Een nieuw Federaal Energie Comité moet de voortgang van het energiepact monitoren. Leden: de overheid, het VBO en de industrie. ‘Dit is gewoon een nieuwe lobbyclub,’ hekelt SP.A.
Sluiten de kerncentrales in ons land tegen eind 2025? Die wettelijk vastgelegde deadline werd door de regering dan wel herbevestigd in het energiepact, maar kan niet zonder aanzienlijke kanttekeningen. Zo is bekend dat N-VA-voorzitter Bart De Wever, wiens partij in zowel de Vlaamse als de federale regering de grootste coalitiepartner is, geen voorstander is van het energiepact. Hij vreest dat de kernuitstap en de energietransitie bedrijven zoveel zullen kosten dat er jobs verloren gaan in ons land.
Om die bezorgdheid tegemoet te komen zal de regering-Michel werken met een energienorm, die erover moet waken dat de kosten niet hoger worden dan in onze buurlanden zodat de bedrijven niet aan concurrentievermogen moeten inboeten. Ook de bevoorradingszekerheid moet gewaarborgd blijven en intussen wil ons land ook de klimaatakkoorden van Parijs honoreren. De monitoring van al die elementen zou mee in handen komen van een nieuw Federaal Energie Comité (FEC), waarin de federale overheid en de gewesten rond de tafel zitten met de werkgeversorganisaties en captains of industry.
De oprichting van de FEC werd vorige week vrijdag officieel goedgekeurd door de federale ministerraad. De facto zal het Comité input vragen van een reeks bestaande instellingen. De Nationale Klimaatcommissie volgt nu al de voortgang van de klimaatakkoorden op, Elia controleert al de bevoorradingszekerheid en de CREG staat in voor studies naar de evolutie van energieprijzen. ‘Een energienorm avant la lettre,’ klinkt het bij SP.A, dat zich grote zorgen maakt over de bevoorrechte positie die het VBO en de industrie opeens krijgen. Zij belanden nu in een comité dat verscheidene min of meer onafhankelijke organen overschaduwt, klinkt het. ‘Michel heeft ons energiebeleid verkocht.’
‘We hebben al zoveel instellingen die jaarlijks rapporten afleveren, en er zijn de administratie en het kabinet van de minister,’ zegt SP.A-Kamerlid Karin Temmerman. De FEC is volgens haar dan ook overbodig, tenzij het zou gebruikt worden om de hele samenleving in de dialoog te betrekken. Dat lijkt nu amper het geval. ‘Het sociaal overleg is helemaal weg. Geen vakbonden, geen middenveld, geen vertegenwoordigers van de burgers of van de KMO’s. Dit is gewoon een nieuwe lobbyclub.’
De tegenstanders van de energietransitie hebben nu al de meerderheid in het Federaal Energie Comité.
Industriële spelers en werkgeversorganisaties schoven de voorbije jaren natuurlijk ook aan tafel op kabinetten. In die zin is de nieuwe structuur enkel een formalisering van de soms bevoorrechte gesprekslijnen die informeel al bestonden. ‘Maar nu wordt het een officieel orgaan. We weten allemaal dat stemmen in de meerderheid liefst kernenergie willen behouden, en dat geldt ook voor het VBO en de industrie. Op die manier hebben de tegenstanders van de energietransitie nu al de meerderheid in het Federaal Energie Comité. Dit is du jamais vu, hoor.’
Te vrezen valt, aldus Temmerman, dat de bedrijven en de industrie – die nota bene de grootste CO2-uitstoot produceren – de poortwachters van de energietransitie worden, en die in hun voordeel kunnen sturen wanneer de kosten voor hen enigszins verhogen. ‘Of er zullen kosten afgewenteld worden op de kleine KMO’s en de gezinnen, omdat die nu eenmaal niet in het overleg zullen zitten. Wraakroepend is het: gezinnen betalen nu al veel meer voor hun energie dan de grote bedrijven, en toch zullen ze niet in het overleg zitten.’
Opvallend is dat er, in de schoot van de CREG maar tegenwoordig veeleer onafhankelijk daarvan, tegelijk al een Adviesraad Gas en Elektriciteit bestaat waarin die bredere vertegenwoordiging wel het geval is. De overheid zit er samen met werknemers, werkgevers, producenten, netbeheerders, milieuverenigingen, marktbeheerders en vertegenwoordigers van zowel kleine als grote verbruikers. Die Adviesraad, die onder de voogdij van Energieminister Marie-Christine Marghem (MR) valt, heeft bovendien als expliciete doelstelling om ‘een discussieforum te zijn over de doelstellingen en strategieën van het energiebeleid’.
De Adviesraad heeft de laatste jaren aanzienlijk aan belang ingeboet. Onder minister Marghem is de raad enigszins uit het oog verloren: zelfs de regeringscommissarissen zouden vervangen moeten worden, omdat de leden al jaren niet meer door de minister benoemd zijn, ook al moest dat wel gebeuren. ‘We hebben ook een inhoudelijk reglement dat niet eens goedgekeurd is,’ zegt voorzitter Peter Claes. Emblematisch voor de situatie van de Adviesraad is dat ze zelfs niet geconsulteerd werd voor de ontwikkeling van het Nationaal Energie en Klimaatplan van de regering-Michel. Claes zegt daardoor verrast geweest te zijn. ‘We hebben de minister daarover een brief gestuurd, waarna ons advies alsnog gevraagd werd.’
Dat op het kabinet-Marghem verbaasd gereageerd werd dat de Adviesraad nog bestond, toont hoezeer die in de vergetelheid is geraakt. Marie-Ange Dhondt, woordvoerster van minister-Marghem, wijst wel op het verschil tussen de Adviesraad en het FEC. ‘Het Federaal Energie Comité heeft als doel het energiepact te monitoren en na te gaan of het pact op federaal niveau gerealiseerd kan worden. De Adviesraad richt zich veeleer op de marktwerking.’
Het was bovendien een bewuste keuze om de sociale partners niet in het FEC te laten zetelen, zo klinkt het nog. ‘De bedoeling was om het Comité zo neutraal mogelijk te houden.’ Bij SP.A wordt dat als volgt geparafraseerd: ‘het is duidelijk dat Marghem van de vakbonden af wil en daarom een nieuw vehikel opricht.’
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier
