‘Wij zijn niet zo verschillend van andere mensen’

In België wonen minstens 40.000 pedofielen en de meesten van hen doen geen vlieg kwaad. Toch willen we niets van hen weten. En dat is niet zonder gevaar. Als een pedofiel zich ellendig voelt en niemand in vertrouwen kan nemen, stijgt de kans dat hij troost zoekt bij een kind.

‘Ik heb op mijn knieën zitten bidden. Werkelijk alles wou ik doen om maar geen pedofiel te zijn’, zegt Ben (49). ‘Rond mijn twaalfde dacht ik nog dat ik misschien homo was, want ik vond sommige jongens in mijn klas wel heel erg leuk. Maar tegen de tijd dat ik zestien was, kon ik er niet meer omheen dat de jongens voor wie ik gevoelens had beduidend jonger waren dan ik. Ik was in paniek.’

Niemand wil pedofiel zijn. Niet alleen omdat je dan wellicht een eenzaam leven tegemoet gaat en een groot geheim met je moet meetorsen, maar ook omdat pedofielen vaak als onvervalste monsters worden afgeschilderd. Er gaat geen week voorbij zonder onheilstijdingen over onderwijzers die kinderporno downloaden, trainers die zich aan sportertjes vergrijpen of priesters die ergens in den vreemde vieze dingen doen met heel jonge meisjes. Keer op keer worden de daders pedofiel genoemd, maar heel vaak zijn ze dat niet. Uit recente cijfers van de Nederlandse Nationaal Rapporteur Mensenhandel blijkt dat 80 procent van de kindermisbruikers mannen zijn die perfect een relatie met een volwassene kunnen hebben. Geen pedofielen dus.

Sterker nog: de meeste mannen met een stabiele seksuele voorkeur voor kinderen doen daar in de praktijk niets mee. Anders zou het aantal zedendelicten door het dak moeten gaan, want er zijn veel pedofielen. Heel veel. Op basis van Duits en Amerikaans wetenschappelijk onderzoek wordt ervan uitgegaan dat minstens 1 procent van de mannelijke bevolking tussen 18 en 75 jaar pedofiel is – en dat is nog een bescheiden raming in vergelijking met de cijfers die andere onderzoekers naar voren schuiven. Concreet leven er in België dus minstens 40.000 pedofielen. En dat zijn alleen nog maar de mannen, want over vrouwelijke pedofielen weten we zo goed als niets.

De kans dat u een pedofiel kent, is dus behoorlijk groot. Alleen weet u het wellicht niet, want over pedofilie wordt niet gepraat. ‘Ik snap wel dat mensen daar bang voor zijn, maar een heteroman bespringt toch ook niet elke vrouw met wie hij alleen in een kamer is? Waarom zou een pedofiel dat dan wel doen? Wij zijn niet zo verschillend van andere mensen: de meesten van ons hebben dezelfde normen en waarden, en dezelfde mogelijkheden om ons te bedwingen. Natuurlijk bestaan er ook losgeslagen pedofielen, maar zij maken een kleine minderheid uit. Jammer genoeg krijg je dat maar heel moeilijk uitgelegd.’

Veel pedofielen beginnen daar dan ook niet aan. Ze zwijgen jarenlang, soms zelfs hun hele leven. Daardoor wordt hun geheim op den duur zo groot dat het alles gaat overheersen. ‘Nochtans is het cruciaal dat er een plek is waar ze erover kunnen praten’, zegt psychiater-psychotherapeut Nils Verbeeck van Fides, een centrum waar plegers van seksueel overschrijdend gedrag worden behandeld. ‘Ze hebben iemand nodig die naar hen luistert zonder hen af te wijzen en die begrip opbrengt voor het feit dat hun leven niet gemakkelijk is. Dat kan een familielid of een vriend zijn, maar ook een professionele hulpverlener.’ Alleen zitten veel therapeuten niet op pedofielen te wachten. Sommigen reageren zelfs met afgrijzen als een cliënt hen over zijn gevoelens voor kinderen vertelt. Dat kan hard aankomen bij iemand die net al zijn moed heeft verzameld om erover te praten. ‘Meestal zet een pedofiel de stap naar de hulpverlening omdat hij zich heel slecht voelt of bang is om in de fout te gaan’, zegt Kris Vanhoeck, coördinator van ITER, een Brussels centrum voor preventie en begeleiding van mensen met seksueel grensoverschrijdend gedrag. ‘Dan is het natuurlijk nefast als ze een hulpverlener treffen die meteen in paniek slaat. Niet alleen hebben veel psychologen en zelfs seksuologen geen idee hoe ze met pedofilie moeten omgaan, ze zijn ook bang dat ze problemen zullen krijgen als hun cliënt een misstap begaat. Hulpverleners zouden dus beter moeten worden geïnformeerd en opgeleid.’ Therapeuten die er zelf niet aan willen beginnen, sturen een pedofiel soms wel door naar een gespecialiseerd centrum. Maar daar zijn de wachtlijsten meestal lang en wordt voorrang gegeven aan mensen die zich van de rechter moeten laten behandelen.

Uit de kast

Veel pedofielen snakken er op den duur naar om iemand in vertrouwen te kunnen nemen. Zeker als ze wat ouder worden en de hele tijd aan iedereen moeten uitleggen waarom ze nog geen vriendinnetje hebben. ‘Dat houdt natuurlijk een risico in’, zegt klinisch psychologe Jantien Seeuws van de Gentse Groepspraktijk Ruimte. ‘Niet alleen bestaat het gevaar dat de vriend tegen wie je het vertelt je de rug toekeert, hij kan het ook doorvertellen. Dan heb je de poppen aan het dansen natuurlijk. Er zijn mensen die op die manier alles verliezen: hun job, hun relatie, hun kinderen zelfs. Ook iemand die geen slachtoffers maakt, wordt dan a priori als een dader gezien en behandeld.’ Die angst kent Job (42) maar al te goed. Hoewel hij nooit een kind heeft aangeraakt, zou hij het verschrikkelijk vinden als zijn voorliefde voor jonge jongens zou uitlekken. ‘Elke dag leef ik met die vrees’, zegt hij. ‘Soms krijg ik zelfs stress als ik een politiewagen onze straat zie indraaien. Terwijl ik helemaal niets verkeerds heb gedaan.’

Nochtans reageren sommige mensen best positief op de coming-out van een pedofiel. Toch als ze hem lang en goed kennen. ‘Toen ik 21 was, heb ik het in een brief aan een vriend geschreven’, zegt Ben. ‘Ik was natuurlijk doodsbang voor zijn reactie en het leek eeuwen te duren voor ik antwoord kreeg. Uiteindelijk schreef hij me dat ik voor hem nog altijd dezelfde Ben was, maar dat ik er wel op een gezonde manier mee moest omgaan. Wat een opluchting! In de jaren daarna heb ik het nog aan andere vrienden verteld, en ook aan mijn ouders. Allemaal waren ze bereid om te luisteren en niemand keerde zich van me af. Maar dat betekent nog niet dat iedereen het mag weten. Tegen een zakenrelatie zal ik het bijvoorbeeld nooit zeggen.’ Ben raadt gevoelsgenoten altijd aan om een paar dichte vrienden op de hoogte te brengen. Ook al is dat ontzettend moeilijk. ‘Zeker als je al sinds je zestiende bezig bent om dat deel van jezelf zo goed mogelijk weg te stoppen, is de drempel hoog’, weet hij. ‘Toch moet je het doen, want het haalt zo veel spanning weg dat je weer verder kunt met je leven.’

Als een pedofiel zijn geheim helemaal alleen moet dragen, wordt hij al snel eenzaam en neerslachtig. En dat is niet zonder gevaar. ‘Niet alleen kan dat iemand in een zware depressie storten en zelfs op zelfmoordgedachten brengen, het vergroot ook de kans dat hij grenzen overschrijdt’, legt Verbeeck uit. ‘Dan zou hij kunnen gaan denken dat een kind de enige is die hem begrijpt en niet veroordeelt. Hoe dichter hij bij zo’n kind komt, hoe sterker zijn gevoelens worden en hoe meer hij gaat fantaseren. Op den duur kan hij dan denkfouten gaan maken en de signalen van het kind verkeerd interpreteren.’

Dat gevaar is een pak kleiner als anderen op de hoogte zijn van de gevoelens van een pedofiel en hem op cruciale momenten een spiegel voorhouden. ‘Wat je voor een kind voelt, lijkt soms zo natuurlijk dat je een manier zoekt om het te rechtvaardigen’, vertelt Ben. ‘Dan is het goed om met een hetero te praten die je ideeën kan uitdagen en weerleggen. Anders riskeer je dat je bepaalde dingen voor jezelf begint goed te praten en uiteindelijk misschien zelfs de verkeerde afslag neemt.’

Een soort bedrog

Dat een volwassen relatie met een kind uitgesloten is, zien de meeste pedofielen al heel snel in. Al filosoferen sommigen wel eens over uitzonderlijke omstandigheden waarin het wel zou kunnen. ‘Als de jongen in kwestie overduidelijk in staat is om erover te beslissen, bijvoorbeeld, en als zijn ouders op de hoogte zijn. Ik heb ook ooit een lijstje met zulke voorwaarden gemaakt’, zegt Ben. ‘Maar toen ik het aan mijn broer liet zien, merkte hij meteen op dat die situatie zich in werkelijkheid nooit zou voordoen. Dat besefte ik zelf ook wel.’

Voor Ben was het toen al duidelijk dat hij alleen door het leven zou gaan, want aan een relatie met een volwassen man of vrouw wou hij niet beginnen. ‘Ik ben behoorlijk exclusief pedofiel en ik wil me niet anders voordoen dan ik ben’, zegt hij. Anderen doen dat wel. Zoals Job, die al jaren is getrouwd en drie kinderen heeft. ‘Ik ben geen mens om alleen te blijven, want ik ben bang om eenzaam te worden’, vertelt hij. ‘Toen ik in mijn studententijd een meisje leerde kennen dat op den duur meer voor mij begon te voelen, besloot ik om als hetero door het leven te gaan. In het begin ging dat goed: ik vond het samenwonen en zelfs het intiem contact best prettig. Maar na verloop van tijd kwamen de gevoelens van vroeger weer boven en werd ik verliefd op een jongen. Een heel zware periode was dat. Ik leefde in twee werelden en dat voelde als een soort bedrog. Op een nacht, toen we al vele jaren samen waren, heb ik het mijn vrouw verteld. Hoewel het voor haar natuurlijk een grote schok was, hebben we toch besloten om samen te blijven. We wilden alles wat we hadden opgebouwd niet zomaar opgeven.’

Anderen zoeken een tussenoplossing en proberen bijvoorbeeld een relatie aan te gaan met een meerderjarige die er heel jong uitziet. Zoals Jan, een dertiger die op blonde puberjongens valt. Keer op keer ging hij in zee met jong ogende mannen van achttien of negentien. Maar zodra ze hun jeugdigheid verloren, ging het mis. Op den duur werd hij er heel depressief en zelfs suïcidaal van. ‘Dat zou voor mij geen optie zijn’, zegt Ben. ‘Mijn gevoelens voor jongens van een jaar of dertien zijn niet alleen van fysieke aard maar hebben ook met emotionele verbondenheid te maken. Ik vind het prachtig om te zien dat zo’n jongen heel erg stoer doet maar aan het eind van de dag toch weer een kind is dat wil dat je hem helpt om zijn boterhammen te smeren. Dat vind ik natuurlijk niet terug bij een volwassene die alleen uiterlijk dertien lijkt.’

Samen huiswerk maken

Het is niet omdat een pedofiel een begrijpende partner en een kring hechte vrienden heeft, dat hij niet meer met zijn gevoelens voor kinderen worstelt. Daarom zoeken de meesten naar iets anders waar ze voldoening uit kunnen halen. ‘Als een pedofiel in andere dingen investeert, zoals een job, hobby’s en een vriendinkring, is hij vanzelf minder gefixeerd op zijn gevoelens voor kinderen en voelt hij zich meestal ook beter’, aldus Kris Vanhoeck. Daar weet Ben alles van. Hij heeft een carrière uitgebouwd, heeft veel vrienden en is een van de beheerders van Pedofilie.nl, een online forum voor pedofielen en mensen die meer over pedofilie willen weten. ‘Ik ben niet de hele dag pedofiel’, zegt hij. ‘Zoals iedereen doe ik ook veel dingen die mijn leven zinvol maken en niets met mijn geaardheid te maken hebben.’

Toch halen veel pedofielen de grootste voldoening uit heel gewoon contact met kinderen. Niet evident natuurlijk. Sommige hulpverleners vinden zelfs dat ze uit de buurt moeten blijven van de leeftijdsgroep waartoe ze zich aangetrokken voelen en nooit met een minderjarige alleen mogen zijn. ‘Begin daar maar eens aan’, zegt Seeuws. ‘Een pedofiele geaardheid is iets anders dan een drugsverslaving: drugs kun je mijden, maar kinderen niet. Ze zijn overal. Het is dus veel zinvoller om iemand te leren op een goede manier met kinderen om te gaan en risicosituaties correct in te schatten. Zo moet een pedofiel beseffen dat een kind geen avances maakt als het op zijn schoot komt zitten, maar dat het genegenheid zoekt of getroost wil worden.’ In de praktijk zorgt dat vaak voor heel wat stress en agitatie: als een pedofiel met kinderen omgaat, moet hij constant alert blijven. ‘Aai ik een jongen over de bol, dan vraag ik me meteen af of ik daar misschien iets mee bedoel’, legt Ben uit. ‘Met het ouder worden neemt dat zelfbewustzijn wel wat af, maar vroeger had ik het heel erg. Doodvermoeiend. Eigenlijk zou elke jonge pedofiel moeten leren hoe hij pedofiel moet zijn. Wat is goed gedrag? Moet je je zorgen maken als je even dagdroomt wanneer je een mooie knul ziet voorbijlopen? Niemand leert je dat, want er mag niet over worden gepraat.’

Tegenwoordig zijn er een paar jongens in Bens leven die hij geregeld ziet. ‘Dat maakt me zielsgelukkig’, glundert hij. ‘Ik speel, klets en lach met hen, we voetballen ook samen en maken huiswerk. Maar seks hebben we natuurlijk niet.’ Anderen krijgen door hun job of hobby de kans om met kinderen om te gaan in een jeugdbeweging, op school of in een sportclub. ‘Vaak gaat dat goed, want er zijn pedofielen die voldoening kunnen halen uit contact met kinderen zonder daar de hele tijd bij te zitten fantaseren’, zegt Verbeeck. ‘Net zoals er mensen bestaan die cocaïne kunnen gebruiken zonder dat het hun leven verpest. Maar het blijft natuurlijk delicaat. Daarom ontraad ik mensen met pedofiele gevoelens ten zeerste om met kinderen om te gaan, zowel professioneel als in hun vrijetijdsbesteding. Ook al kan een grote meerderheid met kinderen omgaan, we moeten het risico zo klein mogelijk houden.’

Volgens sommige pedofielen wordt het risico dat iemand die met kinderen omgaat daar misbruik van maakt kleiner met de leeftijd. ‘In je puberteit razen de hormonen door je lijf en sta je ook veel dichter bij kinderen’, legt Job uit. ‘Ondertussen heb ik veel geleerd, zijn er mensen die me een spiegel voorhouden en weet ik ook beter wanneer ik moet oppassen. Bovendien zien kinderen me nu eerder als een opvoeder dan als een vriend. Als ik ze als tiener kon weerstaan, kan ik dat nu zeker.’

Hulpkreten

Ben is twee keer in zijn leven door de woestijn gegaan. De eerste keer toen hij zijn gevoelens nog moest leren aanvaarden en niemand zijn geheim kende. De tweede keer rond zijn dertigste: zijn vrienden gingen samenwonen en kregen kinderen, maar hij had geen idee welke richting hij uit moest. Ook Job heeft zulke eenzame, depressieve periodes gekend. ‘Tijdens mijn studie, bijvoorbeeld, was ik ervan overtuigd dat het leven heel mooi was, maar niet voor mij’, vertelt hij. ‘Ik had het er ook erg moeilijk mee dat de buurjongen met wie ik al jaren veel optrok, eigen interesses kreeg, naar de middelbare school ging en verliefd werd op meisjes. Urenlang liep ik depressief langs het kanaal in de stad waar ik studeerde. Echt suïcidaal was ik niet, maar was mijn leven toen opgehouden, dan was dat ook prima geweest.’

In de jaren negentig al deed de Universiteit van Minnesota onderzoek naar veroordeelde pedofielen. Daaruit bleek dat liefst 76 procent aan een zware depressie leed. Alles wijst erop dat ook veel pedofielen die niets verkeerds doen geregeld met een depressie kampen. Sommigen hebben zelfs een ernstige doodswens. Onlangs nog berichtte de Britse omroep BBC over een Belgische man die wegens zijn pedofiele geaardheid om euthanasie had gevraagd, en een rondvraag bij Vlaamse therapeuten leert dat wel meer pedofielen daarover denken. Zelfs op fora en sociale media duiken geregeld al dan niet omfloerste hulpkreten op. ‘Is er een mogelijkheid voor pedofielen om menswaardig uit het leven te stappen? Euthanasie? Ik wil niet meer’, stond eind vorig jaar nog in een tweet van iemand die zich Jonge Pedofiel noemde. ‘Ik vind het vreselijk dat er nog zoveel jongeren met die last rondlopen en er met niemand over kunnen praten’, zucht Job. ‘Hoeveel van hen plegen geen zelfmoord zonder dat iemand ooit de reden kent?’

Die wanhoop komt vaak voort uit de overtuiging dat ze geen normaal leven zullen kunnen leiden. ‘Ze denken dat ze nooit helemaal gelukkig kunnen zijn in een relatie terwijl alle mensen om hen heen die kans wel krijgen’, aldus Seeuws. ‘Overal zien ze kinderen maar hun verlangen kan nooit worden beantwoord. Daarbij komt dan nog de afschuw van de maatschappij die elke pedofiel – ten onrechte – als een pedoseksueel beschouwt, dus als iemand die daadwerkelijk overgaat tot seksuele handelingen met kinderen. Sommigen hebben ook zelf het gevoel dat ze slecht zijn en leven met de constante vrees dat ze toch iets zullen doen. Door al die dingen samen komt een pedofiel soms tot de conclusie dat hij zo geen dertig of veertig jaar meer wil leven, dat het misschien veiliger is als hij er niet meer is.’

Net daarom zouden pedofielen en hun hulpverleners graag zien dat pedofilie wat meer bespreekbaar wordt. ‘Jongens die ontdekken dat ze gevoelens voor kinderen hebben, moeten de boodschap krijgen dat ze geen monsters zijn en best een gelukkig leven kunnen leiden’, zegt Ben. ‘Pedofiel zijn is niet gemakkelijk, maar het is ook niet onmogelijk. Natuurlijk heb je er last van, klim je wel eens in de gordijnen van frustratie en ben je soms neerslachtig. Maar dat betekent nog niet dat er geen gelukkige momenten zijn. Alleen moet je daar meer moeite voor doen dan een homo of een hetero. Zelf ben ik tegenwoordig een gelukkig mens. Ik heb alleen een rare geaardheid.’

De pedofielen die aan het woord komen gebruiken een schuilnaam.