‘We moeten niet minder groeien, maar duurzamer en menselijker’

Degrowth. Ontgroeien. De term alleen al maakt veel emoties los. Aan de ene kant vindt een groep opiniemakers, genre Extinction Rebellion, dat we minder groei moeten aanvaarden om een ecologische catastrofe te vermijden. Aan de andere kant vinden ze dat we méér groei nodig hebben om de ecologische uitdagingen het hoofd te bieden en dat onze economie al schoner wordt. De waarheid bevindt zich zoals vaak ergens in het midden.

De economie werd bij ons wel degelijk duurzamer. Onze lucht werd schoner. We lozen minder in het water. We sorteren ons afval. Maar met onze diensteneconomie van keurige kantoren en leuke parkjes hebben we onze vervuiling deels verplaatst. De voorbeelden zijn talrijk. Onze landbouw teert op Braziliaanse soja die ontbossing aanjaagt, onze technologie op fabrieken in Azië die wellicht miljoenen mensen kanker bezorgen.

Meer dan de helft van onze CO2-uitstoot hebben we naar het buitenland verplaatst en daar komt amper verandering in. Dat wekt een schijn van grote vooruitgang, maar we maken nog altijd geweldig veel rotzooi en zijn steeds meer afhankelijk van concurrenten. De degrowth-activisten hebben dus een punt als ze op die hypocrisie wijzen.

Ondanks vele beloften investeren we weinig in onze eigen industrie in vergelijking met de VS en China. Dat gaat ten koste van onze economische macht en kansen om hier een duurzaam alternatief te bouwen. De CO2-heffingen van de EU? Een slag in het water. Dat creëert enorm veel geopolitieke en economische kwetsbaarheid.

Ik begrijp deels dat het bittere, extreme en soms slecht onderbouwde pleidooi voor ontgroeien weerstand opwekt. Maar die weerstand is ook deels gemakzucht. We zitten met een samenleving van koopjunkies, vaak bediend door opportunistische multinationals, die maar niet wil ontwennen: noch om ecologische redenen, noch om geopolitieke redenen, noch om economische redenen. We zijn onszelf collectief aan het belazeren. Apres nous, le déluge.

In plaats van te zoeken naar de gemene deler tussen duurzaamheid, economie en veiligheid, putten we onszelf uit in nodeloos gepolariseerde discussies. En ondertussen gaan onze concurrenten alleen maar sneller. Ontgroeien is een erg ongelukkig woord, maar een aantal onderliggende ideeën zijn waardevol. We moeten niet minder groeien, maar duurzamer, menselijker en meer zelfredzaam. Voor wie klimaat en de natuur niet dwingend genoeg is: overweeg de geopolitieke en economische belangen. Europa moet sneller anders groeien.