De interne ontevredenheid bij de Staatsveiligheid is groot. De directie zoekt een externe partner voor een ‘psychosociale risicoanalyse’ en een welzijnsplan. ‘In de 10 jaar dat ik de dienst bestudeer, heb ik nog nooit zo’n demotivatie gezien’, zegt expert Kenneth Lasoen (UAntwerpen).
Net op het moment dat de veiligheidsdiensten waakzaam moeten zijn voor de dreiging uit onder meer jihadistische en Russische hoek, loopt het spaak bij de Staatsveiligheid, officieel Veiligheid van de Staat. De combinatie van een nieuw informaticasysteem, een interne hervorming en het aanwerven van nieuw personeel zorgt voor een dieptepunt in het welbehagen binnen de veiligheidsdienst, die 908 medewerkers telt. ‘In de 10 jaar dat ik de dienst bestudeer, heb ik nog nooit zo’n demotivatie gezien’, zegt Kenneth Lasoen, expert inlichtingendiensten bij Universiteit Antwerpen en het Kenniscentrum Security Intelligence (KSI).
Al in de zomer berichtte Het Nieuwsblad over de mankementen aan het nieuwe IT-systeem, geleverd door het bedrijf Smals, vaste leverancier bij Belgische overheidsdiensten. Sindsdien zijn er hier en daar kleine verbeteringen gebeurd. ‘Maar de bugs zijn er nog altijd’, zegt een medewerker die anoniem wenst te blijven. Zo is de integratie van verschillende gegevensdatabanken problematisch en is er heel wat misgelopen bij het overzetten van het oude systeem naar het nieuwe.
Zo loopt het mis bij opzoekingen en kwam het al voor dat titeltjes van bestanden niet correspondeerden met de inhoud. Iemand spreekt van een ‘totale archivale chaos’.
Daarnaast is er een grote interne hervorming geweest, het organigram werd opgefrist. Volgens een interne bron was het de bedoeling om de structuur te baseren op die van de grote Britse inlichtingendienst MI5. ‘Maar dat onderzoeksmodel is geschikt voor een grote organisatie, en dat zijn wij niet. Bovendien voelen wij dat we het onderzoeksmodel hebben moeten aanpassen aan het nieuwe, slechtere informaticasysteem in plaats van andersom.’
Een andere bron binnen de Staatsveiligheid bevestigt dat een heleboel mensen niet goed in hun vel zitten ‘en lopen te vloeken op omslachtige computerprogramma’s’.
Lasoen: ‘Enerzijds is het normaal dat nieuwe systemen kinderziektes met zich meebrengen. Ik hoor ook van medewerkers dat de directie de problemen erkent. Langs de andere kant zitten we op een cruciaal moment, met aanslagen in het buitenland tot aankomende verkiezingen. Dan kunnen we alleen maar baat hebben bij een goedwerkende inlichtingendienst.’
‘De aanslag in Moskou effent het pad voor een nieuwe fase in de oorlog met Oekraïne’
350.000 euro
Om een beter zicht te krijgen op de interne ontevredenheid keurde de ministerraad vorige week een overheidsopdracht goed met als doel een externe partner te vinden om een psychosociale risicoanalyse en een welzijnsplan op te maken. De prijs schommelt rond de 350.000 euro.
De oefening komt bovenop de bestaande wettelijke verplichting inzake welzijn op het werk, bevestigt Peter Gorlé, woordvoerder van de Veiligheid van de Staat: ‘De directie wil meer inzetten op welzijn op het werk en ervoor zorgen dat het niet bij obligate plannen blijft’, zegt hij. ‘Dit is niet altijd een normale job, er komt veel stress bij kijken. Omdat we onvoldoende knowhow in huis hebben, zoeken we een extra partner buitenshuis.’
Er zitten nog altijd erg toxische leiders. Zolang zij ongemoeid blijven, zullen de pijnpunten blijven bestaan.
Toch speelt er meer dan alleen wat informaticaproblemen. Enerzijds is er de samenwerking met politie en parketten, die niet altijd van een leien dakje loopt. Volgens bronnen zijn medewerkers van de Staatsveiligheid vaak gefrustreerd wanneer ze een dossier overhandigen aan de parketten. Daar zou ook een communautair kantje aan zitten. ‘In bepaalde provincies, vooral in Vlaanderen, moet je maar zeggen dat deze of gene onthoofdingsvideo’s op zijn telefoon heeft staan en er wordt al ingegrepen. In andere provincies, vooral bezuiden de taalgrens, halen parketten de schouders op omdat de Staatsveiligheid geen smoking gun zou hebben. Maar wanneer er een smoking gun is, is het meestal al te laat.’
Toxische leiders
Ook intern zouden er strubbelingen zijn die verdergaan dan computerbesognes. In 2018 berichtte Knack al over een eerste psychosociale risicoanalyse. Groep IDEWE, een externe dienst voor preventie en bescherming op het werk, schetste toen een ontluisterend beeld van sfeer op de werkvloer. ‘Op het vlak van ongewenst grensoverschrijdend gedrag op het werk zien we veel aandachtspunten’, luidde het rapport toen. ‘Zo wordt er op het vlak van pesterijen, ongewenste intimiteiten en discriminatie significant slechter gescoord dan de benchmark.’
Lasoen: ‘De grote verdienste van de Vivaldi-regering is dat ze meer mensen heeft aangeworven. Niettemin komen me vreemde verhalen ter ore van de manier waarop er met nieuwe rekruten wordt omgegaan. Er is sprake van intimidatie tot stomme machtsspelletjes.’ Een bron binnen de dienst bevestigt: ‘Er zitten nog altijd erg toxische leiders. Zolang zij ongemoeid blijven, zullen de pijnpunten blijven bestaan.’
Ex-topman gevangeniswezen: ‘Gsm’s worden zelfs anaal de gevangenis binnengesmokkeld’
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier