineerd, en zo hoort het ook. Sociale media zijn vandaag voor heel wat mensen een voorname bron van informatie, je kunt de potentiële kiezers rechtstreeks bereiken en hebt de traditionele media niet meer nodig. Tegenwoordig wordt er voortdurend, dag in dag uit, campagne gevoerd en de sociale media spelen daarbij een belangrijke rol. Je moet direct contact blijven hebben met je kiezers en dat goed onderhouden. Theo Francken doet dat prima.

We moeten het ook nog hebben over de prestaties van de Vlaamse regering, die volgens minister-president Geert Bourgeois net een ‘historisch akkoord’ afsloot.

Roose: Ja, zo noemde Bourgeois dat zelf, maar wat staat er concreet in het akkoord? De Vlaams regering heeft vooral beslist wat er over een paar jaar moet gebeuren, maar dat kan iedereen. Ik kan ook zeggen dat ik over drie jaar zal stoppen met roken en mezelf daar complimenten over geven. En wat heeft de N-VA binnengehaald? Ik heb het toen al getweet: ‘dat er geen pelsen meer mogen worden geproduceerd, dat autorijden duurder wordt en dat het enige Vlaamse foie gras-bedrijf de deuren mag sluiten’. En om dat dan ‘historisch’ te noemen… (zucht)

Conclusie: de N-VA heeft zowel op federaal als op Vlaams niveau niet voor de beloofde ‘Verandering voor Vooruitgang’ gezorgd?

Roose: De N-VA heeft niet gebracht wat ze beloofde en wat veel van haar kiezers hadden verwacht. Velen zijn daarover teleurgesteld, en hopelijk volgt er na de verkiezingen niet nog eens vijf jaar van dat. Maar welk alternatief heeft de conservatieve N-VA-stemmer? Het Vlaams Belang is populistisch en stelt zich sociaaleconomisch eerder links op. Wat de Open VLD wil, blijft moeilijk in te schatten. De CD&V was vroeger een standenpartij, maar is vandaag een centrumlinkse partij.

De CD&V heeft wel nog Hendrik Bogaert en Pieter De Crem.

Roose: Hendrik Bogaert mag af en toe eens wat lawaai maken om zijn kandidatuur op de kieslijst te verantwoorden. Hij doet dat met standpunten die soms extremer zijn dan die van het Vlaams Belang. Hoe kun je bijvoorbeeld zeggen dat hoofddoeken verboden moeten worden als meer dan 5 procent van de bevolking moslim is? Waarop is dat gebaseerd? Waar is de ideologische onderbouw? Nee, dan liever Pieter De Crem, dat is nog een echte conservatief die het heeft over burgerzin en zelfredzaamheid. En hij is ook nogal Amerikaansgezind. Alleen ben ik het natuurlijk niet met hem eens als hij het over België en het koningshuis heeft.

Ik vind het een terechte bekommernis of de massa-immigratie van mensen met een bepaalde culturele achtergrond wel een meerwaarde is voor een democratische samenleving

U was zo ontgoocheld in het Vlaamse en federale regeringsbeleid dat u ermee dreigde om de Italiaanse nationaliteit aan te vragen.

Roose: Ik weet niet of men dat als een dreigement ziet, misschien zouden velen dan juist heel gelukkig zijn. (lacht) Maar daarmee wacht ik tot na de verkiezingen – dan kan ik met mijn stem nog een beetje wegen. Als Vlaams-nationalist lig ik ook niet wakker van de Belgische nationaliteit.

Verschilt Italië veel van België en Vlaanderen, of juist niet? U woont in Sicilië, een eiland waarop duizenden Noord-Afrikaanse vluchtelingen aankomen die Theo Francken eigenlijk niet in Europa wil.

Roose: Toch speelt het migratiethema een veel belangrijkere rol in Midden- en Noord-Italië dan in Zuid-Italië en Sicilië. Hier zijn de sociaaleconomische problemen veel belangrijker in het kiesgedrag. Natuurlijk hebben we in Sicilië ook wel wat overlast van de vele bootmigranten, maar er is in Sicilië altijd overlast geweest. Vandaag is het vuil in Sicilië, vroeger was het er ook vuil! Al met al hebben de mensen hier weinig problemen met de migranten, en ik zie ook weinig racisme. In Noord-Italië ligt dat anders. Daar valt de situatie meer te vergelijken met Vlaanderen: de mensen hebben er een zekere rijkdom, kennen een bepaald welvaartsniveau en zien dat bedreigd door de migranten.

Reageren Noord-Italië en Vlaanderen te verkrampt op de komst van nieuwkomers?

Roose: Ik vind het een terechte bekommernis of de massa-immigratie van mensen met een bepaalde culturele achtergrond wel een meerwaarde is voor een democratische samenleving. En zet die instroom van nieuwelingen onze waarden niet te zeer onder druk? Vergeet ook niet dat in Italië 5 miljoen mensen in bittere armoede leven. Zij zien dat die vluchtelingen worden opgevangen – en dat hoort zo – maar intussen ontvangen die arme Italianen nauwelijks iets. Dan wordt het zeer begrijpelijk dat zij roepen dat de massamigratie moet worden gestopt en dat zij voor extremistische partijen stemmen. En het is ook begrijpelijk dat veel Italianen de Europese Unie de schuld geven van alle problemen die daarbij ontstaan, omdat Europa er niet in slaagt de vluchtelingen over alle landen te verdelen.

De Vlaamse Beweging moet niet zo verkrampt omgaan met de Rode Duivels

Realiseren zij zich dat Italianen ooit zelf migrant geweest zijn, op weg naar de VS maar ook naar België?

Roose: Dat argument wordt gebruikt, maar het slaat niet aan. Je kunt beide ook niet vergelijken. Sicilië had in de jaren vijftig en zestig veel meer gemeen met het toenmalige Vlaanderen en België dan vandaag bijvoorbeeld Sudan met eender welk Europees land. Bovendien was er toen geen sprake van ongecontroleerde massamigratie zoals nu. De ene migratie is de andere niet. Kijk naar mij, ik ben zelf ook een migrant.

Zijn uw kinderen Vlaming of Italiaan?

Roose: Italiaan, maar ze spreken ook Nederlands.

Voor wie hebben ze gesupporterd tijdens het WK voetbal?

Roose: Voor de Rode Duivels. Ook al omdat Italië zich niet kon kwalificeren. (lacht)

Hebt u ook voor de Rode Duivels gesupporterd?

Roose: Ik vind het belachelijk dat sommige Vlamingen daar een probleem van maken. Vlaanderen is een deel van België en dus steun ik de Rode Duivels. De Vlaamse Beweging moet niet zo verkrampt omgaan met de Rode Duivels, het gaat over voetbal en over samen feest vieren. Natuurlijk heb ik voor de Rode Duivels gesupporterd!