‘Met het vaccineren hinkt de EU achterop en binnen de EU hangt België achteraan in het rijtje’

Het aantal gevaccineerden in de VS, het Verenigd Koninkrijk en de Europese Unie loopt ver uit elkaar. Ook binnen de EU zijn er grote verschillen. Hoe komt dat toch?

Één maand geleden, op 28 december, werd de vaccinatiecampagne tegen corona in ons land opgestart. En om het zacht uit te drukken: er is wat kritiek op het verloop daarvan. Er zijn problemen met de bevoorrading, dosissen werden niet gevraagd omdat vergeten was een handtekening te plaatsen, injectiespuiten werden te laat besteld, het vaccineren verloopt te traag. Begin dit jaar gaf minister van Volksgezondheid Frank Vandenbroucke (SP.A) nog toe dat de vaccinatie bij ons langzaam op gang kwam, maar hij noemde dat ‘slim’: ‘We zijn niet bij de snelste, we zijn heel voorzichtig gestart, en ik denk dat dat wijs is.’ Ondertussen zijn we bijgebeend, aldus Vandenbroucke afgelopen weekend in een reactie op het ontgoochelde zorgpersoneel waarvoor de vaccinatieprik was uitgesteld: ‘We zitten in het Europese peloton, u mag dat nakijken.’ Oké dan.

Er zijn vooreerst opmerkelijke verschillen in vaccinatiegraad tussen het Verenigd Koninkrijk, de VS en de Europese Unie. In het Verenigd Koninkrijk kreeg al 9,36 procent van de bevolking minstens een van de twee vaccinatiespuiten. Daarmee ligt het in Europa aan kop. Israël (29,52 procent) en de Verenigde Arabische Emiraten (22,63 procent) prijken wereldwijd aan de top. In de VS heeft 5,25 procent minstens één dosis gehad, in de Europese Unie slechts 1,9 procent. Het is een eerste bittere vaststelling. Het VK doet het veel beter dan de EU, ook al hadden beide vergelijkbare aantallen vaccindosissen besteld. De EU-vaccinatie verloopt ook véél trager dan in het land waar tot voor kort Donald Trump president was, die fel werd bekritiseerd omdat hij de coronacrisis niet ernstig nam.

Daarmee staat de EU-strategie voor de aanschaf van vaccins ter discussie, zeker nadat eerst Pfizer en vervolgens AstraZeneca hadden bekendgemaakt dat ze het beloofde aantal vaccins niet tijdig konden leveren. Pfizer zegt dat het om een tijdelijk probleem gaat en dat de productie binnenkort zal worden opgedreven. Bij AstraZeneca luidt het dat de levering van het aantal vaccins in het eerste kwartaal van 2021 tot minder dan de helft wordt teruggebracht. Dat betekent serieuze vertragingen bij het vaccineren.

De VS, het VK en de EU hebben een vergelijkbaar aantal vaccins per hoofd van de bevolking besteld of in optie – meer dan vijf dosissen per persoon, aldus de Financial Times, die zich ook afvroeg hoe het komt dat de EU zo zwak uit de hoek komt. De zakenkrant wijst erop dat de EU gehinderd werd door tragere goedkeuringen van het BioNTech/Pfizer-vaccin, waarvoor in de VS en het VK het proces door noodvergunningen werd verkort. Ze waren ook veel sneller om extra bestellingen voor de BioNTech/Pfizer-prik te plaatsen na de bemoedigende eerste testresultaten, de EU volgde pas maanden later. Daarnaast gaven het VK en de VS in totaal per hoofd van de bevolking ongeveer zeven keer meer uit aan de ontwikkeling, aanschaf en productie van vaccins dan de EU. De zakenkrant suggereert dat de EU-lidstaten meer economische vuurkracht hadden moeten gebruiken om upgrades van fabrieken en leveranciers van grondstoffen voor vaccins te financieren.

De EU komt er dus bekaaid af, maar hoe zit het met België? In ons land heeft 1,5 procent van de bevolking minstens één dosis gehad. Dat is evenveel als in Frankrijk, meer dan in Nederland (0,79 procent), minder dan in Duitsland (1,75 procent) en ook een stuk minder dan de 1,9 procent voor de hele EU. Landen als Denemarken (3,15 procent), Spanje (2,35 procent), Ierland (2,47 procent), Portugal (2,16 procent), Italië (2,11 procent), Oostenrijk (1,89 procent) doen het allemaal beter dan België, blijkt uit cijfers van Our World in Data, een site die alles nauwkeurig bijhoudt. Eigenlijk laten we maar 5 van de 27 EU-landen achter ons als we kijken naar de vaccinatiegraad: Zweden, Luxemburg, Letland, Nederland en Bulgarije. Correcter zou dan ook geweest zijn als Vandenbroucke had gezegd: ‘We zitten achteraan in het Europese peloton.’

Met het vaccineren hinkt de EU duidelijk achterop en binnen de EU hangt België achteraan in het rijtje. We zijn dus twee keer de pineut. Virologen zeggen dat als 70 procent van de volledige bevolking gevaccineerd is, er sprake is van groepsimmuniteit. Zoals het er nu naar uitziet, halen we dat niet tegen het nieuwe schooljaar. En vergeet die snelle afspraak bij de kapper ook maar.