Volgens ex-cabinetard Jürgen Vanpraet weigeren de Franstalige partijen institutionele hervormingen. Vlaams minister voor Omgeving en Justitie Zuhal Demir (N-VA) reageert bezorgd. ‘Dit is funest voor de vervolging van milieuovertredingen.’
Na het vertrek topexpert Jürgen Vanpraet bij het kabinet van minister van Binnenlandse Zaken Annelies Verlinden (CD&V) luidt Vlaams minister voor Omgeving en Justitie Zuhal Demir (N-VA) de alarmbel. Volgens haar is er qua communautaire hervormingen geen tijd te verliezen, in het bijzonder op het vlak van het milieu.
Hoewel de milieuwetgeving Vlaams is, zijn de opsporing en vervolging van overtredingen ervan federale materie. In theorie staan federale wetten en Vlaamse decreten op gelijke juridische hoogte. ‘Maar Vlaamse regelgeving wordt als tweederangs beschouwd’, zegt Demir. De minister zwaait met cijfers: van alle milieuovertredingen leidt slechts 15 procent tot een dagvaarding of minnelijke schikking.
‘Dat is geen keuze van parketten en politie. Naar hen werp ik geen steen’, zegt ze. ‘Het probleem zit bij de kaduke staatshervorming, die een efficiënte aanpak in de weg staat. Als verdere institutionele hervormingen uitblijven, zal dat funest zijn voor de vervolging van milieuovertredingen.’
Demir: ‘Vandaag ontsnappen te veel vervuilers door een bevoegdheidsprobleem of komen ze er van af met een vaak te lage bestuurlijke boete. Zo’n 50 procent van de ongeveer 7000 milieudossiers wordt nu bestuurlijk (en dus niet strafrechtelijk, nvdr) afgehandeld omdat er federaal niet vervolgd wordt. Dat is beter dan niks, maar het is lang niet wat het juridisch kan en moet zijn.’
Demir pleit daarom voor een eigen Vlaamse vleugel binnen de parketten. Zo zou Vlaanderen zelf klemtonen kunnen leggen in de vervolgingsprioriteiten, met name op milieuovertredingen. ‘Eigenlijk is deze evolutie de logica zelve’, zegt Demir. ‘Een gezonde democratische staat bestaat uit een wetgevende, uitvoerende en een rechterlijke macht. Die eerste twee pijlers staan er in Vlaanderen. De rechterlijke macht niet.’
Maar voor zo’n omwenteling is dus een grondwetsaanpassing nodig.
N-VA-partijcongres
Op het gebied van justitie is Vlaanderen vandaag maar voor een beperkt aantal zaken bevoegd, zoals enkelbanden en slachtofferbegeleiding. Demir heeft steevast gepleit voor een bevoegdheidsoverdracht naar de deelstaten. Vorig jaar richtte de minister zelfs een Vlaams Agentschap Justitie en Handhaving op, naar eigen zeggen om klaar te zijn voor een groter pakket aan bevoegdheden na 2024. Aan het roer staat Bob Van den Broeck, Demirs gewezen kabinetschef.
In ieder geval komt de wens naar meer autonomie niet toevallig van een N-VA-minister. In de aanloop naar het N-VA-partijcongres van volgend jaar en de verkiezingen van 2024 blijven de Vlaams-nationalisten het confederalisme hoog in het vaandel dragen.
Volgens advocaat en opiniemaker Hugo Lamon is de kwestie in eerste instantie ideologisch gedreven. ‘De vraag naar de opsplitsing van justitie bestaat al lang, maar of dat de aanpak ook efficiënter maakt, daar zijn de meningen verdeeld over’, zegt hij.
Als voorbeeld geeft hij de Raad voor Vergunningsbetwistingen, het Vlaamse bestuursrechtscollege dat sinds 2009 de taken van de Raad van State heeft overgenomen op het vlak van omgevingsvergunningen. ‘Iedereen is het erover eens dat de Raad voor Vergunningsbetwistingen niet efficiënter werkt dan de Raad van State. Wat we zelf doen, doen we niet altijd beter.’
Daarnaast moet de politiek zich de vraag stellen of het überhaupt nodig is om zaken te criminaliseren, vindt Lamon. ‘Misschien lukt het gewoonweg beter via een goede bestuurlijke handhaving, zonder dat de correctionele rechtbank noodzakelijkerwijs tussenkomt.’
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier