‘Megawinsten voor privé-uitbater asielcentrum’

Kamerlid Theo Francken (N-VA) verwijt staatssecretaris voor Asiel en Migratie Nicole de Moor (CD&V) dat ze te veel betaalt aan privébedrijf G4S Care voor de uitbating van een asielcentrum in Luik. De Moor ontkent.

De federale overheid heeft ondermaats onderhandeld over de prijs van de uitbating van een asielcentrum in Luik, dat in handen is van privé-uitbater G4S Care, onderdeel van beveiligingsbedrijf G4S. Dat is de beschuldiging van Theo Francken (N-VA) aan het adres van staatssecretaris voor Asiel en Migratie Nicole de Moor (CD&V). Daarnaast zou De Moor de waarheid niet verteld hebben in het parlement, aldus nog Francken.

Waarover gaat het? In februari 2021 opende privébedrijf G4S Care een opvangcentrum voor asielzoekers in het oude Sint-Jozefziekenhuis. In ons land zijn er maar enkele van die centra die uitgebaat worden door de privésector. In Wallonië gaat het om Luik, Jalhay en Marcinelle, in Vlaanderen enkel om Hasselt. Het leeuwendeel van de ruim 90 opvangcentra wordt beheerd door Fedasil, de federale opvangdienst. Ook ngo’s als Rode Kruis Vlaanderen en Caritas baten centra uit.

De toewijzing aan G4S Care gebeurde via een openbare aanbesteding. Verschillende bedrijven zonden offertes in, en G4S Care kwam als sterkste uit de bus. Het Luikse centrum zou maximaal 500 asielzoekers opvangen. De opdracht zou maximaal 12 maanden duren, met de mogelijkheid om met 6 maanden te verlengen – in totaal goed voor een periode van februari 2021 tot oktober 2022.

De courante manier om de kosten te berekenen, is de ‘dagprijs per bewoner’. Volgens een goed ingelichte bron schommelde die dagprijs rond de 55 euro. Volgens cijfers van Fedasil betaalde de overheid G4S Care 10,5 miljoen euro in 2021. In 2022 ging het om 12,3 miljoen euro.

Na de aanvankelijke periode van 18 maanden werd het contract verlengd. Volgens Theo Francken (N-VA), gewezen staatssecretaris voor Asiel en Migratie, had De Moor op dat moment de prijs moeten heronderhandelen. ‘In de vraagprijs van de eerste 18 maanden zitten de kosten van de verbouwingswerken aan het oude ziekenhuis inbegrepen. Zodra die werken achter de rug zijn, zou de dagprijs in principe moeten zakken. Dat is niet gebeurd.’

‘Niet buitensporig hoog’

Fedasil bevestigt aan Knack dat de prijs na oktober niet is gezakt. In september kwam er nog een indexatie van de dagprijs bovenop. De opvangdienst verwijst naar de oorspronkelijke overeenkomst. ‘De operatoren hadden na 18 maanden het recht om hun tarief te verhogen’, zegt directeur communicatie Mieke Candaele.

Nog volgens Candaele was het tarief ‘niet buitensporig hoog’. Te meer omdat de aanvankelijk afgesproken periode van een jaar relatief kort is. ‘De tarieven zijn afhankelijk van de duur van de opdracht: hoe langer de periode, hoe lager de prijs.’

Volgens Francken boekt G4S Care nochtans een winstmarge van 30 procent. Met andere woorden: van elke euro omzet blijft er 30 cent pure winst over. ‘Dat is ongezien in de sector.’

G4S België gaat niet in op de concrete cijfers. In een reactie zegt het bedrijf zich in te zetten ‘om namens Fedasil de hoogste normen van dienstverlening te bieden. Het welzijn van de mensen waarvoor wij zorgen is onze hoogste prioriteit.’

Volgens de jaarrekeningen van G4S Care draaide het bedrijf in 2021 een omzet van 11,9 miljoen euro en een bedrijfswinst van 2,04 miljoen euro.

Ook het kabinet-De Moor spreekt zich niet uit over de door Francken aangehaalde cijfers, maar grijpt terug naar de oorspronkelijke offertes. ‘De prijzen van de contracten met private partners worden herzien bij nieuwe contracten’, zegt woordvoerder Bart Tierens. ‘In het kader van de nieuwe aanbesteding vonden onderhandelingen plaats. De uiteindelijke prijzen zullen verschillen – veelal lager liggen – dan de oorspronkelijke prijzen uit de offertes.’

Fake news

De kwestie leidde onlangs tot een bitse discussie in het parlement. Op 10 januari stelde Francken voor het eerst een parlementaire vraag aan De Moor over de winstmarge. Daarop antwoordde de CD&V-politica dat Francken ‘fake news’ verspreidde over die cijfers. ‘De prijzen zijn wel degelijk aangepast.’

Nu blijkt dat de prijzen niet naar beneden werden aangepast, eist Francken excuses. ‘Het is stuitend dat ze me verwijt fake news te verspreiden, terwijl het de minister zelf is die het dossier niet kent of bewust de publieke opinie misleidt.’

Tijdens zijn tijd als staatssecretaris was het Francken zelf die de eerste stappen richting de privésector zette. Het was staatssecretaris Francken zelf die de eerste stappen richting de privésector zette. ‘Ik ben voorstander van zo’n samenwerking, we kunnen elk bed gebruiken’, zegt Francken. ‘Deze regering behandelt de private opvangsector stiefmoederlijk. In dit geval speelt dat in het voordeel van het privébedrijf, dat hoge winsten boekt met belastinggeld. In andere gevallen speelt dat in het nadeel van privébedrijven. Door de privésector aan het lijntje te houden, is geen kat meer geïnteresseerd.’

Het kabinet-De Moor wijst erop dat de privésector slechts 3 procent van het opvangnetwerk beheert. ‘De tarieven liggen hoger dan die van andere opvangcentra, maar daar staat tegenover dat we van hen veel flexibiliteit verlangen.’ Dan gaat het bijvoorbeeld over contracten van korte periodes die verlengd kunnen worden. ‘We kunnen van bedrijven uiteraard niet verwachten dat ze tegen een kostenvergoeding werken, zoals bij ngo-partners gebeurt.’

Ervaringsdeskundigen bevestigen dat de prijzen die gevraagd worden door de privébedrijven doorgaans hoger liggen. Zo bedraagt de maximale dagprijs voor een reguliere opvangplaats uitgebaat door het Rode Kruis Vlaanderen maximaal 49,78 euro.

De discussie speelt tegen de achtergrond van een opvangcrisis, waarbij de Belgische overheid niet voldoende opvangcapaciteit heeft ten opzichte van het aantal asielzoekers. Ondanks het hoge aantal van 34.000 beschikbare plekken slapen er nog mensen op straat.

In 2021 kwam de samenwerking tussen Fedasil en G4S Care in het Antwerpse Kalmthout nog in opspraak. Volgens onderzoek door Knack sloot dat asielcentrum na zes maanden de deuren door ‘bouwkundig en organisatorisch geklungel’. Volgens het bedrijf zelf handelde het er echter altijd ‘in overeenstemming met de contractspecificaties van Fedasil.’