Onze inkomens namen de voorbije jaren toe, en toch zijn we minder tevreden over onze job. Knack legde de resultaten van de enquête van Jobat voor aan Frederic Vermeulen, professor economie aan de KU Leuven. ‘De focus op alleen het inkomen is achterhaald.’
Gemiddeld verdient de Belg 4318 euro bruto, de mediaan ligt op 3850 euro. Die bedragen zijn de voorbije jaren – ook bovenop de index – aanzienlijk gestegen. Dat blijkt uit de Jobat salariskompas, waar dit jaar 62.000 mensen aan deelnamen. Maar tegelijkertijd zijn ook steeds meer mensen ontevreden over hun job en hun loon. Vorig jaar was 61 procent van de mensen tevreden, dit jaar is dat nog maar 55 procent.
Komt die daling door onze grote gevoeligheid voor inflatie? Zelfs als we meer gaan verdienen, bepalen de steeds duurdere prijzen ons gemoed.
Frederic Vermeulen: Dat is heel moeilijk te zeggen, want de impact die mensen van inflatie ondervinden verschilt heel erg. Dat leren wij uit de enquêtes die worden georganiseerd over de huishoudbudgetten van gezinnen. Je hebt arme en rijke mensen die veel last hebben van de inflatie, maar je hebt ook arme en rijke mensen die daar veel minder van merken. Dat schommelt meer dan we zouden denken, en dat heeft te maken met de consumptiepatronen van mensen. Er zijn mensen die veel meer aan energie uitgeven dan andere, of die een voedingspatroon hebben waarvan de prijzen erg gestegen zijn.
‘Ik kan me goed indenken dat mensen bang zijn voor de toekomst, en ik moet zeggen dat ik dat bij mezelf ook vaststel.’
Hoe komt het dan dat mensen zeggen ontevredener te zijn, hoewel hun loon gestegen is?
Vermeulen: Dat is waarschijnlijk een voorbeeld van de Easterlin-paradox, vernoemd naar de econoom Richard Easterlin. Onder verschillende landen is er duidelijk een verband te zien tussen het inkomen van mensen en geluk: hoe hoger het inkomen ligt, hoe gelukkiger. Binnen een land zie je hetzelfde verband onder mensen: iemand met een hoger inkomen is gemiddeld genomen gelukkiger dan iemand die minder geld verdient. De paradox is: als we landen over een bepaalde tijd vergelijken, zien we dat verband niet. Het is niet omdat het inkomen van een land en de inwoners door de jaren heen stijgt dat die mensen per se gelukkiger worden. Om terug te komen op die cijfers uit de studie: het is niet omdat mensen hun inkomen zagen stijgen dat ze per se gelukkiger zijn. Ze worden gewend aan een hogere levensstandaard, zeker ook als alle mensen in hun omgeving hun loon ook zien stijgen.
Ze worden zelfs ongelukkiger. Is het neergangsdenken daar een verklaring voor? Voorlopig verdienen we allemaal steeds beter, maar de onweerswolken boven de economie beginnen wel te wegen op ons gemoed.
Vermeulen: Kijk naar de verkiezingen in de Verenigde Staten: alle cijfers laten zien dat de economie onder Joe Biden goed heeft gepresteerd, terwijl de perceptie voor veel mensen helemaal anders was. Ik kan me goed indenken dat mensen bang zijn voor de toekomst, en ik moet zeggen dat ik dat bij mezelf ook vaststel. De impact van de klimaatverandering, of de oorlogen in Oekraïne en het Midden-Oosten, veroorzaken ook onrust.
Psycholoog Borwin Bandelow over het geheim van geluk: ‘Wat leidt tot meer vreugde en voldoening in het leven?’
Hoe belangrijk is ons loon voor onze jobtevredenheid?
Vermeulen: Er zijn natuurlijk nog veel andere factoren die een rol spelen, zoals de autonomie die mensen hebben in hun werk. Hoe autonomer mensen kunnen bepalen wat ze wanneer doen, hoe groter hun welbevinden is. Mensen die hun agenda zelf kunnen bepalen rapporteren in ieder geval een groter welbevinden dan mensen die zulke autonomie helemaal niet hebben.
In politieke debatten gaat het er meestal over dat werknemers meer netto moeten overhouden. Zijn voor veel mensen andere factoren ook stilaan niet belangrijker, zoals vrije tijd?
Vermeulen: Inderdaad. Ik heb daar zelf geen onderzoek naar gedaan, maar we merken dat andere generaties daar ook verschillend naar kijken. Millenials hechten misschien minder belang aan geld dan mensen van mijn generatie. Zeker sinds de coronacrisis vinden zij levenskwaliteit alleen maar belangrijker.
‘Er wordt beter rekening gehouden met andere factoren die ons geluk bepalen, zoals toegang tot de gezondheidszorg en kwaliteitsvolle huisvesting.’
U schreef enkele jaren geleden mee aan Dat heet dan gelukkig zijn. Wat onthield u daaruit over ons geluk en onze centen?
Vermeulen: De focus op alleen het inkomen is achterhaald. Er wordt, ook door politici, beter rekening gehouden met andere factoren die ons geluk bepalen, zoals toegang tot de gezondheidszorg en kwaliteitsvolle huisvesting. Inkomen is uiteindelijk maar één dimensie, dat zegt echt niet alles.
Maar zijn er veel arme mensen die toch gelukkig zijn?
Vermeulen: Die zijn er zeker. Er zijn zelf mensen met weinig geld die ook nog eens een slechte gezondheid hebben en toch gelukkig zijn. Aan de andere kant zijn er ook rijke mensen zonder gezondheidsklachten die niet gelukkig zijn. Gemiddeld genomen stijgt natuurlijk wel het geluk van mensen naarmate hun inkomen toeneemt, maar er zijn echt wel aanzienlijke verschillen.
Geld en geluk (deel 1): waarom maakt geld ons niet zomaar gelukkig?
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier